Op weg naar de cursus over de PPC [4] Mens, & corpus realiter distinguuntur
Zo luidt PPC deel I stelling 8, Geest en lichaam zijn werkelijk te onderscheiden. Akkerman vertaalt: "Geest en lichaam zijn werkelijk van elkaar verschillend."
Ik vind zo knap dat Spinoza in dat eerste gedeelte van de PPC, dat hij in twee weken zou hebben opgesteld, met juist deze formulering van Descartes scheidingsthese van geest en lichaam komt.*) In het bewijs worden het wat Descartes betreft inderdaad twee volkomen gescheiden substanties. Maar zoals ik Spinoza begrijp zou hij deze stelling zelf grotendeels als de zijne blijven omarmen, alleen gaat hij dat "realiter" niet uitleggen alsof geest en lichaam twee werkelijkheden zouden zijn; nee, zij zijn samen één ding (van onderscheiden kanten te bezien); maar die onderscheiding, resp dat verschil is er wel realiter. Niet qua substantie, maar wel qua attribuut.
[ *) Hoewel ik de "originaliteit" ervan uiteraard niet wil overdrijven: hij vond bij Descartes, in de Meditationes de prima philosophia, meermalen dezelfde woorden: "mentem realiter a corpore distingui, probatur" of "mentemque humanam a corpore distingui." ]
Dit is voor mij nog eens aanleiding het over de foute ‘identiteitsthese’ te hebben die stelt: “mind = body (or part of the body). This is Spinoza’s view.”
Geoff Pynn (PhD, Yale University) specializes in epistemology and philosophy of language, in particular on issues concerning the nature, function, and norms of assertion, and the semantics and pragmatics of epistemic terms like "know". He also regularly teaches logic and early modern philosophy. [Cf.] Zie eventueel aldaar een video van hem over ‘kritisch denken’.
Op internet vinden we een handout van hem over “Spinoza’s Philosophy of Mind” bij een cursus die hij in 2012 gaf. De handout bestaat uit twee pagina’s. In de eerste licht hij het parallellisme toe (neem ik voor kennisgeving), in de tweede gaat het zgn. over de lichaam-geest-theorie van Spinoza en daarover erger ik mij wild. In het verleden heb ik meerdere blogs gewijd aan de risico’s die ontstaan wanneer Spinoza te simpel een “identiteits-theorie” wordt toegedicht. Ik haal dat gedeelte van die handout naar dit blog (maar hier is het PDF zelf te raadplegen):
mind and body
1. Dualism: mind ≠ body. Descartes’s view.
2. Monism: mind = body (or part of the body). This is Spinoza’s view.[1] But it’s an unusual form of monism. Compare to two more common versions:
(a) Materialism: mind reduces to body; i.e., mind fully explained in terms of body.
(b) Idealism: body reduces to mind; i.e., body fully explained in terms of mind.
(c) Spinoza: mind and body not reducible to each other; i.e., mind cannot be explained in terms of body and body cannot be explained in terms of mind.
3. Spinoza’s monism.
(a) Body and mind are the same substance conceived in different ways
i. Body = substance conceived through attribute of extension
ii. Mind = substance conceived through attribute of thought
(b) Same goes for modes. For every extended mode me there is a thinking mode mt such that me = mt; me is that mode conceived through attribute of extension, and mt is that mode conceived through attribute of thought
(c) Motivation: suppose that body were reducible to mind (or vice versa). Then body could be explained in terms of mind. But this violates the idea that the attributes are conceptually / explanatorily distinct:
“So long as things are considered as modes of thinking, we must explain the order of the whole of nature, or the connection of causes, through the attribute of thought alone. And insofar as they are considered as modes of extension, the order of the whole of nature must be explained through the attribute of extension alone” (2p7s, AW 166b).
(d) Same line of thought means that mental events and bodily events are not causally connected.
Why? If me was caused bymt, thenme would
be explained bymt. But me can only be explained in terms of extension. So Spinoza
denies both Descartes’s dualism and his
interactionism. (Note that there’s a sense in
which mt1 causes me2: mt1 causes mt2, and mt2 = me2. But Spinoza would say we
can’t conceive of mt1 as me2’s cause, and since causation
= explanation = conceiving as depending upon, Spinoza would deny, strictly
speaking, that mt1 causes me2.)
[1] Note that Spinoza is a monist in two senses: he thinks both that there is only one substance (that’s the view discussed on Handout 9), and he thinks minds are not distinct from bodies (that’s the view being discussed here). Very few people have been substance monists; i.e., very few people have agreed with Spinoza that there’s only one substance. But many people have been (and are) monists in the second sense.
* * *
Het gaat mij uiteraard om de belachelijke gelijkstelling:
mind = body (or part of the body). This is Spinoza’s view.
of in zijn ‘symbooltaal’: me = mt
alsof Spinoza dat ook maar ergens zo stelt of in zijn filosofie zou kunnen stellen. Gruwelijk concept “geest (een deel van) het lichaam”! Hoe onspinozaans.
Voor Spinoza zijn “een modus van uitgebreidheid en de idee van die modus één en hetzelfde ding, maar op twee manieren tot uitdrukking gebracht.” Dat is niet equivalent aan zeggen: “een modus van uitgebreidheid is hetzelfde als de idee van die modus.” Nee, die ‘uitdrukkingen’ zijn volkomen verschillend en mogen niet aan elkaar gelijk worden gesteld. O, hoe vaak heb ik hierover in het verleden al geblogd. Heel duidelijk in het blog van 22 september 2012 “Over de noodzaak in 2/7s 'res' te vertalen.”
Het is alsof Pynn op de manier waarop hij zichzelf op zijn universiteitspagina presenteert met dit plaatje, op een andere manier wil uitdrukken dat lichaam en geest wat hem betreft hetzelfde zijn of op hetzelfde neerkomen? Dat mag hij vinden, maar moet hij Spinoza niet in de schoenen schuiven. Hoe onkritisch kun je zijn.
De ene kant van een euro (munt) en de andere kant van die euro (kop) zijn zijden van diezelfde euro maar van twee kanten bekeken. Dan kun je toch ook niet zeggen: munt = kop.
Enfin, Pynn houdt zich (hedendaagse vanitas?) zijn toekomstige toestand goed voor ogen en gaat wellicht niet mee met Ethica 4/67, "Homo liber de nulla re minus quam de morte cogitat et ejus sapientia non mortis sed vitae meditatio est."
Reacties
Ja, Stan, ik vind het ook onbegrijpelijk, maar ook groten onder de Spinozageleerden schijnen de 'identiteitsthese' zo uit te leggen. Zoals je zegt, het zijn juist die 'verschillende' uitdrukkingen die verschillend zijn. De dingen die worden uitgedrukt zijn identiek, maar de wijze waarop niet. Je hoort ze zelden zeggen dat de attributen uitgebreidheid en denken, verschillende uitdrukkingen van dezelfde substantie, identiek of hetzelfde zijn. Maar ik weet dat ik dat jou niet hoef te zeggen.
henk keizer 04-02-2015 @ 21:25