Spinoza in de Humanistische Canon
De Humanistische Canon, een initiatief van het Humanistisch Verbond i.s.m. het Humanistisch Archief werd op 21 juni 2010 (wereldhumanismedag) gestart. De Canon is bedoeld om een overzicht te geven van de geschiedenis en de actualiteit van het humanisme.
De Canon bestaat uit ‘vensters’ en ‘werken’. Vensters geven een belangrijke periode, gebeurtenis, onderwerp of ontwikkeling weer. Ze vormen de 'ingang' in de Canon. Per venster zijn exemplarische werken gekozen, het betreft boeken, films, wetswijzigingen, personen, kunstwerken etc.
In het venster over de Verlichting, wordt aandacht gegeven aan:
· Spinoza, Ethica (1677)
· Voltaire
· Baron D'Holbach (moet nog worden ingevuld)
· Immanuel Kant
· Encyclopedie: Diderot & D'Alembert (1751 - 1772)
Nog maar een paar dagen geleden is de pagina over Spinoza aangebracht. De tekst is geschreven door Siebe Thissen. Ik neem hier zijn slotalinea’s over:
"De Ethica wordt vaak opgevat als de kraamkamer van de Radicale Verlichting en daarmee ook van het moderne humanisme. De gedachte dat er geen God over ons waakt, was in 1677 radicaal maar ook vandaag nog. Want waarop baseren we dan een morele orde? Kunnen we ook zonder persoonlijke God zedelijk en deugdzaam leven? Zijn we in staat ons leven in te richten zonder de wetten en richtlijnen die de bijbel of de koran stellen? En is er dan een democratische rechtsstaat denkbaar, waarin mondige burgers participeren, zonder het bevoogdende gezag van kerken en theocraten?
De Ethica is een gedisciplineerde oefening in redelijk denken. Het beoogt de angst voor goddelijke willekeur weg te nemen, en doet de aandacht verschuiven van het hiernamaals naar het hier en nu. Dat ook een atheïst over het vermogen beschikt zedelijk en deugdzaam te leven, was ooit een verbluffend inzicht, dat nu is doorgedrongen tot diep in de poriën en haarvaten van de westerse cultuur. Sterker, dat inzicht geldt vandaag als laatste ijkpunt in het maatschappelijke debat over globalisering, migratie en interculturaliteit."
Aldus Siebe Thissen op de Humanistische Canon
* * *
Eerdere blogs over 'Canons'
7 oktober 2008: Spinoza met vechtende spinnen in de 'Canon met de kleine c'
7 december 2008: Spinoza niet in de Canon van Amsterdam
9 juni 2009: Spinoza in een Canon als 'inspiratiebron'
