Repliek op Kaddisj voor een "Graat-Spinoza"-schilderij…

Nadat ik de heer Vecht, zoals ik hem eerder beloofd had, op mijn blog van gisteren, “Kaddisj voor een "Graat-Spinoza"-schilderij…,” geattendeerd had, en daarbij schreef: "Ik hoop dat u wilt openstaan voor het, via serieuze authenticiteitsonderzoeken, meehelpen tot grotere duidelijkheid te komen inzake het schilderij", stuurde hij me een reactie die als een repliek op dat blog te zien is en waarover hij akkoord is het als zodanig openbaar te maken. Omdat erin naar het (concept-)artikel wordt verwezen dat hij samen met kunsthistorica mevr. A. Koldeweij over zijn onderzoek naar het schilderij schreef, is hij er eveneens mee akkoord ook dat openbaar te maken. Dat doe ik hierbij graag daar het mij nuttig lijkt dat over dit schilderij meer bekend wordt en er meer duidelijkheid over ontstaat. Het draagt de titel "Een tot nog toe onbekend portret van Benedictus de Spinoza" [cf. PDF]. Wellicht lokt het deskundige reacties uit.

Tot mijn vreugde lijkt te gaan gebeuren wat ik in het blog van 22-03-2016 als hoop uitsprak: “Hopelijk gaat een kwaliteitskrant als NRC-Handelsblad of Trouw of een magazine er een keer aandacht aan besteden.” Ik verneem van twee kanten dat NRC Handelsblad, in de persoon van journalist Arjen Ribbens, bezig zou zijn met een artikel over het schilderij, waarbij hij naast de heer Vecht, poogt RKD-medewerkers, dhr. Ekkart en mw. Van der Hut te benaderen. Mogelijk staat het voor morgen al op de rol. Ben benieuwd en zie er naar uit.

Dan volgt hierna de reactie van de heer Vecht:

Geachte heer Verdult,

Het RKD heeft na een schrijven mijnerzijds inzake de onjuiste tekst op zijn site deze tekst verwijderd. Zoals u zelf heeft kunnen constateren, werd er ten onrechte gemeld dat het jaartal 1666 onleesbaar was, en dat er stond 'toegeschreven aan Graat', terwijl het monogram BGf overeenkomt met die op alle vroege werken van de schilder. Ik wacht nu op antwoord en een eventuele aanpassing.

Waarom Mw. Van der Hut het doek buiten haar boek heeft gehouden, is mij een raadsel. Ik heb het haar gevraagd, maar kreeg geen antwoord. Op zich is het zeer ongebruikelijk om een gemonogrammeerd schilderij ongenoemd te laten in een oeuvrecatalogus. Bij eventuele twijfel over het doek maakt een auteur melding van deze twijfel, maar neemt het werk wel op.

Toen ik Mw. Van der Hut in een eerder stadium over het doek consulteerde, twijfelde zij niet aan Graat, maar wel aan de periode waarin het doek zou zijn geschilderd. Rudi Ekkart had een overeenkomstige mening. Met argumenten heb ik hun visie toentertijd gepareerd. In het artikel van Mw. Koldeweij en mijzelf  [PDF] worden deze argumenten gegeven: de stoffering komt overeen met andere werken uit de jaren zestig (zuilen, stenen tafel, stenen beelden), en de wijze waarop het monogram en het - goed leesbare - jaartal zijn aangebracht (de manier waarop de zesjes zijn gepenseeld bijv.) verraadt overduidelijk de hand van Graat. Qua compositie tenslotte gelijkt dit portret op twee andere portretten uit de jaren zestig.

Ekkart dacht twee jaar geleden aan een postuum portret wegens het wegkijkende oog. Of hij zich van de datering bewust was toen hij mij dit meldde, weet ik niet. Hoe dan ook, ik bestreed ook deze gedachte, en wel door hem te wijzen op datzelfde loensende oog op de andere Spinoza-portretten. Helaas heeft hij nooit gereageerd op mijn tegenwerpingen. Ook de beide forensische rapporten vormden voor hem geen reden om op de zaak terug te komen. Tijdgebrek, desinteresse, koudwatervrees?

Er is volgens mij en andere kunsthistorici geen reden voor twijfel, noch aan de datering, noch aan de schilder, noch aan Spinoza. Mijn belangrijkste medestander in deze is Norbert Middelkoop, portretspecialist, en verbonden aan het Amsterdam Museum.

Ik ben tegenover iedereen transparant geweest vanaf het moment dat ik het schilderij wist te bemachtigen, en sta als intellectueel open voor elk tegenargument.

Serieuze tegenargumenten ben ik eerlijk gezegd nog niet tegengekomen. Moet ik dan echt verfmonstertjes gaan nemen uit de werken van Barend Graat uit de jaren zestig, om mijn gelijk te bewijzen?

Laat u niet afschrikken door alle schimmigheden in RKD-kring, zou ik u adviseren. Het heeft er de schijn van dat Mw. Van der Hut de contradictoire Graat-tekst op de site opstelde, maar dat dit niet goed is gecontroleerd.

Intussen speuren mijn medewerkster en ik verder naar mogelijk nog op te delven archiefstukken. Maar ook als deze er niet meer zijn, houden wij onze conclusie staande dat alles erop duidt (van forensisch onderzoek, tot iconografie, tot technisch onderzoek, tot netwerkanalyse) dat we met het enige bij zijn leven vervaardigde portret van Spinoza van doen hebben.

Met vriendelijke groet,

Constant Vecht

Reacties

Dit weekend heeft het schilderij de NRC niet gehaald.

Ik verneem vandaag van Arjen Ribbens dat het waarschijnlijk zaterdag 16 april zal verschijnen.