Nog eens naar de Joodse Begraafplaats in Ouderkerk a/d Amstel
In het blog "Spinoza in een dag. Excursie deel 2. Ouderkerk a/d Amstel" had ik geen foto opgenomen van een met een afbeelding versierde grafsteen op de Joodse Begraafplaats Beth Haim aldaar.
Adrie Hoogendoorn stelde me voor alsnog dergelijke foto's mee te nemen. Arno van Zuylen, deelnemer aan de excursie, had daarvan foto's gemaakt, wist hij. Arno stond toe ze hier op te nemen.
Het bijzondere daarvan is, aldus Hoogendoorn, dat ze afbeeldingen vertonen, met name van Bijbelse taferelen, terwijl de beeldcultuur bij de joden verboden is. Het is een kenmerk van de hybride cultuur van de marranen.
In Ouderkerk aan de Amstel ligt de begraafplaats Beth Haim (Huis des Levens) van de Portugees Israëlitische gemeente, de oudste joodse begraafplaats van Nederland. Aanvankelijk begroeven de Spaanse en Portugese joden, die zich op de vlucht voor de Inquisitie eind 16e eeuw in Amsterdam vestigden, hun doden in de duinen van Groet, nabij Alkmaar. In 1614 wisten zij in Ouderkerk aan de Amstel een stuk grond te kopen van een der schepenen van Amsterdam. Die begraafplaats markeerde de eerste formele erkenning van de (sefardisch) joodse gemeenschap in Amsterdam. Voorwaarde van de gemeente Amsterdam was dat men de doden per schip vervoerde. [Info van 't Joods Historisch Museum; zie ook Beth Haim op wiki]
Het reinigings- of metaarhuis dateert uit 1705
Verder liet Adrie Hoogendoorn me nog weten: "Je foto van dat kale grasveld is overigens een prachtig contrast met het schilderij dat Jacob v. Ruisdael maakte van die begraafplaats. Hij situeert het namelijk in een woest heuvellandschap."
Welaan dan, hier nog eens die foto mét het schilderij van Van Ruisdael.
Jacob van Ruisdael, De Joodse begraafplaats, ca 1654/1655
Nederlandse theoloog Antonius van der Linde vergeleek Spinoza's werk met de schilderijen van Ruysdael: "Es gleicht jenen wehmüthigen Landschaften von Ruysdael denen man kaum wagt nahe zu treden, ohne zu befürchten, dasz man die stille Einsamkeit derselbe stört." 1
1 A. van der Linde, Spinoza, Seine Lehre. Eine philosophisch-historische Monographie, 1862, Diss. Geciteerd in Ger Harmsen: Spinoza and the Geometrical Way of Proof, chapter 12 in: T. Koetsier & Luc Bergmans (Eds.) Mathematics and the divine: a historical study. Elsevier, 2005, p. 435. [in books.google.nl]
