Spinoza in de Filosofiebank
Uitgeverij Boom/Sun begon enige jaren terug met het opzetten van een “filosofiebank” waarop geleidelijk door hen uitgegeven boeken digitaal beschikbaar zullen worden. Om daartoe toegang te krijgen dient men een abonnement te hebben of men krijgt toegang via een wetenschappelijk instituut. Hoe dat precies werkt en wat de voorwaarden zijn wordt op de website niet toegelicht.
Op deze website worden tevens lemma’s over filosofische begrippen (waarbij verwezen wordt naar betreffende plaatsen in die boeken, waarvoor men dus ingelogd moet zijn) en de auteurs (die iedereen kan raadplegen). Sinds kort is ook Spinoza beschreven. Er staat geen naam van een auteur bij, maar het is duidelijk iemand die Spinoza wat positiever over Descartes laat zijn dan een ander zou doen... (we kunnen dus een vermoeden hebben). De Ethica-vertaling van Corinna Vermeulen is daarbij online toegankelijk (voor abonnees).
Het is altijd nogal een hele opgaaf om in kort bestek een treffend beeld van Spinoza op te roepen, maar in dit stukje zitten wel erg aanvechtbare beweringen, zoals...
“Spinoza verbond een min of meer mystiek godsbegrip met een streng methodisch rationeel denken.” [Zie hierna]
“Hij leerde een strenge natuurcausaliteit (alles in de natuur verloopt volgens natuurwetten), maar wist die toch te combineren met een leer van de vrijheid, waarbij de mens zich laat leiden door zijn of haar diepste goddelijke zelf in plaats van door hartstochten.” [Opgeschreven als een tegenstelling tussen determinisme en vrijheid, wat het bij Spinoza juist niet is]
“Tijdens zijn leven heeft Spinoza slechts twee werken onder eigen naam het licht doen zien: Korte verhandeling van God, den mensch en deszelfs welstand (1658–1660, meestal de Korte verhandeling genoemd)” [Hetgeen onjuist is, alsof Spinoza de KV heeft gepubliceerd; de tekst was slechts voor zijn kleine vriendenkring bedoeld]
“Door deze methode toe te passen heeft Spinoza de wijsbegeerte van Descartes veel helderder gemaakt.” [Alsof hij juist in de Ethica Descartes niet op nogal wat punten heeft bestreden]
“Wat deze derde weg bij Spinoza precies inhield, is niet altijd duidelijk. Er zijn mensen die hem hier mystiek interpreteren, maar anderen betwijfelen dit, omdat de typisch mystieke ervaring bij Spinoza ontbreekt. Wel heeft het denken van Spinoza ongetwijfeld een mystieke structuur. Daarvan getuigen de gedachte dat de mens God ziet in de dingen en in zichzelf en de gedachte dat wij allen deelnemen aan het denken van God. Men spreekt hier wel van Spinoza’s pantheïstische godsbeeld.”
“Volgens hem was er slechts één wezen dat uit eigen kracht bestaat, de substantie (ook wel God of Natuur genaamd).” [Zo beschreven lijkt Spinoza’s God ‘een zijnde’ i.p.v. ‘het zijn’]
“Het wezen van deze substantie wordt gevormd door een oneindig aantal attributen, waarvan wij er maar twee kennen: het denken en de uitgebreidheid.” [Dit zit er wel ontzettend naast, want zo lijkt ‘het wezen’ uit vele wezens te bestaan, terwijl de attributen uitdrukkingswijzen van Gods (ene) wezen (n.l. zijn macht) zijn – naar wij met ons intellect begrijpen]
“In vereenstemming met de visie van Descartes meende Spinoza dat de materie geheel met behulp van de uitgebreidheid (dus door middel van meetkundige categorieën) gedefinieerd kon worden.” [Alsof Spinoza niet met Descartes van mening verschilde over de beweging in de materie]
“… zijn wij dus partes Dei, delen van God.” [Alsof God of de Substantie in delen gedeeld kan worden. “partes Dei” komt bij Spinoza helemaal niet voor]
spinoza | 14-07-2013 | 12:46 | Link |
