Newton volgens stripboek 'Newton in Nederland' ingezet tegen Spinoza
Dagblad Trouw heeft vandaag een artikel over een stripboek dat Museum Boerhave heeft laten maken: Newton in Nederland. Daaruit blijkt dat Newton in de achttiende eeuw werd ingezet in propaganda tegen Spinoza. Op de laatste bladzijde laten de schrijvers van het stripboek een personage zeggen dat het aanwenden van Newtons ideeën als tegengif tegen Spinoza ’uit betrouwbare geschiedschrijving’ is gebleken. „Ongelooflijk hè, dat Newtons briljante ideeën ooit speelbal zijn geweest van een godsdienstige en filosofische propagandaoorlog?”
Van 17 december 2009 tot en met 12 september 2010 is er in Museum Boerhave de tentoonstelling NewtonMania. Als een van de grootste geleerden uit de geschiedenis krijgt Newton een groots opgezette tentoonstelling in Museum Boerhaave, aldus de museum-persdienst, die verder schrijft: “Newton bedacht de kleuren van de regenboog, verklaarde waarom een appel naar beneden valt en de maan om de aarde draait. Het is nauwelijks voorstelbaar dat Newtons briljante ideeën aanvankelijk hevig werden betwist. Dat zijn ideeën toch geaccepteerd raakten, is grotendeels te danken aan drie Leidse professoren. Nergens schijnt Newtons licht zo fel als in het 18e eeuwse Nederland. Wetenschap wordt een ware hype. Burgers nemen massaal de microscoop ter hand, richten hun kijkers op het planetenstelsel en wonen ademloos wetenschappelijke demonstraties bij. Topstuk van de tentoonstelling is Newtons beroemde Principia Mathematica uit 1687 - het belangwekkendste wetenschappelijke boek ooit.”
Bij NewtonMania verschijnt een interactief spel voor het basisonderwijs. Voor HAVO/VWO is er een attractief programma met experimenten en opdrachten beschikbaar.
Ter gelegenheid van de tentoonstelling verschijnt het stripboek Newton in Nederland [€7,-; ISBN 978-90-5041-120-2].
Trouw meldt daarover: “De bestuurders van de Nederlanden zagen begin achttiende eeuw in Newtons natuurwetenschappelijke wetten een ’tegengif’ tegen de ideeën van filosoof Baruch Spinoza. Die was op dat moment al veertig jaar dood, maar zijn gedachtegoed stond volop in de belangstelling. In de strip noemen de bestuurders Spinoza een ’afvallige jood’ en een atheïst, die met behulp van de wiskunde tot een wereldbeeld komt waarin God geen rol speelt. „Hij beschrijft het zo genadeloos logisch dat hij inmiddels velen heeft kunnen overtuigen!”, roept een verontruste regent uit in de strip. „Denk eens in wat voor gevolgen Spinoza kan hebben voor de kerk, de zeden, de maatschappelijke orde...”
Die maatschap maatschappelijke orde zou vooral gevaar lopen omdat de denkbeelden van Spinoza werden vereenzelvigd met de dominante politieke opvattingen in Frankrijk, het land waarmee de Nederlanden op voet van oorlog verkeerden. Daarom werd filosoof en natuurwetenschapper Willem Jacob ’s Gravesande naar Isaac Newton gestuurd om kennis te nemen van zijn wetten en die kennis in de Nederlanden te verspreiden. Newton had in 1687 zijn ’Philosophia Naturalis Principia Mathematica’ gepubliceerd. Naast natuurwetenschapper was Newton ook theoloog en volgens de Nederlandse bestuurders maakte Newtons werk duidelijk dat in de natuur de hand van God zichtbaar is. „Sterren en planeten, alle objecten op aarde, allemaal onderworpen aan dezelfde wetten, een door God gereguleerde regelmaat.
Als de bevolking van de Nederlanden van dat wereldbeeld doordrongen zou raken, zo suggereert het stripboek, zou er een klimaat ontstaan waarin Willem IV stadhouder van de Republiek der Nederlanden kon worden en er voor Franse invloed via Spinoza geen ruimte was.”
