'Big History' en Spinoza? [3]

Naar aanleiding van de vorige blogs over 'Big History' en Spinoza [1 en 2] ontving ik per e-mail informatie die ik interessant genoeg vind om er in een apart blogje aandacht aan te geven. De tekst luidt:

Meer over de Big History is te vinden in het in september 2012 verschenen boek van Peter Westbroek: "De ontdekking van de aarde". Daarin heeft hij het niet alleen over het geheugen van de aarde (pag. 51) maar gaat ook in op de "Omslag van de wetenschap" waarbij wel Descartes aan bod komt maar Spinoza nergens genoemd wordt. Voor een Leidse prof toch een minpunt. Maar het boek is fascinerend.

Harry Roestenberg

   

De achterflap laat zich lezen door het plaatje aan te klikken, maar die tekst neem ik ook hier over mét daarna de NBD Biblion recensie. Het laat zien hoe die Earthrice-foto uit 1968 ook anders beleefd kon worden. 

Met kerstmis 1968 vertoonde de aarde zich in een nieuwe gedaante. Voor het eerst aanschouwden we onze planeet vanuit de verre ruimte, met op de voorgrond de maan. Voor miljoenen mensen was het een beeld van een aangrijpende schoonheid. Het was alsof ze ontwaakten uit een diepe winterslaap. Een nieuw elan bloeide op: als we dit kunnen, gaat geen zee ons te hoog. Nu, bijna een halve eeuw later, lijkt dat vrolijke optimisme verdampt en rest ons de angst om klimaat, grondstoffen, globalisering en overbevolking. Toch is dat glorieuze gevoel over de aarde niet gedoofd. Het is springlevend. Achter de schermen is een nieuwe wetenschap opgebloeid, die almaar dieper doordringt in het verhaal van onze wonderplaneet, en ons toont wie wij zijn. Wat hier ontstaat, is een heel nieuw wereldbeeld een waardige opvolger van het heliocentrisme van Copernicus, Galilei, Keppler en Newton. Die bloeitijd van de wetenschap leidde destijds tot de Verlichting. Nu ontwaren we de contouren van een tweede Verlichting, die dit keer niet beperkt blijft tot de bescheiden elite, maar de hele mensheid een nieuwe oriëntatie zal geven.

NBD|Biblion recensie
De belezen auteur, oud-hoogleraar geologie, volgt stap voor stap de ontwikkeling van de kennis van de aarde tot en met het ontstaan van Earth System Science en een mogelijke opvolger daarvan. Het denken over de aarde begint geocentrisch. Na de aanstootgevende ontdekking dat de aarde om de zon draait, wordt het denken heliocentrisch en nu, mogelijk, symbiotisch. Er zijn veel geologische waarnemingen gedaan en geanalyseerd, maar het begin van een synthese liet op zich wachten tot in de jaren zestig van de 20e eeuw. Dan wordt de wisselwerking en onderlinge samenhang tussen lithosfeer, biosfeer, atmosfeer en hydrosfeer steeds duidelijker zichtbaar. Veel wijst op een zelfregulerend effect waardoor de aarde lijkt op een groot organisme. Feiten en argumenten sterken deze aanname. Anekdotes en persoonlijke ervaringen fleuren de tekst op. Kennis van scheikunde is nuttig, de benodigde geologische en andere kennis is in de tekst verwerkt. Geschikt voor ieder die met de aarde te maken heeft, wel met gedegen voorkennis. Ruim 50 zwart-wittekeningen en vier kleurenfoto's van schilderijen. Met register.
Dr. R. Felix (NBD|Biblion recensie)

                                               * * *
Ook dit nog even vermeld:

Cynthia Stokes-Brown, Big history. Van oerknal tot vandaag. Uit het Engels vertaald door Nancy Seghers - Epo Uitgeverij, 2009

Beluister hier een uitzending op Cobra.be van ca 5 minuten uit 2010 over dit boek, waarmee deze Amerikaanse historica in kort bestek een globaal historisch verhaal vertelt vanaf de oerknal tot het heden. Een terugkerend thema is de invloed van de menselijke activiteit op de planeet. Een eerste deel beschrijft het ontstaan van het heelal en de aarde, het verschijnen van de mens, en de periode van het geavanceerd jagen en verzamelen in het paleolithicum. Het uitgebreide tweede deel schetst in negen hoofdstukken de wereldgeschiedenis vanaf de neolithische landbouwrevolutie. Aan bod komen onder meer de vroege landbouw en steden, de Afro-Euraziatische expansie, de opkomst van de Amerikaanse beschavingen, de Europese expansie en de industrialisering. Het laatste hoofdstuk biedt zowel een balans als een schets van de toekomst. Elk hoofdstuk eindigt met een aantal 'onbeantwoorde vragen'.
Verdienstelijke poging om een 'big history' voor de leek te schrijven  -vaak echter onnauwkeurig en weinig diepgaand.

Toevoeging 23 juni 2013

Vandaag had Wim Brands in VPRO Boeken een gesprek met  Peter Westbroek [op uitzending gemist terug te zien - zie ook reactie van Wim Klever]

             

spinoza | 19-06-2013 | 14:26 | Link | Reacties (2)

Reacties

Dr. R. Felix van de NBD is wel erg positief over het boek van Westbroek. Vandaag heb ik met plaatsvervangende schaamte en tot grote ergernis in het VPRO-boekenprogramma zijn verschrikkelijke lulkoek aanhoord! Hij zal wel een serieuze wetenschapper zijn geweest, maar op zijn ouwe dag besmet hij wetenschap met fantasie en archaische filosofische ideeën. Geef mij dan maar de recht-toe-recht-aan natuurfilosofie van de grote Pre-sokraten.

Wim Klever 23-06-2013 @ 19:28

Dank, Wim, voor deze informatie én je kritiek. Ik heb er meteen op 'uitzending gemist' naar gekeken en mij eveneens geërgerd en plaatsvervangend geschaamd: een geoloog die borreltafel-maatschappijcriticus en -filosoof uithangt of speelt. Vergeet de onnozele naïeve rol van Wim Brands niet.
Ik heb de informatie aan het eind van het blog toegevoegd.

Stan Verdult 23-06-2013 @ 21:27