Spinoza over de Wikileaks-affaire

Waarom heeft in Nederland nog niemand de volgende toepasselijke passage die Spinoza schreef over het lekken van geheimen naar voren gebracht? In de krant of bij De Wereld Draait Door? Of ikzelf op dit weblog? Het is duidelijk: we lezen te weinig Spinoza’s Politiek Traktaat.

Vandaag kwam A. Holberg op ScharfLinks.de met het volgende blog:

Wikileaks und Baruch de Spinoza

Natürlich wusste der ex"kommunizierte" jüdische Philosoph Baruch de Spinoza (1632 - 1677) nichts von Wikileaks, aber dieses Zitat hier zeigt, dass das Neue an Wikileaks nur die benutzte Technik ist. Der graduellen und zeitweiligen Unterschied zwischen den Tyrannen und unseren Herren mag man dabei problemlos ignorieren. Spinoza schrieb:
"Nur jene, die nach der unbestrittenen Gewalt streben, wissen nichts weiter als ewig zu wiederholen, dass das Staatsinteresse die geheime Abwicklung der Staatsgeschäfte verlange...Je mehr dergleichen Redensarten sich unter dem Mantel des Nutzens verbergen, umso schlimmere Knechtschaft haben sie zur Folge ... Es ist besser, die rechtlichen Absichten sind dem Gegener bekannt, als dass die bösen Geheimnisse der Tyrannen den Bürgern verborgen bleiben. Wer die Reichsgeschäfte geheim zu treiben vermag, hat es ganz in seiner Gewalt, ähnlich wie dem Feinde im Kriege, so auch den Bürgern im Frieden nachzustellen." (Baruch de Spinoze: Politische Abhandlungen. Kap. 7 § 29)

Ik geef hier de volledige paragraaf in de vertaling uit 1901 van W. MEIJER uit HOOFDSTUK VII. Nadere toelichting op HOOFDSTUK VI. OVER DE ALLEENHEERSCHAPPIJ van BENEDICTUS DE SPINOZA’s STAATKUNDIG VERTOOG of VERHANDELING WAARIN WORDT AANGETOOND, HOE EEN MAATSCHAPPIJ WAAR EEN VORST REGEERT ZOOWEL ALS EEN GEMEENSCHAP WAAR DE REGEERING AAN EENIGE DER AANZIENLIJKSTE BURGERS IS TOEVERTROUWD, MOET WORDEN INGERICHT OM ALLE DWINGELANDIJ TE VOORKOMEN EN ONGESTOORDE RUST EN VRIJHEID AAN ALLE BURGERS TE VERZEKEREN.

§29 Gaarne geef ik toe dat het bijna onmogelijk is de plannen van een rijk als 't door ons bedoelde geheim te houden. Maar tevens zal ieder het met mij eens zijn, dat het veel beter is dat de rechtvaardige besluiten van een of ander rijk aan de vijanden daarvan worden medegedeeld, dan dat de verkeerde geheime raadslagen van dwingelanden voor de burgers van het rijk verborgen blijven. Wie de aangelegenheden van een rijk in 't geheim kunnen behandelen, hebben dit ook volkomen in hun macht, en belagen de burgers in tijden van vrede, niet anders dan den vijand in oorlogstijd. Dat geheimhouding een regeering dikwerf ten goede komt, kan niemand ontkennen; maar dat zonder haar een rijk niet zou kunnen bestaan zal ook niemand ooit kunnen bewijzen. Aan den anderen kant is het echter onmogelijk aan een man het bewind van zaken zonder eenig voorbehoud toe te vertrouwen en tegelijk zijn vrijheid te behouden; en zoodoende zou men dwaas handelen zich zelf het grootste kwaad op den hals te halen om een gering nadeel te ontgaan. Toch was dit altijd het liedje van hen die streefden naar onbeperkt gezag, dat het van zoo overwegend belang voor den Staat was, zijn aangelegenheden in 't geheim te behandelen; en meer dergelijke beweringen die hoe meer zij schijnbaar strekken tot voordeel van den Staat, des te zekerder uitloopen op verfoeielijke slavernij.

Tekst te vinden op benedictusdespinoza.nl

spinoza | 20-12-2010 | 23:45 | Link | Reacties (2)

Reacties

Daarom wordt vertrouwen in goede bedoelingen van overheden door Spinoza ook ten stelligste ontraden "Het rijk welks welzijn afhangt van vertrouwen ... zal allerminst stabiel zijn" (TP 1/6). Hij had deze les geleerd van Franciscus van den Enden, die in dit opzicht zeer uitgesproken was: "Waar een achteloos en laf vertrouwen op eeniger voorneme menschen trouw, of deught onder geheelen volkeren, of meerendeels slechten onervaren Menschen meest heeft plaets gehadt, daaer heeft ook door 't betrachten harer schalke, eer-, gelt- en heersuchtige overdadige tyranny allermeest gegrasseert en stant gegrepen. en om hier inne door een algemeen licht en gereet behulpmiddel voor den meest slechte [= eenvoudige, wk], en onervaren menschen, verplichtlijk te voorzien, zo en weeten wy niet beters by te brengen als de zelve (voornamentlijk omtrent 't opmerken, en waernemen van 't gemene-best) EEN DIEPE, OMZICHTIGE, EN VEILIGE WANTROUW IN TE SCHERPEN EN GRONDIGH TE DOEN VERSTAEN, DAT ER BY NA GEEN GROOTER ZONDEN, OF ONVOLMAEKTHEDEN ONDER DEN MENSCHEN EN KONNEN WORDEN BEDACHT, OF GEVONDEN, ALS LICHTGEELOOVIGHEIT, EEN OORZAEK VAN MEEST ALLE EXTREMITEITEN IN DEZE WERELT, ZO WEL IN 'T POLITIEK ALS IN 'T KERKELIJK, en gelijk 't spreekwoort zeit, dat die haest, of licht gelooft, ook van gelijke haest, en licht bedrogen wort. En zoo meede aen de zelve voor een van de allernutste vryheits-betrachtende grontreggulen te recommanderen, trouw te zijn, maer niemant voluit te vertrouwen". Dit schreef Van den Enden in KORT VERHAEL VAN NIEUW-NEDERLANT, 1662, p. 32 en is wel het sterkst mogelijk betoog ter ondersteuning van Wikileaks. Ik vind het ook schandelijk dat zijn desbetreffend sterke betoog in Nederland ook zo weinig bekend is en erkend wordt; en wij maar schaapachtig luisteren naar vermaningen van politici, dat er meer vertrouwen moet komen tussen burgers en hen. Van den Enden's tekst illustreert ook voortreffelijk de schadelijkheid van de doofpot-cultuur in de katholieke kerk m.b.t. het misbruik van kinderen door priesters en broeders. [Menkan dit alles ook in het Engels nalezen in mijn: Van den Enden, FREE POLITICAL PROPOSITIONS AND CONSIDERATIONS OF STATE (1665). TEXT IN TRANSLATATION, THE RELEVANT BIOGRAPHICAL DOCUMENTS AND A SELECTION FROM KORT VERHAEL. INTRODUCED, PRESENTED, TRANSLATED AND COMMENTED ON by Wim Klever (2007).

wim klever 21-12-2010 @ 09:50

Bedankt, Wim, voor je aanvulling en verwijzing naarf Van den Enden
Vandaag zie ik dat op 12 december reeds ene Drew Dellinger een kort blogje had: "Spinoza (1632-1677) on WikiLeaks" met een kort citaat uit de passage in de Politieke Verhandeling.

http://drewdellinger.org/pages/blog/388/spinoza-(1632-1677)-on-wikileaks-

Stan Verdult 21-12-2010 @ 13:59