Vele smaken Spinozisme is juist volkomen Spinozistisch
Gisteren, in mijn bespreking van het boek van Rudi Rotthier, ging ik in op een (deels verborgen) thema dat ik uit zijn boek oppikte. Spinozisten zijn het nogal oneens met elkaar - Spinozisme is voor een groot deel te zien als een "ongedeelde wetenschap". [Cf. dat blog].
Momenteel ben ik aan het lezen in
Leon Roth's Spinoza, de ongewijzigde herdruk uit 1954 van zijn boek uit 1929, dat ik
gisteren van het Spinoza Antiquariaat Amsterdam ontving. Die man,
over wie je nauwelijks nog hoort, was zéér deskundig én kon goed
schrijven. Het derde hoofdstuk (over Spinoza's bronnen en betekenis)
van 'Book III' (Spinoza's plaats in de geschiedenis) geeft vanuit Spinoza zelf een mooie
verklaring voor het verschijnsel dat er evenveel smaken
Spinozisme bestaan als er Spinoza-scholars zijn.
Die passage geef ik hier graag door. Binnenkort hoort u op dit blog
uiteraard meer over deze vergeten Spinoza-kundige.
SPINOZA'S SOURCES AND SIGNIFICANCE
SPINOZA'S great saying that the knowledge we have of a thing reflects rather our own nature than the nature of the thing, is admirably illustrated by books about him. These offer an extraordinary variety not only of stress but also of general interpretation, and it is difficult to resist the conclusion that what are exhibited as the special characteristics of Spinoza are really the special likes or dislikes of the writers. Rationalist and mystic, theologian and empirical scientist, have all seen their fellow in Spinoza, and as the waves of opinion rise and fall so yet other sides of his doctrine receive emphasis.
To the present writer it is just this fact which is Significant. Spinoza's thought is not simple, it is highly complex; it is a synthesis of many and various elements. The central point of interest about him then is just their common presence in his thought and their systematic inter-connection.
The same holds good of the many exclusive sources which have been found for his doctrine. There are no exclusive sources for Spinoza. A many-sided thinker, he came of a many-sided race and lived in a many-sided age. All the historian can do is to indicate such elements in the tradition or traditions open to him which may be held to correspond with the various elements synthesised in his mind; and when we come to examine the material we find the task no easy one. [p. 219]
Reacties
Wat jij, Stan, of Roth hier allemaal beweert over 'veel smaken Spinozisme' klinkt aannemelijk en wordt bijna automatisch van een + teken voorzien, maar is verraderlijk en misleidend: alsof het aanvechtbaar zou zijn dat we MET Spinoza doordringen tot de harde kern van wetenschappelijke mens-en werelverklaring. De eerste zin van je Roth-citaat is reeds hardstikke fout. Niet kennis (op zijn minst ratio) reflecteert meer onze eigen natuur meer
dan die van andere dingen, maar de verbeelding. En wat Roth ter verklaring toevoegt over de onderling strijdige bronnen van Spinoza die hem zouden maken tot een 'many-sided thinker' en een ongerijpte syncretist is zo mogelijk nog dwazer: alsof Spinoza niet kieskeurig was in de selectie van geliefde auteurs (waartoe bv Socrates, Plato en Aristoteles niet, maar Democritus en Epicurus of Machiavelli wel behoorden). Er werden bij hem geen heterogene elementen tot een synthetisch verband verenigd, zoals Roth min of meer suggereert.
Ik heb Roth nooit zelf gelezen. Misschien ga je me overtuigen dat zulks nuttig zou zijn. Voorlopig ben ik zo ver nog niet.
Wim Klever 13-10-2013 @ 14:03
Spinoza onderscheidt, zoals ook jij, Wim, weet, DRIE kennissoorten. Het begint bij de imaginatio. Het lijkt alsof die bij jou niet, zoals bij Spinoza wel, onder kennis valt (zij het vooralsnog verwarde). Er zijn ook verwarde (eenzijdige e.d.) Spinozismen. Ik zie dat jij niet geneigd bent op jezelf toe te passen (wat Roth wel doet), n.l. dat "the special likes or dislikes of the writers" meespelen? Jij zult de laatste zijn die jouw lezing van de uitsluitend natuur- en menswetenschappelijke Spinoza als jouw voorkeurslezing of stokpaardje zal toegeven. De ogen en de bril waardoor we lezen kunnen we zelf niet zien.
Stan Verdult 13-10-2013 @ 14:31