Jacob Vallan (1637 - 1720) minder bekende maar 'sonderbahrer Freund' van Spinoza
Herlezing van het hoofdstuk van Frank Mertens Spinoza’s Amsterdamse vriendenkring etc., maar dan in Duitse versie (zie vorig blog) is voor mij aanleiding voor dit blog, waarvoor ik het merendeel van de informatie uit dat hoofdstuk put.
Volgens Gottlieb Stolle & Hallmann in hun Reisjournaal 1703-1704 beweerde de jonge Rieuwertsz dat de Amsterdammer Jacob Vallan een ‘sonderbahrer Freund’ van Spinoza was. In ieder geval was hij bevriend met de acht jaar oudere Lodewijk Meijer (1629 – 1681) en met Johannes Bouwmeester (ca 1630 – 1680).
Na de voltooiing van zijn studie vestigde Vallan zich als geneesheer in Amsterdam. In 1663 trad hij op als getuige voor uitgever Abraham Wolfgangh toen Meijer en La Grue hun contract niet wilde nakomen wat betreft het maken van het "frans en duyts woordeboeck".
Ze bleven met elkaar bevriend en van 1667 tot 1669 waren Vallan en Meijer regent van de stadsschouwburg. Vallan zou vermaard geweest zijn vanwege zijn kennis van de klassieken. Ze stonden samen aan dezelfde kant bij de onenigheden binnen het schouwburgbestuur. Na de dood van Jan Vos viel het college van schouwburgregenten uiteen in twee vijandige helften. Aan de ene kant Lodewijk Meijer, Jacob van der Poel en Jacob Vallan. Aan de andere kant Simon Engelbrecht, Tobias van Domselaer en Cornelis van der Cruysen. De laatste twee waren al jaren schouwburghoofd en wonnen de strijd. Meijer en zijn vriend Vallen werden in 1669 allebei 'uyt den stoel met armen (...) gebonst" en als schouwburghoofd afgezet, zoals Thomas Asselijn het vertelde.
Bouwmeester en Vallan werden behalve bevriend ook nog aangetrouwde familie. Dat zat zo... Petronella de la Court (1624 – 1707; nicht van de bekende Johan en Pieter de la Court) was gehuwd met Adam Oortmans (1622-1684). Zij kregen dochter Maria Oortmans (1652 - 1680). En met haar trouwde Bouwmeester. Jacob en zijn broer Adriaen Vallen huwden met twee zussen van Petronella de la Court. En zo werden zij aangetrouwde ooms van de enige jaren oudere Bouwmeester.
In 1669 vertrok Jacob Vallan naar Leiden waar hij stadsgeneesheer werd. Na de dood van hoogleraar Fransc. Sylvius in 1672 zorgden Leidse stadsartsen voor assistentie aan de universiteit, ook Vallan deed dit in 1675 gedurende enige maanden. In dat jaar, 1675, vestigde hij zich in Utrecht, waar hij aan de medische faculteit tot professor in de geneeskunde werd aangesteld. Dit ambt bekleedde hij tot hij op 83-jarige leeftijd stierf. Bij hem promoveerden Bernard Nieuwentyt (1654 – 1718), Petrus van Balen (1654 – 1718) en Theodorus Janssonius van Almeloveen (1657 – 1712).
Frank Mertens heeft in de voetnoten bij zijn artikel nog veel meer feitjes. Maar over Jacob Vallan's behoren tot de kring van Spinoza hebben we dus alleen deze indirecte connectie van de vriendschappen met vrienden van Spinoza en de getuigenis van Jan Rieuwertsz Jr. dat Vallan een ‘sonderbahrer Freund’ van Spinoza was, zoals Gottlieb Stolle & Hallmann het in hun reisverslag opschreven.
Het is weinig... we moeten het ermee doen.
bronnen
Frank Mertens, "Spinoza’s Amsterdamse vriendenkring: studievriendschappen, zakenrelaties en familiebanden." In: Libertas philosophandi. Spinoza als gids voor een vrije wereld.
Amsterdam, In de Pelikaan, 2008 [hier méér]
Ike van Hardeveld: Lodewijk Meijer (1629-1681) als lexicograaf. (dissertatie Leiden 9 maart 2000) [PDF]
Herman Boerhaave the man and his work [books.google]
Luuc Kooijmans, De doodskunstenaar. De anatomische lessen van Frederik Ruysch. Uitgeverij Bert Bakker, Amsterdam 2004, p. 163 [cf. bij DBNL]
genealogy project Jacob Vallen
Als we WorldCat moeten geloven was hij bij nogal wat dissertaties en scripties betrokken.
Wim Klever (Mannen rond Spinoza) en Jonathan Israel (Radicale Verlichting) hebben niets over Jacob Vallan.
Reacties
Inderdaad had ik niets over Jacob Vallan te vertellen. Maar het vraagstuk 'wie die bijzondere vriend waarover STolle en Hllmann rfeppenh, nu was, intrigeerde me wel degelijk. Gelukkig dat Frank Mertens daar nu opheldering over heeft verschaft en jij, Stan, ons dat doorvertelt. Het versterkt de Leids/medische signatuur van Spinoza's vriendenkring, die weer te maken heeft met zijn eigen Leidse periode. Zie mijn http://www.benedictusdespinoza.nl/lit/Klever_De_Leidse_Spinoza.pdf
wim klever 17-11-2010 @ 10:36