Petrus Johannes Arendzen (1846 – 1932) maakte in 1883 ets van Spinoza
Al lang had ik zijn bekende Spinozaportret in de galerij van afbeeldingen, maar geen eigen blog aan hem kunnen wijden, door gebrek aan gegevens. Deze Eerste Kerstdag zie ik als een mooie gelegenheid om aandacht te geven aan het Spinoza-portret dat deze goed katholieke kunstenaar etste. Vandaag en morgen is het museum Het Spinozahuis geopend! Het Spinozabeeld in de tuin van het Spinozahuis is door O. Wenckebach naar dit portret gemaakt.
Behalve de volgende gegevens, kon ik lange tijd niets over Petrus Arendzen vinden:
Petrus Johannes Arendzen was etser, tekenaar, reproductiegraficus en schilder van portretten vooral. Hij was geboren in Amsterdam op 23 oktober 1846 en overleed te Hampstead vóór 16 december 1932 (volgens Scheen). Hij was leerling van Johann Wilhelm Kaiser (I) en Jean François Portaels in Brussel, en (volgens Waller) ook leerling van zijn schoonvader Th. Stracké. In 1887 vertrok hij naar Engeland.
Gegevens op de Rkd, terwijl de website van het Rijksmuseum een grote hoeveelheid van zijn werken laat zien. Maar biografische informatie was niet te vinden. Tot ik onlangs op de website stuitte van een achterkleinzoon van deze Arendzen die heel wat familieinformatie en illustraties biedt. Zijn portretje heb ik van daar.
Petrus Johannes Arendzen kreeg opdracht van de Nederlandse regering om het grote aantal Nederlandse schilderijen dat zich in Engelse collecties bevond te kopiëren. Men gaf er de voorkeur aan dat de originelen in een ander medium en door een goed kunstenaar werden gekopieerd, zodat die reproducties een eigen creatieve waarde zouden hebben. Dat verklaart dus de grote hoeveelheid van zijn werk in het Rijksmuseum te Amsterdam.
Zijn vriend Sir Lawrence Alma-Tadema die al drie jaar eerder naar Engeland was vertrokken, vond voor hem een huis in Quex Road, in de wijk Hampstead in Londen, waar Petrus met zijn vrouw Epiphania (geboren Stracké) gingen wonen en bleven wonen. Ze kregen negen kinderen, vijf zonen en vier dochters. Ze waren dan ook zoals gezegd goede katholieken, zoals ook blijkt uit de bestemming van hun zonen. Hun kinderen kregen thuis privé-onderwijs. Geen van Peter en Epiphania Arendzen’s dochters trouwden; vier van hun vijf zonen werden priesters, de vijfde, Peter, trouwde en kreeg vier kinderen.Hun in 1875 geboren zoon Leo Arendzen werd behalve priester ook beeldend kunstenaar. Hij maakte het volgende schilderij van zijn ouders:
The Times zou Petrus J. Arendzen als de etser van de eeuw hebben beschouwd.
Het zou mij niet verbazen als de Spinoza-ets die Arendzen maakte uit een opdracht van Johannes van Vloten is ontstaan. Het is, zo is te lezen bij Ernst Altkirch [Spinoza im Porträt, Jena, 1913], in J. van Vloten et J.P.N. Land Benedicti de SPINOZA, Opera 1882 op p. 83 te vinden; ik nam de afbeelding over uit Altkirch:
Het jaar 1883 is meegeëtst. De verschijning van het boek van Van Vloten & Land (1882) zal dan geantidateerd zijn geweest.
Al eerder, op 16 juni 2010, had ik een blog dat tijdens de Tweede Wereldoorlog de heer A.M. Mees te Wassenaar, de directeur-eigenaar van de Sikkens' Lakfabrieken te Sassenheim, die toen eigenaar was geworden van het Spinozahuis, aan prof. O. Wenckebach de opdracht gaf voor het vervaardigen van een bronzen borstbeeld van Spinoza dat op een voetstuk van wit graniet in de tuin van het Spinozahuis zou worden geplaatst. De kunstenaar nam als voorbeeld de naar het Wolfenbüttler portet gemaakte ets van Petrus Johannes Arendzen. Het beeld kon uiteraard pas na de bevrijding in mei 1945 naar de tuin van het huisje worden overgebracht.
Bekend is ook de ets van Thorbecke die Arendzen maakte.
___________
N.B. Rudi Ekkart heeft niets over de Spinoza-ets van Arendzen.
