Het gaat hier toch in hoge mate van waarschijnlijkheid om Spinoza?
Ecce Spinoza [4]
links een uitsnede
uit het schilderij van Barend Graat, midden het ‘OP-portret’, rechts het 'Wolfenbütteler-portret'.
Centraal staat voor mij – en daarop lag dan ook de nadruk in het eerste blog – de vaststelling van het Nederlands Forensisch Instituut: “dat het veel waarschijnlijker is dat het om een en dezelfde persoon gaat, dan dat het niet om een en dezelfde persoon gaat!”
Op dit blog ontstaat – vooralsnog – geen discussie. Maar via de e-mail ontvang ik wel reacties op mijn blogs over dit schilderij van een jonge Spinoza. Ieder heeft zijn of haar geldende motieven om liever niet in de openbaarheid een positie in te nemen. Ik neem de vrijheid om hier (uiteraard anoniem) een deel van een reactie op te nemen, daar ik aan de hand hiervan mijn positie van Spinoza-fan en –blogger in deze ‘casus’ kan toelichten. Eerst die reactie:
“In mijn ogen stapel je veel te veel veronderstellingen op veronderstellingen. [..] Bij een circumstantial evidence bewijsvoering moeten immers alle afzonderlijke elementen die worden aangevoerd wel als feiten vaststelbaar zijn. Daarvan is hier geen sprake. Er worden slechts vermoedens en mogelijkheden opgestapeld, waaraan desalniettemin conclusies wordt verbonden. Het spijt me zeer dat je je hierin zo laat meevoeren. Jouw vaststelling 'Dit IS toch ook groot nieuws!' is in mijn ogen dan ook onverantwoord. Immers, er bestaan vooralsnog vooral veel vraagtekens omtrent dit object. Ik kom voorlopig dan ook niet verder dan: een interessante casus, aanleiding voor verder onderzoek.”
Om te beginnen: Ik ben hier niet bezig met "circumstantial evidence bewijsvoering", maar met bloggen over een in mijn ogen geweldig nieuwsfeit. Ik weet dat er onder kunsthistorische en andere deskundigen nog allerlei twijfels bestaan. In die discussie (die alleen maar achter de schermen wordt gehouden) meng ik mij niet. Maar ik neem uiteraard wel de vrijheid om mogelijkheden en samenhangen te opperen. Om een blogverhaal te creëren. Ik zal die nooit als feiten brengen: aannames, blijven, tenzij er intussen evidentie verschijnt, aannames.
Centraal staat voor mij – en daarop lag dan ook de nadruk in het eerste blog – de vaststelling van het Nederlands Forensisch Instituut “dat het veel waarschijnlijker is dat het om een en dezelfde persoon gaat, dan dat het niet om een en dezelfde persoon gaat!”
Over de vaststelling van de eventuele identiteit zijn niet in de eerste plaats kunsthistorici bevoegd, maar wel het NFI. De onderzoekers van het NFI houden uiteraard nog wel een slag om de arm. Dat kan niet anders. Maar daardoor hoef ik mij niet te laten afhouden van mijn overtuiging, die ik al had en die ik in sterke mate bevestigd zie: dat we in de afgebeelde met Spinoza van doen hebben. Daarom durfde ik – vermoedend dat het op sommigen enigszins provocerend zal overkomen – boven mijn blogs te zetten: Ecce Spinoza [zie Spinoza]!
Het staat een blogger vrij “veronderstellingen op veronderstellingen” te stapelen (als maar duidelijk blijft dat het om aannames etc. gaat). Ik componeer een verhaal vol vermoedens en mogelijkheden, waaraan ik overigens géén conclusies verbind. Dé voor mij centrale of belangrijkste conclusie staat al vast: het gaat hier om Spinoza (hoogstwaarschijnlijk). Dat blijkt voor mij voldoende duidelijk uit de conclusie van het forensisch onderzoek.
Ja, er is alle aanleiding voor verder (kunst)historisch onderzoek. En ook is er alle aanleiding voor deze blogger om wat – in hoge mate van waarschijnlijkheid - al vaststaat als “groot nieuws” uit te venten! Als het eventueel geen Barend Graat blijkt te zijn, of als het in een andere periode zal blijken te zijn geschilderd, moge dat wellicht jammer zijn, maar een intrigerend schilderij voor Spinoza-fans blijft het.
Ik vind het intussen wel jammer, ja verbijsterend, dat niet méér in Spinoza geïnteresseerden hier of elders aan hun vreugde over dit bijzondere feit uiting geven. Maar het gaat nu eenmaal zoals het gaat.
* * *
Blogs over het Spinoza-schilderij van Barend Graat
17-03-2016: Spinoza op de TEFAF
19-03-2016: Hoe kon Spinoza 'een onbekende man' worden?
19-03-2016: Heeft Spinoza geposeerd voor dit schilderij? Waarom niet?
20-03-2016: Het gaat hier toch in hoge mate van waarschijnlijkheid om Spinoza?
20-03-2016: Spinoza niet zomaar als persoon afgebeeld, maar als filosoof
22-03-2016: Eric Schliesser sceptisch over het 'Graat-Spinoza'-portret
