BdSpinoza

"The Young Spinoza" voor ’t laatst onder de loep

Dit wordt, denk ik, mijn laatste blog over dit boek:

Yitzhak Y. Melamed (Ed.) The Young Spinoza. A Metaphysician in the Making. Oxford University Press, 2015 - books.google

Vandaag ga ik er afscheid van nemen en het een waardige plaats geven tussen mijn andere boeken van en over Spinoza. Uitgezonderd de werken van Spinoza zelf heeft geen boek mij zo lang bezig gehouden als dit, besef ik achteraf. Het begon al ver voordat het boek bestond en er spraken van was dat het een boek zou worden, zoals immers niet van alle conferenties en symposia over Spinoza boeken verschijnen. Het begon bij  het blog dat ik op 7 september 2011 maakte over de tweede conferentie die de jonge Spinoza scholar aan het Spinozistisch firmament, die zich weldra als Spinozistische Nova zou ontpoppen,  Yitzhak Y. Melamed, organiseerde: The Young Spinoza: A Philosopher in the Making. Ik vond dat hij een intrigerend thema te pakken had en interessante sprekers. Ik weet nog dat Herman Terhorst mij op dat blog vroeg of ik ook wist of er een boek van zou komen. Daarover kon ik toen niets vinden.

Het werd daarna wel almaar duidelijker dat de ster van Yitzhak Melamed almaar sneller steeg en hoe hij zich een behoorlijk stevige positie bij de Oxford University Press verwierf, waar zijn dissertatie verscheen, hoe hij vele artikelen van zijn hand op internet plaatste, hoe hij de wellicht erbij horende arrogantie ontwikkelde, zoals merkbaar was bij zijn bespreking van de Continuum Compendium to Spinoza. Intussen verschenen er ook berichten over het verschijnen van het boek. Toen daarna in december 2014 de cover te zien was, schrok ik en werd ik enigszins verbolgen dat er een volkomen foute afbeelding van wat niet Spinoza voorstelde voor dat boek gebruikt werd. Het vormde de onnozele verbinding met dat andere boek over Der junge De Spinoza van Stanislaus Dunin-Borkowski s.j. (1910), waarin dit portret te vinden was. Dat het een foutieve toeschrijving was, werd niet vermeld, misschien zelfs niet geweten. Op dat Dunin-Borkowski-boek wordt in de inleiding van dit nieuwe boek overigens helemaal niets gezegd.

Ik wijdde enige blogs aan die foute cover en mijn negatieve gevoelens erover waren zelfs een poos aanleiding om elke echte interesse erin kwijt te raken. Wel vermeldde ik uiteraard het daadwerkelijke verschijnen van het boek, maar een plan om het zelf aan te schaffen kwam niet bij me boven. Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan (wat een vreemd gezegde is dat toch…), maar tenslotte bestelde ik het toch en begon mij erin te verdiepen – u heeft het de voorbije weken kunnen merken. Nog even over die cover die ik nu al zo vaak heb gezien: het went niet – dat plaatjes blijft een forse smet op dat verder voortreffelijke boek. Maarhet gaat tenslotte vooral om de inhoud.

Aan de inhoud, de twintig hoofdstukken, heb ik in een aantal blogs aandacht gewijd. Aan het eind van dit blog laat ik aan de hand van de inhoudsopgave, die daarmee ook meekomt, zien in welke blogs ik erover schreef.

Blijft nu over om mijn eindoordeel te geven. In z’n geheel vind ik het een rijk, gevarieerd, interessant en geslaagd boek – juist ook vanwege die gevarieerdheid. Misschien had het nog iets aan waarde kunnen winnen als er korte informatieve teksten over elk vroeg boek van Spinoza aan zouden zijn tussengevoegd, maar daarvoor is niet gekozen – wellicht om het niet teveel een schoolboek te laten lijken. Uiteraard is er wel enige overlap, maar die versterkt eerder de kennis over de kenmerken van en verschillen tussen de diverse boeken, want echte tegenspraak, geheel tegenovergestelde observaties, heb ik niet kunnen ontdekken. Vele hoofdstukken maken zeker dat het zijn plaats verdient naast boeken als Metaphysical Themes.

Dat voorbeeld noem ik niet voor niets, want dat is één van de dingen die opvallen: het gaat vooral over metafysische en epistemologische onderwerpen. Het meer ethisch gerichte dat er bij Spinoza vanuit de aanvang (TIE) al wel was, krijgt nauwelijks aandacht; eigenlijk alleen bij John Brandau.

Een ander punt dat mij opviel was dat met name de jongere, in het Spinoza-wereldje (nog) onbekende auteurs, die schreven vanuit dissertaties waaraan ze nog bezig waren of recent af hadden, de in mijn ogen interessantste bijdragen leverden: John Morrison, Russ Leo, Oded Schechter en John Brandau.

Hét grote voordeel van dit boek is dat je tenslotte de rijpe Spinoza op diverse vlakken beter leert begrijpen. Je ziet hem worstelen met de centrale begrippen van zijn systeem (Melamed), je ziet hem toegroeien naar zijn parallelliteitsthese en de niet-interactie tussen de attributen (die er in de KV nog niet waren), je ziet de ratio opschuiven van dicht tegen de imaginatio aan naar dicht tegen de intuitio aan (div.), je ziet Spinoza’s idee van de imaginatio zich ontwikkelen. Je begrijpt door al die wijzigingen beter dat filosoferen ook ‘anders durven denken’ is: niet alleen t.o.v. anderen, maar ook t.o.v. van jezelf – je ziet Spinoza al jong sterke overtuigingen hebben, maar ook zich ontwikkelen. Je ziet iets vergelijkbaars ook bij sommige auteurs in dit boek die keuzen moeten maken of ze hun interpretatie van de Ethica mogelijk moeten wijzigen tegen het licht van het vroege werk of dat er bij Spinoza sprake was van een verandering van inzicht. Dit blijft in dit boek een interessant spanningsveld: wanneer mag je iets in de Ethica uitleggen vanuit het eerdere werk, of moet je het juist contrasteren.

Tot slot, ik kan iedereen die al wat meer thuis is in Spinoza’s filosofie, dit boek van harte aanbevelen. Je leert er Spinoza echt meer door kennen. De prijs hoeft geen belemmering te zijn. OUP heeft laten zien dat het kán en dat het onzin is dat de Brill’s en de Springer’s e.a. onnodig hoge prijzen hanteren; lagere prijzen zouden omzet verhogend werken zoals elke overigens economische leek weet.

 _______________

TOC

Introduction

1. Spinoza’s Lost Defense EDWIN CURLEY [cf. blog van 19-10-2015]

2. Fictio/Verziering (e) in Spinoza’s Early Writings FILIPPO MIGNINI [cf. blog van 22-10-2015]

3. The Problem of True Ideas in Spinoza’s Treatise on the Emendation of the Intellect ALAN NELSON [cf. blog van 22-10-2015]

4. Truth in the Emendation JOHN MORRISON [cf. blog van 22-10-2015] [PDF]

5. Spinoza’s Rules of Living MICHAEL LEBUFFE [cf. blog van 19-10-2015]

6. Leibniz on Spinoza’s Tractatus de Intellectus Emendatione MOGENS LÆRKE [cf. blog van 20-10-2015]

7. Spinoza’s Cartesian Dualism in the Korte Verhandeling DANIEL GARBER [cf. blog van 29-10-2015]

8. Reason in the Short Treatise COLIN MARSHALL [cf. blog van 29-10-2015]

9. Spinoza’s Calvin: Reformed Theology in the Korte Verhandeling van God, de Mensch en Deszelfs Welstand RUSS LEO [cf. blog van 24-10-2015]

10. Spinoza, the Will, and the Ontology of Power JOHN CARRIERO

11. Spinoza’s Essentialism in the Short Treatise VALTTERI VILJANEN [cf. blog van 29-10-2015]

12. When Was Spinoza Not Young Any More? FRÉDÉRIC MANZINI [cf. blog van 26-10-2015]

13. Spinoza on Eternity and Duration: The 1663 Connection TAD M. SCHMALTZ [cf. blog van 29-10-2015]

14. Spinoza on Negation, Mind-Dependence, and Reality of the Finite KAROLINA HÜBNER [cf. blog van 29-10-2015]

15. Temporalities and Kinds of Cognition in the Treatise on the Emendation of the Intellect, the Short Treatise, and the Ethics ODED SCHECHTER [cf. blog van 29-10-2015]

16. Spinoza’s Early Anti-Abstractionism SAMUEL NEWLANDS [cf. blog van 29-10-2015]  [PDF]

17. A Glimpse into Spinoza’s Metaphysical Laboratory: The Development of the Concepts of Substance and Attribute YITZHAK Y. MELAMED [cf. blog van 29-10-2015]

18. From the Passive to the Active Intellect URSULA RENZ [cf. blog van 29-10-2015]

19. Degrees of Essence and Perfection in Spinoza JOHN BRANDAU [cf. blog van 29-1—2015]

20. The Young Spinoza and the Vatican Manuscript of Spinoza’s Ethics PINA TOTARO [cf. blog van 17-10-2015 en blog van 18-10-2015]

spinoza | 30-10-2015 | 15:40 | Link | Reacties (2)