1877-portretten van Spinoza
Het jaar 1877 was het jaar waarin de 200e sterfdag van Spinoza herdacht werd. Dat gebeurde, zij het op bescheidener wijze dan in 1927 de 250e sterfdag en in 1932 de 300e geboortedag herdacht werden. In Den Haag had een herdenking plaats, waarbij Ernest Renan een toespraak hield op de plek waar een standbeeld voor de filosoof zou verschijnen, waarvoor vanaf dan een internationale inzamelingsactie startte. Er is op dit weblog veel over te vinden.
In
Duitsland was Spinoza intussen zo’n bekende en breed gewaardeerde figuur
geworden dat diverse geïllustreerde bladen ter herdenking van zijn sterfdag een
gravure publiceerden.
Hier die pagina’s en - nog eens apart - die gravures. Je komt ze af en toe op internet tegen (je kunt er al dan niet ingelijst afdrukken van bestellen, ook in okerbruin zoals rechts). Van beide gravures wordt nooit de maker ervan vermeld. Duidelijk is wel door welke andere gravures of schilderijen de makers zich hebben laten inspireren.
Deze gravure stond in Über Land und Meer. Allgemeine Illustrirte Zeitung, Jahrgang 18, Heft 23 [cf. wiki; deze jaargang is niet gedigitaliseerd, cf.]
[Van ebay] Duidelijk is dat de maker zich op het zgn. Spinoza-portret van Hendrik van der Spyck [cf. blog] heeft gebaseerd.
* * *
De volgende gravure verscheen in de in Leipzig uitgegeven Illustrirte Zeitung [cf. wiki, & wikisource]
Voor deze gravure heeft de maker zich laten inspireren door de gravure van kunstenaarJohann Heinrich Lips, die te vinden is in de tweede band van de Benedicti de Spinoza Opera quae supersunt omnia (1803) die de theoloog, Heinrich E. G. Paulus bezorgde. [Cf. blog]. Die aanname is waarschijnlijker dan te veronderstellen dat hij het direct deed naar de kopie van het Wolfenbütteler-portret dat Paulus voor zijn project had laten vervaardigen. Dat schilderij had hij in of voor 1877 al aan Johannes van Vlodrop gestuurd die het aan de gemeente Dan Haag schonk.
Het lijkt, maar wijkt ook af (zoals 't een ware kunstenaar betaamt).
Om het ovenstaande te vergelijken hieronder nog eens de Spinozagravure die Johann Heinrich Lips in 1802 of 1803 maakte [cf. blog]
