Spinoza's God: de meest grandioze cirkelredenering ooit bedacht door een mens (Luc Devoldere)
Het Belgische Knack heeft vandaag dit bericht:
Luc Devoldere, classicus en filosoof, is hoofdredacteur van Ons Erfdeel en een vooraanstaand en erudiet essayist.
Van de tien 'explosieve notities' op Knack.be neem ik er twee over:
6.
'Klein traktaat over God'
-"En God? Waar blijft God in die tocht en dat boek van je?"
-"God, ja."
God is een tussenwerpsel dat aporie uitdrukt: verlegenheid, perplexiteit.
Uiteraard is dit tussenwerpsel niet de God die Spinoza indrukwekkend heeft opgericht in het eerste hoofdstuk van zijn Ethica met wat misschien de meest grandioze cirkelredenering is, ooit bedacht door een mens.
De Europese cultuur, de Europese wijsbegeerte heeft lang rond God gedraaid. Rond het begrip, het woord "God". Het is één van de meest beladen, misbruikte woorden. Misschien moeten we er proberen van af te raken, maar je raakt niet af van woorden. Zelfs als kadavers fascineren ze nog.
God is dus een woord, een woord dat te veel wil uitdrukken, en daardoor het gevaar loopt een lege huls te worden, een niet meer gebruikte mal.
God bestaat niet, maar hij is wel heel interessant.
4.
De esthetische verleiding
De cisterciënzers zochten in het methodisch zich ontdoen van al het overbodige, overtollige dat afleidt van het 'Unum Necessarium' en verstrooit, geen schoonheid maar God: ze maakten leegte buiten zich en in zichzelf om God te laten binnenstromen. Wij zien alleen de esthetische schrijnen. Wij dwalen door de lege refectoria en dormitoria, waar ooit stinkende lichamen in witte pijen lagen te woelen op strozakken. Wij luisteren naar de oorverdovende krekels. Wij zien deze kerken en abdijen verkeerd, en wij genieten ervan.
En uit zijn vorige boek, Mijn Italië, dat bij Atlas uitkwam:
363. Niettegenstaande de kerk en haar gezagdragers met een opgewekte vanzelfsprekendheid en zonder scrupules op de schop worden genomen, is de Decamerone een katholiek boek, in die zin dat het zich beweegt in een wereld die doordesemd is van katholicisme en van de dubbelzinnigheid van de katholieke moraal. De leugen is de olie in de machine van de menselijke relaties, hypocrisie het milde glijmiddel van het sociale verkeer en het overleven. Als er een moraal gepredikt wordt, dan is het die ‘ Leef en laat leven '. Veel mag als het maar discreet gebeurd. Ook in de kloosters.
