Nieuwe boeken over de Verlichting
Wie in Google de titel van de door Jabik Veenbaas in het Nederlands vertaalde in 2000 bij Lemniscaat uitgekomen Spinoza-biografie van Margaret Gullan-Whur, Spinoza: een leven volgens de rede, ingeeft krijgt daar te zien dat Jabik Veenbaas als de auteur ervan wordt aangegeven. Ik heb jaren geleden Google van die vergissing op de hoogte gesteld (vroeger hadden ze daar een aparte knop voor), maar daarmee werd niets gedaan. BooksGoogle geeft nog altijd Jabik Veenbaas als auteur van dat boek. Het was meteen de laatste keer dat ik Google op een fout attendeerde.
Maar nu heeft Veenbaas zelf een boek geschreven over de Verlichting, met daarin ook zijn visie op Spinoza:
Jabik Veenbaas, De verlichting als kraamkamer. Over het tijdperk en zijn betekenis voor het heden” [Nieuw Amsterdam, 2013]
Het hoofdstuk [3] over Spinoza draagt als titel: "Het godsbewijs van de atheïst"
Miriam Rasch gaf bij Athenaeum Boekhandel een positieve recensie: "verzameling van vijftien essays prettig tegendraads. Samen vormen de stukken, die onderling nauw samenhangen maar toch los van elkaar te lezen zijn, een gevarieerd verhaal." Ze ziet het als "Een wonder van verteltechniek". In Vrij Nederland schreef Carel Peeters over het boek:
"Maar [Jonathan] Israel schoof Spinoza zo nadrukkelijk naar voren als de filosoof van de radicale vrijheid, dat het ten koste ging van anderen. Volgens Jabik Veenbaas, in zijn boek De Verlichting als kraamkamer (Nieuw Amsterdam), maakt Israel zich schuldig aan ‘een grove vorm van historische bluf’ wanneer hij Spinoza in zijn eentje verantwoordelijk houdt voor de seculiere kernwaarden van de hedendaagse samenleving. Spinoza was helemaal niet zo seculier, en al helemaal geen atheïst, ook al stond hij als zodanig bekend. Hij was geen voorstander van de scheiding van kerk en staat, en God ‘staat 
aan het begin en eind van Spinoza’s wijsbegeerte.’ Hij zou in zijn Ethica het bestaan van God hebben ‘bewezen’. Al geloofde Henry Oldenburg, de secretaris van de Royal Society met wie hij bevriend was, er niets van, Spinoza blijft doen alsof hij met het definiëren van God ook zijn bestaan heeft bewezen. Oldenburg, duidelijk een empiricus, schrijft hem fijntjes: ‘In onze filosofische kring leggen wij ons volijverig zoveel als in ons vermogen ligt, toe op het doen van proeven en waarnemingen.’ Dat had Spinoza niet gedaan."
Vandaag heeft Trouw een recensie van Paul van der Steen over het boek. Daaruit haal ik deze afbeelding met onderschrift naar dit blog.
Ik moet over aanschaf en lezen nog eens denken, maar een beetje nieuwsgierig naar het boek heeft Carl Peeters mij wel gemaakt.
Op zondag 8 september zal Wim Brands in VPRO Boeken (Ned. 1, 11:20 uur) met Jabik Veenbaas spreken over zijn boek De verlichting als kraamkamer.
Programma toegevoegd 8 sept. 2013
Zoals we van Wim Brands gewend zijn, was het weer een "gesprek" van niks. Hoor hoe Jabik Veenbaas Spinoza een "religieus mens" noemt, "want zijn hoofdwerk de Ethica begint met een deel dat God heet en begint met godsbewijzen." [einde inlas]
Gisteren ontving ik de prospectus van Vantilt met de boeken die ze dit najaar uitgeven. Daaruit geef ik hier één pagina ter informatie door:
Bespreking van De Verlichting als kraamkamer door Johan Velter in twee blogs: 4 jan 2014 en 5 jan 2014.
Reacties
VPRO-boeken van Wim Brands over het boek van Jabik Veenbaas toegevoegd. Het was weer niks.
Stan Verdult 08-09-2013 @ 16:32
"Weer niks": "niks" omdat Veenbaas Spinoza "een religieus mens" noemde? Of omdat hij dat deed op grond van een ondeugdelijk argument? Of omdat Brands die Veenbaas niet corrigeerde ? "Weer niks" omdat Brands er keer op keer blijk van geeft dat hij domme beweringen zomaar laat passeren? Maar waarom kijkt die zure Verdult dan nog naar Brands z'n niksgesprekken? Voor mij zijn ze goed genoeg: ik heb er een verwijzing - door die stomme Veenbaas, ook op dit punt niet door Brands gecorrigeerd - naar een filosoof aan overgehouden , Condillac, waar ik nog nooit van gehoord had , en over wie ik heel wat interessants gevonden heb.
hans van den berg 23-09-2013 @ 14:51
Wel, "die zure Verdult" kijkt nog alleen naar Brands boekenprogramma als er mogelijk een link naar Spinoza kan zijn en in de - telkens weer ijdel blijkenbde - hoop dat het toch een keer wel eens wat zal zijn.
Over Condillac is inderdaad veel interessants te vinden. In zijn Traité des systèmes verzet hij zich heftig tegen Cartesiaanse "aangeboren ideeën" en tegen het substantiebegrip van Spinoza. Hij vindt dat Spinoza i.p.v. uit te gaan van begrippen alleen maar woorden aaneenrijgt. Maar uitgaande van wat Spinoza zelf zegt over dat woorden van de verbeelding zijn, kun je je afvragen of Condillac geen verspreider en verdediger van de ideeën van Spinoza is en ook hij uiteindelijk een crypto-Spinozistische verlichter is.
Stan Verdult 23-09-2013 @ 15:19