Spinoza zit gebeiteld in het Nationaal Historisch Museum!
Het Nationaal Historisch Museum heeft nog geen gebouw, maar organiseerde al meerdere activiteiten. En het heeft een website innl.nl
Baruch de Spinoza - De kritische denker
Op die website staat een tekstje over Baruch de Spinoza - De kritische denker. Het is niet lang: vijf alinea’s. Wie die geschreven heeft, staat er niet bij.
Ik citeer de middelste van de vijf, die een enigszins vreemde zin bevat: “Door die houding zagen de autoriteiten Spinoza als een gevaarlijke oproerkraaier. Als je zomaar God en de bijbel kon bekritiseren, dan gaf je iedereen een excuus om de maatschappelijke orde omver te gooien. Spinoza zelf zag dat helemaal niet zo, en ook zijn boeken laten zien dat hij een erg gelovig mens was. Toch botste hij met een joodse religieuze rechtbank en werd hij om zijn kritische houding uit de joodse gemeenschap gestoten.” [hier op innl.nl]
Ehh … zijn boeken laten zien dat hij een erg gelovig mens was?
Wat stelt men zich voor bij “een gelovige Spinoza”?
Op de pagina De tolerante traditie is deze alinea te lezen: “Maar in Nederland werd er gedrukt als er een markt voor was, dus ook teksten die politiek gevoelig waren. Belangrijke werken van denkers als Descartes en Spinoza rolden in de Republiek voor het eerst van de drukpers. Toch zaten er ook in Nederland grenzen aan wat mocht. Uiteindelijk werden de boeken van Spinoza een jaar na zijn dood alsnog verboden, omdat zijn religieuze ideeën toch te ver gingen, ook voor Nederlanders. Niet alles kon dus, maar vaak wel meer dan in andere landen.” [Hier op innl.nl]
Op de pagina over Tijd van pruiken en revoluties (hoofdstuk 7 van Kortweg Nederland): “De achttiende eeuw wordt steeds meer beheerst door de Verlichting - een periode waarin nieuwe ideeën opkomen over godsdienst, burgerschap en wetenschappen. Deels zijn deze ideeën van oudere datum, zoals die van de Nederlandse filosoof Baruch Spinoza (1632-1677). De nieuwe opvattingen worden intensief besproken in genootschappen waarin burgers zich verenigen uit liefde voor de kunsten en wetenschappen.” [Hier op innl.nl]
Spinoza in thema ‘Lichaam en geest’
Er werden zes ‘thema’ (of ‘werelden’) ontwikkeld aan de hand waarvan de geschiedenis van Nederland zal worden belicht en gevisualiseerd. We lezen:
“De wereld 'Lichaam en geest' presenteert de invloed van wetenschap, taal, emancipatie en religie op de geschiedenis van Nederland. Ook belangrijke filosofen en wetenschappers – denk aan Spinoza en Lorentz – krijgen hier een plaats.” [Hier in PDF op innl.nl]
Spinoza wordt voorts gepresenteerd onder de rubrieken: wetenschap [hier op innl.nl], geloof [hier op innl.nl], lichaam en geest en andere.
Komt Spinoza in de portrettengalerij?
Het Nationaal Historisch Museum heeft sinds begin deze maand en voor de komende vijf jaar een eigen, tijdelijk, onderkomen in de Amsterdamse Zuiderkerk. Dit jaar, in 2011 dus, zal het Nationaal Historisch Museum een fysieke portrettengalerij in de Amsterdamse Zuiderkerk presenteren. De selectie van de portretten gebeurt door een redactieraad bestaande uit Rudi Ekkart (directeur van het Rijksbureau voor Kunsthistorische Documentatie), Willem van Zoetendaal (Galerie Van Zoetendaal), Robert Stiphout (Elsevier) en Gijs van der Ham (conservator Rijksmuseum Amsterdam). Ik neem aan, met Rudi Ekkart in de ‘jury’, en uit wat men tot nog toe gedaan heeft, dat Spinoza wel in die galerij te zien zal zijn.
Evaluatie
Als ik zie wat mijn grasduinen op de site van innl.nl aan aandacht voor Spinoza oplevert, dan kun je duidelijk vaststellen dat Spinoza door het Nationaal Historisch Museum zeker niet wordt vergeten. De aandacht is serieus. Spinoza wordt ook als wetenschapper erkend. Chapeau! Die wat uit de toon vallende opmerking over "een gelovige Spinoza" valt daarbij in het niet.
[En daar is wellicht ooit nog wel iets aan te wijzigen].
Reacties
Ha Stan,
Leuk artikel, bedankt. Wellicht goed om te weten dat je zelf de weergave van Spinoza op innl.nl kunt verrijken met verhalen en bronnen. Ook een reactie op de persoon met de vraag of "een gelovige Spinoza" wel een juiste opmerking is, stellen we zeer op prijs. Zo worden verschillende opvattingen over de geschiedenis bij elkaar gebracht, wat deze spannender maakt dan dat ene verhaal dat meestal verteld wordt.
Vriendelijke groet,
Jasper (Nationaal Historisch Museum)
Jasper Visser 31-01-2011 @ 09:50
Stan, het Nat. Hist. Museum kwam regelmatig ter sprake in het gesciedenisprogramma OVT van Radio 1 op zondagmorgen. Hoewel de presentatoren er uiterst welwillend tegenover stonden, heb ik het daaruit leren kennen als het meest onserieuze en geldverslindende project dat de laatste jaren in NL is opgezet, niet in de laatste plaats door de onverschillige houding van staf en directeuren. Van meet af aan is het een project geweest dat wanhopig op zoek was naar een doel.
Adrie Hoogendoorn 31-01-2011 @ 14:05
Dat de projectmanager Nieuwe technologie & media van het Nationaal Historisch Museum dit weblog (als ‘nieuw medium’) zo snel wist te vinden, geeft goede hoop. Het NHM begon jaren terug als hobby van Jan Marijnissen en kreeg een sterke boost door de identiteitsonzekerheid waar Nederland inmiddels al zo lang in verkeert. Zoals het 19e eeuwse nationalisme allerlei geschiedenis deed (uit) vinden, zo krijgt het NHM nu de taak ons (multicultureel) verdeelde volk bij elkaar te houden door gemeenschappelijke kijkjes op ‘onze’ historie te ontwikkelen. Laat Spinoza daarin maar een rol vervullen.
Adrie, vergeet je, als je naar de OVT van de VPRO verwijst, de mogelijkheid van kinnesinne niet van een programma dat zich wellicht miskend voelt als het zo graag verslag doet van elke “slag om het Nationaal Historisch Museum.”
Stan Verdult 31-01-2011 @ 14:45
Stan,
1. kinnesinne van de VPRO kan inderdaad een rol spelen, maar is me niet opgevallen, omdat de presentatoren, zoals ik zei, er erg welwillend tegenover stonden.
2. de berichtgeving over Spinoza op de website van NHM staat ongeveer op het niveau van groep 6-8 L.O. het kan gemakkelijk en beter op andere websites gevonden worden, en is in die zin overbodig.
3. het bizarre gedraal van de directie om de locatie Arnhem voor het NHM doet vermoeden dat de afstand voor deze randstedelingen niet alleen een fysieke maar ook een mentale barrière was, en dat is een lelijke handicap voor eenn historicus.
4. het NHM krijgt dit jaar nog een hoog budget van, naar ik meen, 8 miljoen euro, het zal hopelijk snel afgebouwd worden.
Adrie Hoogendoorn 31-01-2011 @ 19:39