Spinoza-gravure van J.C. François (1717 - 1769)
Ook deze crayon-gravure van Spinoza in 1761-62 vervaardigd door Jean Charles François was nog niet opgenomen in de verzameling op dit weblog.
Rudi Ekkart schrijft in "Spinoza in beeld" [in: De steen vliegt,Arti et Amicitae e.a., Amsterdam, 1997, p. 145] dat in de achttiende eeuw een flink aantal prenten met beeltenis van Spinoza in Nederland en Duitsland vervaardigd werden, die i.h.a. met meer of minder vrijheid teruggingen op het Opera posthuma-portret. Eén daarvan is dus deze, die je erg veel gebruikt ziet worden als cover-illustratie.
Zo bijveeld op de cover van dit boekje over Spinoza van Wolfgang Bartuschat dat de post mij 'toevallig' vandaag bezorgde.
In het colofon wordt vermeld dat François dit werk maakte naar een voorbeeld van Delhay. Die vermelding is ook te vinden in James Patrick, Renaissance and Reformation. Marshall Cavendish, 2007, p. 1295 [books.google]
Over de werkwijze bij het maken van zo'n prent (crayon-graveren) vond ik het volgende:
"In aanvulling op de traditionele lijngravure en mezzotint werden in de laatste decennia van de achttiende eeuw in korte tijd enkele nieuwe reproductietechnieken uitgevonden: de crayonmanier, de stippelgravure en de aquatint. Was de mezzotint destijds speciaal uitgevonden voor het vermenigvuldigen van schilderijen, de nieuwe methoden waren vooral bedoeld voor de reproductie van krijttekeningen en aquarellen en vormden een belangrijke uitbreiding op het grafisch palet van prentmakers.
In 1757 ontwikkelde de Franse prentmaker J.C. Francois (1717-1769) de crayonmanier, een met de etstechniek verwante methode. Anders dan bij de gravure of de ets maakt de prentmaker geen krassen in de plaat, maar brengt hij met graveerinstrumenten stippelpatronen aan in de etsgrond. In een zuurbad bijt het zuur alleen door de stippelstructuur in de plaat. Na het verwijderen van de grondering en het afdrukken van de plaat verschijnt het stippelpatroon op het papier. Het resultaat is een grafische afbeelding met het uiterlijk van een krijttekening."
[uit PDF Van gravure tot fotografie]
* * *
fr.wikipedia over Jean Charles François
Encyclopaedia Britannica over Jean Charles François: "French etcher and engraver who was one of the inventors of the crayon method in engraving—a process devised to imitate the grainy effect of chalk, pastel, or charcoal drawings by engraving closely dotted lines with various pointed tools. This technique was especially popular in France from the mid-18th century until the invention in 1798 of lithography (q.v.), a less laborious..."
* * *
Wat kleur betreft moet de gravure er ongeveer zo komen uit te zien of wellicht nog iets meer naar het rode toe. De opzet van het grafische crayon-toonprocédé was immers om roodkrijt-tekeningen te imiteren.