Matteo Ricci (1552 - 1610), Philippo Mignini & Spinoza

2010 is een ‘Ricci-jaar’. Na eerdere herdenkingsjaren 1982 en 2001 staat dit jaar in de nagedachtenis van diens overlijden in 1610.

Wat doet de befaamde Italiaanse jezuïet en missionaris Matteo Ricci, de stichter van de jezuïetenmissie in Peking, die lange tijd het belangrijkste contact tussen Europa en China vormde, op dit weblog? Er zijn zeker twee aanknopingspunten.
Eerst kort iets meer over deze Matteo Ricci, die werd geboren in Macerata. Zijn vader had hem eigenlijk naar Rome gezonden om rechten te studeren, maar hij sloot zich aan bij de Jezuïeten en werd in 1577 naar de missie in India gezonden, arriveerde in 1578 in Goa, waar hij vier jaar lang theologie onderwees. Daarna werd hij uitgezonden naar Macau. Ricci was de eerste Europeaan die de Verboden Stad binnen mocht en de eerste die de Gesprekken van Confucius in een Europese taal vertaalde. Hij voerde vele gesprekken met de Chinezen die hij van het Westerse zicht op God en godsdienst wilde overtuigen en werd op zijn beurt beïnvloed en paste zich vergaand aan de Chinese cultuur aan.

De Italiaanse Jezuïet Matteo Ricci (li) en de Chinese wiskundige Xu Guangqi (re) publiceerden in 1607 de Chinese uitgave van Euclides's Elementen.

Behalve beider interesse in De Elementen van Euclides (zie boven), ontdekte ik nog twee mogelijke connecties tussen Ricci en Spinoza:

[1] Er is tamelijk veel geschreven over de invloed van de Chinese cultuur op de porselein-produktie in de Nederlandse Republiek van de 17e eeuw. Een enkeling opperde de mogelijke invloed van Chinese bronnen op Spinoza.
Lewis A. Maverick schreef een artikel, A possible Chinese source of Spinoza’s doctrine, [in: Revue de littérature comparée, Vol. 19, No. 3, July-September, 1939, pp. 417- 428], waartoe hij geïnspireerd was door oorspronkelijk onderzoek van Ch’ên Shou-yi [Sino-European cultural contacts since the discovery of the sea route, in: Nankai social and economic quarterly, Vol. VIII, No. 1, April 1935.]. Ik ken het artikel niet, maar het lijkt me aardig het hier te vermelden. [Van hier]

Philippo Mignini

[2] Philippo Mignini is sinds 1987 hoogleraar Geschiedenis van de Wijsbegeerte aan de Universiteit van Macerata, gespecialiseerd in de vroege moderne filosofie, in het bijzonder in Spinoza, aan wie hij zo'n honderd titels wijdde; als laatste Spinoza. Opere [a cura e con un saggio introduttivo di Filippo Mignini. Traduzioni e note di Filippo Mignini e Omero Proietti. I Meridiani, Classici dello Spirito, Arnoldo Mondadori editore, Milaan, 2007]

Maar behalve gerenomeerd Spinoza-deskundige is hij tevens Matteo Ricci-deskundige. Zijn lijst van publicaties vermeldt méér titels over Spinoza, maar ook zeer veel over Matteo Ricci. 

Als conservator van de werken van Matteo Ricci organiseerde Philippo Mignini dit jaar vier grote tentoonstellingen over Matteo Ricci in China. [Hier]

Tevens presenteerde hij dit jaar een herziene en uitgebreide tweede editie van de door hem geschreven biografie over 'de grote jezuïet van Macerata', Matteo Ricci (Macerata Ricci's geboorteplaats).  

Het is mij niet bekend of hij, à la Lewis A. Maverick, een connectie heeft gezien en beschreven tussen Spinoza en Chinese filosofen. 

                Copertina del libro

Aanvulling 29 oktober 2012

In the early 17th century, two Jesuits reached opposite conclusions about the feasibility of ‘domesticating’ or ‘foreignizing’ key theological terms and concepts in classical Chinese. Matteo Ricci proposed cultural equivalents that would allow the use of Chinese terms to translate key Catholic concepts on the basis of his own reading and interpretation of the Confucian canon. Niccolo Longobardi consulted contemporary Chinese scholars in order to understand the orthodox native interpretation of that canon. When he discovered that Neo-Confucian cosmology did not recognize the separation of matter and spirit, he decided that cultural equivalents did not exist, and insisted on transliterating key Catholic terms. The disagreement between Ricci and Longobardi constitutes an early modern laboratory situation for testing approaches to cross-cultural transfer and developing a theoretical model for comparative cultural studies. [etc.]

Seán Golden, "‘God’s Real Name is God’: The Matteo Ricci-Niccolo Longobardi Debate on Theological Terminology as a Case Study in Intersemiotic Sophistication." In: The Translator: Volume 15, Number 2, 2009: Special Issue. Chinese Discourses on Translation: 375-400  [hier]