Programma Spinoza zomerweek [van 25 juli t/m 29 juli 2016] bekend
Van iemand die betrokken is bij de organisatie ontving ik het programma dat binnenkort [aanvulling: vandaag] op de website van de Vereniging Het Spinozahuis te vinden is, met de toestemming het al in dit blog bekend te maken. Thema:
Is er sprake van invloed van de joodse achtergrond, opvoeding en leermeesters van Spinoza op zijn filosofie, en zo ja, welke?
De Spinoza zomerweek, die jaarlijks wordt georganiseerd door de Vereniging Het Spinozahuis, zal in 2016 plaatsvinden van maandag 25 juli tot en met vrijdag 29 juli in het landgoedhotel Woodbrooke in Barchem bij Lochem (Achterhoek).
Het thema van dit jaar is niet op de eerste plaats het werk van Spinoza zelf, maar de vraag naar de achtergrond daarvan en de mogelijke invloed daarop van zijn joodse opvoeding en omgeving. Spinoza was per slot van rekening weliswaar zelf in Amsterdam geboren, maar had als tweede generatie allochtoon alle gebeurtenissen en ervaringen van de joden in zijn familie en omgeving, veelal vluchtelingen uit Spanje en Portugal, ofwel zelf meegemaakt ofwel via de overlevering meegekregen.
In deze zomerweek wordt die joodse achtergrond van Spinoza nader bekeken. Het zijn vooral vragen die de meesten van ons daarover kunnen stellen. Daarom zijn sprekers uitgenodigd die wellicht niet allemaal ook Spinoza deskundigen of Spinoza bewonderaars zijn, maar die ons wel meer over de joodse achtergrond van Spinoza kunnen vertellen. Hoe was zijn opvoeding? Wat werd hem verteld en geleerd? Wie waren zijn leermeesters? Wat waren hun opvattingen en wat was hun filosofie? Wat heeft hij mogelijk van hen overgenomen en waartegen ageerde hij wellicht? En hoe werd er in de joodse gemeenschap in Amsterdam aangekeken tegen de Hollandse politiek, religie en manier van leven? En tenslotte, hoe werd de filosofie van Spinoza ontvangen door latere joodse generaties, in Nederland, Duitsland, Argentinië en Israël?
Organisatie: Vereniging Het Spinozahuis; voor meer
informatie info@spinozahuis.nl
Plaats: Cultuurhotel Woodbrooke, Woodbrookersweg 1, Barchem, www.woodbrookehotel.nl
Mijn eindevaluatie van Yitzhak Y. Melamed’s Spinoza’s Metaphysics. Substance and Thought
Na twee blogs over het boek van van Yitzhak Y. Melamed,
Spinoza's Metaphysics. Substance and
Thought [Oxford University Press USA, 2013], wil ik afsluiten met een blog
waarin ik mijn ‘eindoordeel’ erover geef. ‘Eindoordeel’ uitdrukkelijk tussen
aanhalingstekens, daar het niet meer is dan een tijdgebonden dus wellicht
voorlopige eindindruk.
Aan de aanvang wil ik kwijt dat het een studie betreft die getuigt van Melamed’s indrukwekkende kennis van Spinoza’s werk en van de secundaire Spinoza-literatuur. Er is veel van hem op te steken. Hij biedt echter geen simpele literatuur. Het is dan ook bepaald niet aan te raden aan hen die niet al heel diep met beide literaturen vertrouwd zijn en slechts beginnende of incidentele interesse in Spinoza hebben. Het is echt een boek voor scholars (en hen die daarbij in de buurt komen).
Ik beschouw Melamed’s – deels speculatieve - reconstructie van Spinoza’s metafysische systeem die hij uiteindelijk schetst als een soort matrix van ‘godsmodi’, waarvan de modi van attributen (b.v. mijn lichaam en mijn geest) facetten zijn; de ideeën van de godsmodi (modi van alle attributen) zijn eveneens facettair gestructureerd, als mogelijk nuttig bij het begrijpen van Spinoza’s systeem.
Lees verder...Hoe Yitzhak Y. Melamed in zijn Spinoza’s Metaphysics de idea Dei behandelt
Zoals ik in het blog met de eerste bespreking van mijn leeservaring van Yitzhak
Y. Melamed’s Spinoza's Metaphysics.
Substance and Thought [Oxford University Press USA, 2013] aangaf zou ik in
een apart blog terugkomen op wat hij zoal over de notie idea Dei te melden had.
Dat hij daarover uitvoerig schrijft had ik bij books.google gezien en daar dat
weinig gebeurt, werd dat aanleiding voor mij om zijn boek aan te schaffen. Dit is dus dat aangekondigde blog.
[1] Melamed begint met hoe Spinoza in 1/21d, waar hij voor het eerst de idea Dei introduceert als idee in het attribuut denken en aan de hand daarvan aantoont dat onmiddellijke oneindige modi oneindig zijn en voorts dat ze eeuwig zijn [op die aparte manier: ontken het maar eens…etc.]. Wat we eraan kunnen overhouden is dat de idea Dei de onmiddellijke oneindige modus in denken is.
Lees verder...Edwin Curley's The Collected Works of Spinoza, Volume II, is verschenen
Na meer dan dertig jaar [cf. blog en blog en blog] is dan eindelijk, zo blijkt uit een tweet van Princeton University Press ["A milestone of scholarship more than 45 years in the making is now available"], het tweede deel van Edwin Curley's The Collected Works of Spinoza, Volume II, verschenen.
Ferdie Fluitsma liet mij enige dagen terug weten dat hij in de inleiding die bij Amazon.com is te lezen, opmaakte dat Curley - bij leven en welzijn - hoopt na een paar jaar een bewerkte versie van deel I te kunnen publiceren.
Een hartelijke felicitatie is op z'n plaats.
Zie tweet van dr. John Sellars van 4 juli 2016 met deze foto
De Italiaanse filosoof Diego Fusaro over Spinoza's "politieke ontologie"
De Italiaanse filosoof Diego Fusaro [cf. it.wiki] is zeer actief in de media en vooral online, zoals blijkt uit deze afbeeldingen die nog maar een deel tonen van een veel groter aantal. [cf. zijn website]
Enige dagen terug, op 27 mei 2016, bracht hij een video op Youtube over “Spinoza. Democratic Community and Political Ontology.” Hij spreekt Italiaans, maar zijn tekst werd getranscribeerd en vertaald in duidelijke ondertitels meegegeven. Daar ik er iets interessants in beluisterde, althans las, haal ik zijn video hier naar binnen en nam ik die tekst over, daar die sneller nog eens te raadplegen en te overdenken is.
Het zou me niet verbazen als dit korte college een samenvatting is van de enige tekst [cf.] die hij over Spinoza schreef en bijdroeg aan een boek dat mede door Andrea Sangiacomo geredigeerd werd: “Come un solo corpo. Spinoza e l'ontologia dell'essere sociale,” in: La Ragione della Parola. Religione, Ermeneutica e Linguaggio in Baruch Spinoza (a cura di Francesco Camera e Andrea Sangiacomo). I Cento Talleri, 2013, p. 259-294 [cf. blog]
Hierna video en interessante samenvattende tekst. Ik zet een klein vraagtekentje bij de mereologie die hij Spinoza toedicht, n.l. “the communitarian totality (the community's substance) is essentially a totality taking precedence over the individual parts,” terwijl bij Spinoza ook het tegendeel, n.l. dat delen eerder zijn dan het geheel, te vinden is. Ook in zijn interessante vergelijking tussen Spinoza’s ontologie in de Ethica en de politieke ontologie in de politieke traktaten, lijkt hij de attributen als delen van de substantie te lezen, hetgeen zeer aanvechtbaar is. Overigens vind ik het een interessante beschouwing.
Lees verder...Arend Jan Boekestijn vertelt over Uriel da Costa en Baruch Spinoza
Arend Jan Boekestijn bracht gisteren deze video over Uriel da Costa en Baruch Spinoza [jawel, hardnekkig Baruch]: "Iedereen kent Spinoza maar wie kent Uriel da Costa die eveneens in de ban werd gedaan?" Aanleiding voor deze video blijkt het Spinoza-boek van Maarten van Buuren.
Een niet erg vlot gesproken vlog met enige grote zuchten en een irritant achtergrond muzakje. Maar komaan, ik ben niet te beroerd om het hier binnen te halen.
Grappig hoe iedereen, ook Boekestijn beweert, dat toen Uriel da Costa zich het leven benam, Spinoza acht jaar oud was, maar dat gebeurde in april 1640; Spinoza was toen bijna 7½ jaar. Kleinigheidje. Geen kleinigheidje is het napraten van de onzin dat Spinoza voor de eenzaamheid koos.
Yitzhak Y. Melamed’s Spinoza's Metaphysics. Substance and Thought
Aanvankelijk had ik er weinig fiducie in om Yitzhak Y.
Melamed’s Spinoza's Metaphysics.
Substance and Thought [Oxford University Press USA, 2013] te lezen en liet
ik mij sterken in dit vooroordeel door de uiteindelijk negatieve recensie van Karel
D’huyvetters [cf.]. Maar inmiddels heb ik het boek toch aangeschaft en
gelezen. Ik deed dat, zoals ik in het blog van 2 mei 2016 [”De dubbelfunctie van de Idea Dei”] aangaf,
daar ik nieuwsgierig werd naar zijn behandeling van de idea Dei, waarover hij
uitvoerig schrijft, zag ik bij books.google – iets wat weinig gebeurt. Of en
hoe hij me wat dat aangaat tevreden heeft gesteld, zal ik in een apart blog
bespreken. Nu eerst mijn algemene indruk van zijn boek.
Of het een referentieboek zal worden, waar iedereen naar teruggrijpt, zoals naar Jonathan Bennet’s A Study of Spinoza’s Ethics, vind ik moeilijk te beoordelen. Maar dat zou zomaar het geval kunnen worden om twee redenen: zijn diepgaande kritiek op eerdere Spinoza-interpretaties, zowel oude als recente, en zijn – in eigen ogen althans – vernieuwende bijdragen aan de secundaire interpretatieve Spinoza-literatuur, vooral wat betreft de delen I en II van de Ethica.
Lees verder...Enig commentaar op Heidi M. Ravven's The Self Beyond Itself en weer veel waardering
Ik eindigde mijn blog van gisteren over het boek van Heidi Miriam Ravven, The Self Beyond Itself. An Alternative
History of Ethics, the New Brain Sciences, and the Myth of Free Will [The
New Press, 2013] met: “Ik vermoed dat ik in een later blog nog eens op dit boek
terugkom en mij een paar kleine kritische kanttekeningen veroorloof. Zeker weet
ik dat nog niet, want van groot belang acht ik die niet.”
Nu besloot ik om mijn kritische kanttekeningen meteen te
brengen, anders komt het er misschien niet meer van. Het is maar beter
afgerond. Vooraf wil ik eerst nog eens duidelijk mijn bewondering uitspreken
voor de geweldige prestatie die Heidi Ravven met deze grondige studie heeft
geleverd. Ik onderstreep dat door enige fraaie passages over Spinoza te
citeren.
Toch moet ik kwijt dat zij hier en daar toch ook een zekere eenzijdigheid lijkt
te tonen. Zonder af te doen aan de betekenisvolle historische lijnen die ze
trekt, heeft ze mijns inziens enigszins de neiging Spinoza iets teveel in het
kamp van Maimonides te trekken. Wellicht om te voorkomen dat de lezer anders
niet met haar mee zou gaan, laat ze elke kritiek van Spinoza op Maimonides
achterwege. Zo kan het lijken alsof Spinoza ongeveer net zo’n Bijbelexegese aanhangt
als Mamonides, terwijl we uit de TTP weten dat dit bepaald niet zo is. Nu kun
je terecht zeggen: maar de Bijbelhermeneutiek is niet het onderwerp van het
boek, maar hoe Maimonides t.o. de Bijbel staat behandelt ze wel. Dit doet niets
af aan haar boodschap dat Spinoza, zeker waar het ’t morele handelen betreft,
meer in de lijn Maimonides dan Descartes staat, maar Spinoza is geen
verlengstuk van Maimonides.
l’Université Paris 8 Vincennes, COLLOQUE INTERNATIONAL SPINOZA FRANCE ÉTATS-UNIS
En zaterdag 4/6 aan de Sorbonne
Groot opgezet, cf. l’Université Paris 8 Vincennes, cf. Programm - PDF - inmiddels is de link gewijzigd, handig, nou ja, het kreeg een andere opmaak. Opnieuw naar PDF [het eerdere programma staat overigens nog hier].
Markus Gabriel heeft het liever over Geist dan over Mind
Vanmiddag had ik in de boekhandel het nieuwe boek van Markus Gabriel, Waarom we vrij zijn als we denken [Boom], in handen en las een aantal pagina’s. Hij fascineert me wel en daagt lekker uit, deze jonge, heerlijk arrogante maar uiterst intelligente en i.h.a. duidelijk sprekende en redelijk begrijpbare filosoof. Maar ik weerstond aan de verleiding om het aan te schaffen (had net alweer twee boeken besteld, waarover u binnenkort van me hoort) – je kunt niet alles lezen.
En zie, zojuist zag ik dat de ISVW een nieuwe editie van haar iFilosofie #19 beschikbaar stelt en daarin is een kritische bespreking van het boek én een interview met Markus Gabriel opgenomen. Op het “voorblad” staat: “Markus Gabriel neemt stelling tegen het brein.” Maar dat is uiteraard onzin: hij neemt stelling tegen de stelling “Wij zijn ons brein.” Als u op de afbeelding klikt komt u bij de betreffende pagina bij de ISVW en zijn Gabriels antwoorden op de vragen over zijn boek te beluisteren.
In de begeleidende tekst (resp. het review) staat dat hij liever van Geist spreekt dan van het Angelsaksische Mind, want dat zou bewustzijn principieel beperken tot het individu en zijn concrete lichaam. In het verlengde van het vorige blog kun je stellen dat dat al geruime tijd bepaald niet meer het geval is: de zgn. 4E-cognition/mind: embedded, embodied, enacted & extended cognition/mind is daar flink aan de orde.
Aanrader: Heidi M. Ravven, The Self Beyond Itself
Mij bereikte onlangs de volgende e-mail:
Beste Stan,
Of het mag weet ik niet maar ik probeer het: ik zou je willen consulteren in
verband met de volgende vraag. In ons boek Culture
as Embodiment [cf. Amazon, cf. blog] heb ik de gewaagde stelling verkondigd dat Spinoza
een gedragswetenschapper avant la lettre is, iemand die vooral ook benadrukt
dat denken een activiteit is die mensen met heel hun hebben en houden in
onderling verband al doende beoefenen (zoals er geen loper in de mens is die
loopt is er ook geen denker in de mens die denkt).
Dus niet, zoals in de traditionele cartesiaanse visie, vanuit een of
ander geïsoleerd centrum in een onlichamelijke geest. Ik argumenteerde verder
dat dit gezichtspunt pas vandaag de dag echt wordt uitgewerkt in modern
cognitieonderzoek, waar cognitie ingebed, lichamelijk, al doende uitgevoerd en
over mensen en hulpmiddelen gespreid is ( vgl. 4E-cognition: embedded,
embodied, enacted & extended cognition).
Ik beweer dit op basis van vooral het traktaat over de verbetering van het
verstand.
Weet jij of er anderen zijn die het sociale en het juist niet geïsoleerd
opgesloten zijn van 'denken' bij Spinoza benadrukken?
Wie weet kun je me helpen.
Hartelijks,
Paul
Paul Voestermans
Em. UHD cultuurpsychologie, RU, Nijmegen
Inutilis scientia Spinozana [207] De recentste van Existential Comics
Dit plaatje werd gebruikt op het Progressive Christian Channel Patheos.com onder ‘Exploring Our Matrix’ — The Blog of Dr. James F. McGrath (Clarence L. Goodwin Chair in New Testament Language and Literature at Butler University) - waar het ergens goed uitkwam. Als u erop klikt komt u bij de complete strip.
Spinoza in Civis Mundi
Dr. Heidi S.C.A. Muijen studeerde wijsbegeerte en volgde een post-HBO opleiding beeldende creatieve therapie en promoveerde in 2001 op metaforen in communicatie en veranderingsprocessen. [cf. haar website Thymia, filosofische praktijk voor levenskunst en creatieve ontwikkeling]
Sinds 2011 werkt ze aan een artikelenreeks over “Levenskunst & Levensgeluk” in Civis Mundi, Tijdschrift voor Politieke Filosofie en Cultuur. Een enkele maal komt daarin ook Spinoza voor, die in het recentste nummer van 18 mei zelfs twee alinea’s krijgt. Daarop wees Wim Goris mij.
Het is meer voor de volledigheid dat ik er hier naar verwijs (ik wil in dit blog immers liefst alles opnemen waarin Spinoza aan de orde is), maar erg uitnodigend om te lezen is haar tekst bepaald niet. Enfin, u kunt er eens een kijkje gaan nemen.
Wilhelm Heinse (1746-1803) nam in de Spinoza-Streit een eigen positie in
Wilhelm Heinse, voluit Johann Jakob Wilhelm Heinse,
was een Duitse schrijver van verhalen en kunstcriticus die volledig meedeed aan
de Sturm und Drang-periode en behoorlijke invloed uitoefende op de romantici.
Als rechtenstudent in Erfurt ontmoette Heinse de schrijver Christoph Martin
Wieland en via hem Johann Wilhelm Ludwig Gleim, die bekend stond om zijn
patronage van jonge dichters en die in 1772 Heinse een post als Hofmeister bezorgde
bij de familie Massow in Quedlinburg. In 1774 ging hij naar Düsseldorf, waar
hij het blad voor vrouwen Iris,
hielp redigeren. Na reizen naar Italië tussen 1780 en 1783, keerde hij naar
Duitsland terug en werd bibliothecaris van de aartsbisschop van Mainz in Aschaffenburg.
Een bekende novelle van Heinse is Ardinghello und die glückseligen Inseln (1787); de held is een kunstenaar en dromer die zijn utopia vindt op een Grieks eiland. Het verheerlijkt erotiek en esthetiek waarmee het de voorloper werd van de Künstlerroman van de Romantische beweging. In zijn tweede novelle, Hildegard von Hohenthal (1795–96), speelt muziek die de schilderkunst in het eerste verhaal had; het wordt beschouwd als een bijdrage aan de muziekkritiek. In een kritisch essay, Über einige Gemälde der Düsseldorfer Galerie (1776–77), benadrukt hij de afhankelijkheid van kunstproductie van historische en nationale omstandigheden.
Lees verder...Open brief aan de eigenaar van het 'Graat-Spinoza'-portret
Geachte heer Constant Vecht,
Op dit Spinoza-blog is het al vaak gegaan over dit
schilderij dat u in 2013 hebt verworven en waarin u – volkomen terecht wat mij
betreft – Benedictus de Spinoza afgebeeld zag. [Zie onder een overzicht van
alle blogs]. Dit blog heeft zich ontpopt als dé plek waarop informatie en
meningen over dit schilderij uitgewisseld worden. Zo'n platform is nodig en
wordt eigenlijk nog te weinig gebruikt. U maakt er wel gebruik van; gisteren
nog om mee te delen dat de informatie die u betwist, door de RKD op uw verzoek
weer van de site is gehaald [cf. reacties op dit blog].
Mij hebt u tot driemaal toe gevraagd of ik wilde bevorderen dat Spinoza-kenners o.l.v. de Vereniging Het Spinozahuis een lobby in de richting van de RKD zouden willen opzetten om te bevorderen dat wordt meegewerkt aan het formeren van een groep deskundigen om tot duidelijkheid over het schilderij te komen.
Ik heb hier veel over nagedacht en vooral betwijfeld of ik dat wel kon doen. U ontving van mij tot heden daarop nog geen reactie op deze vraag. In deze Open brief wil ik verantwoorden waarom ik niet aan uw verzoek kan en wil voldoen. Ik geef dit antwoord in het openbaar, daar ik Spinoza-blogger ben en bloggen doe je nu eenmaal openbaar.
Lees verder...Toshimasa Yasukata’s boek over Lessing en zijn 'Spinozisme' staat online
Zoals het vaak gaat: het serendipisch vinden van iets via iets anders en dan wéér iets anders, hield mij vandaag weer eens af van wat ik me eigenlijk voorgenomen had te doen… Dat blog komt dan later wel.
Elke zondag begin ik met even te kijken of #Spinoza Now iets heeft. Daarin brengt Aviva Dierckx een verzameling oude en nieuwe links naar internet-pagina’s met iets over Spinoza. Daaruit pikte ik de link naar een blog “Jacobi and Spinozism”. Het vergde wat doorzoeken op de betreffende website tot ik doorhad dat sinds 12 juni 2011 ene Robert Kennerson onder de verzameltitel “Spinoza Conversations,” hoofdstuk voor hoofdstuk het boek van Toshimasa Yasukata, waarvan hij alleen de ondertitel nam “Lessing on Christianity and Reason” op internet plaatste.
Het betrof het boek van de Japanner
Toshimasa Yasukata, Lessing's
Philosophy Of Religion And The German Enlightenment. Lessing on Christianity
and Reason. Oxford University Press, 2002 – books.google
"Gotthold Ephraim Lessing
(1729-81) stands as a key figure in German intellectual history, a bridge
joining Luther, Leibniz, and German idealism. Despite his well-recognized
importance in the history of thought, Lessing as theologian or philosopher of
religion remains an enigmatic figure. Scholars refer to the "riddle"
or "mystery" of Lessing, a mystery that has proved intractable
because of his reticence on the subject of the final conclusions of his
intellectual project. Toshimasa Yasukata seeks to unravel this mystery. Based
on intensive study of the entire corpus of Lessing's philosophical and
theological writings as well as the extensive secondary literature, Yasukata's
work takes us into the systematic core of Lessing's thought. From his
penetrating and sophisticated analysis of Lessing's developing position on
Christianity and reason, there emerges a fresh image of Lessing as a creative
modern mind, who is both shaped by and gives shape to the Christian heritage.
The first comprehensive study in English of Lessing's theological and
philosophical thought, this book will appeal to all those interested in the
history of modern theology, as well as specialists in the Enlightenment and the
German romantic movement."
De "post-Spinozist outlook" van Diderot en Lessing
Voor wat ze met “post-Spinozist outlook” of “post-Spinozist climate” bedoelt verwijs ik naar haar inleiding in
Louise Crowther, Diderot and Lessing as Exemplars of a Post-Spinozist Mentality. MHRA [vol. 78 in the MHRA Texts & Dissertations series], 2010
Renowned as the chief challenger of traditional views of morality, man's freedom, and religion from 1650-1750, Benedict de Spinoza (1632-77) spread alarm and confusion throughout Europe through his writings. Theologians and rulers desperately sought to ban the spread of Spinozist ideas, and, in the post-Spinozist climate, eighteenth-century thinkers, often exasperated and perplexed, attempted to cope with the fallout from this intellectual explosion. The philosophical radicalism of Denis Diderot (1713-84), a French philosophe, and Gotthold Ephraim Lessing (1729-81), a German philosopher, well exemplifies the post-Spinozist mentality that permeated eighteenth-century thinking. As they grapple with the loss of intellectual, moral, and theological certainties, Diderot and Lessing re-work post-Spinozist ideas and in many instances elucidate even more radical ideas than Spinoza himself had envisaged.
Spinoza-beeld van Gerard Brouwer in Rijnsburg
Andrea Cimarelli begon op 15 mei een blog dat kennelijk een serie moet worden: “Spinoza e Nietzsche: questione di necessità (I).” Daarin had hij ter illustratie deze foto die gemaakt werd door Mauro Longo. Ik volsta hier met het overnemen van de fraaie foto van het Spinoza-beeld in Rijnsburg. Het bronzen beeld is gemaakt door de Katwijkse beeldhouwer Gerard Brouwer in opdracht van de Rabo-bank. Het beeld van 120 cm hoog werd in 1993 geplaatst bij Rabobank Rijndorpen, op de Vliet / Rapenburg te Rijnsburg. Cf. website Gerard Brouwer.
Voor andere foto's van het beeld zie het blog "Spinoza in beeld.".
Detail beeld - Foto di Mauro Longo
Lees verder...Hans Huizenga schreef: "De 3 leefregels van Spinoza"
Het volgende is alleen bedoeld ter signalering. Hier wil ik immers alle Spinozana die ik op mijn pad tegenkom, doorgeven. Ik denk niet dat het voor mij bedoeld is en ben dan ook (nog) niet van plan het aan te schaffen en te lezen (maar wie weet…):
Hans Huizenga, De 3 leefregels van Spinoza. Scriptio [Nestor-reeks #3], 6 april 2016 - ISBN 978-90-8773-000-0 - € 14,95 – o.a. te bestellen bij Bruna.
Flaptekst: In de filosofie van Spinoza's gaat het vóór alles om een methode te ontwikkelen om het verstand gezond te maken en te houden. En wat is er nu belangrijker dan een gezond verstand? Alle inspanning moet daarom volgens Spinoza op dit ene doel gericht zijn. Dat vergt uithoudingsvermogen en techniek, maar ondertussen gaat het leven wel gewoon door.
Daarom heeft Spinoza 3 voorlopige leefregels opgesteld om als praktische leidraad te dienen tijdens dit onderzoek naar het hoogste goed.
Docent filosofie Hans Huizenga maakte een actuele en aantrekkelijke hertaling van Spinoza's formulering van deze 3 leefregels: Spreek de taal van de mensen, Houd maat en Pas je aan. In zijn commentaar neemt hij u, stap voor stap, mee in de gedachtegang van Nederlands grootste filosoof.
Programma eerste Spinoza-congres van de Canadese Spinoza Vereniging
De in februari 2016 opgerichte Spinoza Society of Canada / Société Canadienne d'études sur Spinoza [cf. blog], houdt op 1 juni a.s. z'n eerste bijeenkomst. Er worden die middag zes lezingen gegeven, waarmee men een indruk willen geven van de stand van het Spinoza-onderzoek in Canada (en de VS). Daar het me wel aadig lijkt dit vast te houden, heb ik het programma met de abstracts achter de afbeelding geplaatst [opgehaald bij Spinoza Research Network - niet te vinden op de website van de SSC].
Ook de Volkskrant geeft (via Hans Achterhuis) vier sterren aan Van Buurens Spinoza-boek
Voor de volledigheid geef ik als archivaris van Spinozana en curator van dit Spinoza-blog even door dat vandaag Hans Achterhuis in de Volkskrant zijn tevredenheid uit over het boek van Maarten van Buuren, Spinoza. Vijf wegen naar de vrijheid. Ook hij deelt vier sterren uit. [Cf. hier die VK-recensie]
Om twee redenen hoeven we niet veel waarde te hechten aan deze recensie, hoewel Achterhuis een aardige omweg heeft over 'denken van filosofen'… Hij is bevriend met Van Buuren, schreef met hem samen Erfenis zonder testament. filosofische overwegingen bij de tien geboden [cf. blog], en ik heb al vaker aangetoond (en van Buuren vertelde het in een interview over de totstandkoming van 'Erfenis' zoals aan het eind van dat blog te lezen is) dat Hans Achterhuis helemaal niets met Spinoza heeft. [Cf. ook dit blog]
Het is een best aangenaam leesbare tekst, waarin geen kritisch woord voorkomt – niet kán voorkomen, om de twee genoemde redenen. Eigenlijk is niet begrijpelijk dat de Volkskrant Achterhuis dit boek ter recensie aanbood en dat Achterhuis dat aannam. Enfin, hij leverde een vriendendienst.
Willem Meijer’s vertaling van het Staatkundig Vertoog in dit blog opgenomen
De oplettende bezoeker heeft het misschien al meteen gezien: sinds gisteren staat de vertaling van de Tractatus Politicus van dr. Willem Meijer uit 1901 als PDF in de kop op aanklikken.
Sinds we in onze Spinoza Kring Limburg in het voorbije seizoen de TP aan de hand van zijn vertaling bespraken, groeide bij de nu intensievere lezing mijn kritiek. Ik had er inmiddels de Duitse vertaling van Wolfgang Bartuschat bijgenomen, daar die ook de Latijnse tekst geeft en ik ontdekte dat ik op een flink aantal plaatsen aanmerkingen op Karels vertaling moest hebben. Ik ga daarover hier geen uitgebreid verslag doen – geef alleen een paar voorbeelden.
Lees verder...Voor Steven B. Smith is 'Jewish liberalism' eigenlijk nog steeds een oxymoron
Hij heeft een ambivalente houding zowel tegenover Spinoza als tegenover het jodendom. Al schreef hij veel over Spinoza en het liberalisme [Spinoza, Liberalism, and Jewish Identity (1997), Spinoza’s Book of Life (2003)], nog altijd kan Steven B. Smith niet goed zijn houding bepalen tegenover Spinoza en zijn rol in de modernisering van het jodendom. Een paar dagen geleden, op 16 mei, verscheen in Commentary Magazine een in mijn ogen enigszins merkwaardig stuk van zijn hand met de ondertitel: “A political and philosophical inquiry into the first modern Jew.”
It is one of the great paradoxes of modern history that one of the most important Jewish philosophers who ever lived—indeed, the man who had perhaps the greatest influence on modern Judaism—is the one Jewish philosopher to have been excommunicated.
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [206] verkeerde toeschrijving stippelgravure Spinoza
Heel belangrijk is het niet (vandaar opname in deze rubriek), maar al enige tijd kom je een foute toeschrijving tegen van de Spinoza-gravure die Carl Traugott Riedel (1769-1832) in of na 1803 maakte [cf. dit blog van 11 aug. 2013]
Hier breng ik een deel van de gravure om duidelijk te laten zien dar er onder staat door wie hij gemaakt is. Maar hoewel duidelijk onder de gravure “C.T. Riedel” staat wordt de gravure al een poosje op internet gebracht als zijnde van C.F. Riedel, en dat wordt dan weer de porseleinschilder Gottlieb Friedrich Riedel (1724 - 1784). Zie b.v. hier op wikimedia waar de afbeelding wordt gebracht van wellcomeimages.org die verantwoordelijk lijkt voor de slordige foute toeschrijving.
Een kleinigheidje, maar misschien toch nuttig in onze kring om te weten. Iemand moet toch zulke dingen in de gaten houden...
Komende zondag spreekt Michael Goldfarb op BBC Radio 3 over Spinoza
Uitzending om 18:45 uur [let op: zij lopen een uur achter op onze zomertijd]. Daarna zal de uitzendig aldaar na te beluisteren zijn. [Klik op de afbeelding om bij de BBC te komen]
Henri Lurié (1905 - 1994) Franse Esperantist vormde de "Cercle Omnia Animata"
Een maand geleden kwam ik de Spinoza-tekening van Nettie Bromberg (1920-1990] op het spoor [cf. blog van 15-04-2016] en zie, vandaag ontdek ik dat haar tekening gebruikt werd op de cover van dit boek:
L'Éthique par Spinoza, présentation Française par Henri Lurié. Monaco: Éditions du Rocher, 1974
Dit deed mij op zoek gaan naar deze Henri Lurié en op de pagina “Guide to the Papers of Constantin Brunner, 1866-2010” is het volgende over hem te lezen (cf. – zelfde info ook hier]
Henry Lurié, born in l905, was a member of the Czernowitz Ethical Seminar. Since l932 he lived with his family in Paris, where he worked as an engineer until his emigration to the USA in l957. Next to his main job he translated the texts of Constantin Brunner into French. Already in 1932 the work Spinoza contre Kant - et la cause de la Véritée spirituelle was published.*) Lurié founded the Cercle Omnia Animata, whose members discussed Spinoza and Brunner and translated Spinoza Ethics and the works of Brunner into French. After his emigration to the United States, Lurié became an associate professor of engineering at C.W. Post College (Long Island, New York.) He continued to work as a translator and published several literary works, among them Chain Mathematics. Introduction and typical Problems (l961), Spinoza, The Ethica (l964), Trilogy of Christianity (l965), and Presence de Goethe. Choix lyrique (l965). In the U.S. Lurié belonged to Walter Bernard’s Brunner-Circle. Henri Lurié died on August 1994 In Cliffside Park, New Jersey.
*) Aangevuld vanuit de Duitse Spinozabibliografie [die bovenvermeld boekje niet heeft - cf.]:
Brunner, Constantin, Spinoza contre Kant et la cause de la vérité spirituelle. Trad. et précédé d'un avant-propos par Henri Lurié. Paris: Vrin, 1932. - 104 pp.
Vertaalwerk dat ontstond via de "Cercle Omnia Animata" werd verspreid via de "Collection Omnia Animata" [cf. en cf.]
[Cover van hier; gegevens boek aangevuld vanuit deze site; zie hier over de ‘ardent supporter of Esperanto']
"Renegade Jew" blijft actueel
Heb ik net dit weekend eraan herinnerd dat het boek van Rebecca Goldstein, Betraying Spinoza. The Renegade Jew Who Gave Us Modernity, tien jaar geleden verscheen [cf. blog], bleek het ditzelfde weekend "Breaking News" dat het gebruik van de term 'Renegade Jew' om Brill Kristol zijn oppositie tegen Donald Trump te verwijten, in de social media werd uitgelegd als anti-semitisme. [Blijf bij Cf.]
Tien jaar Rebecca Goldstein's Betraying Spinoza
In 2006, het jaar waarin het 350 geleden was dat over Spinoza de ban werd uitgesproken, verscheen het boek van Rebecca Goldstein, Betraying Spinoza. The Renegade Jew Who Gave Us Modernity. [Nextbooks / Schocken, 2006] een van de mooiste boeken over Spinoza ooit geschreven [Anthony Gottlieb omschreef het in de New York Times als haar liefdesbrief aan de 17e eeuwse Nederlandse filosoof]. Het is fraai vertaald als De onbekende Spinoza [méér erover op haar website]. Om dat gebeuren te herdenken haal ik hier haar fraaie toespraak over Spinoza naar binnen die ze datzelfde jaar in Washington hield. [Cf. op dit blog mijn bespreking van haar boek]
Pools boek over Spinoza over de menselijke natuur
Daar er niet veel verschijnt over Spinoza's filosofie over de menselijke natuur en we daarover op dit Spinozablog discussies hebben gehad, hier voor wie het Pools meester is:
Przemyslaw Gut, Spinoza o naturze ludzkiej [over de menselijke natuur]. Lublin, Wydawnictwo KUL, 2011,
Wel aardig bij de uitgever de inhoudsopgave in te zien; cf. ook hier.
De titel klinkt nogal naar Humes' Traktaat over de menselijke natuur...
[Deze site gaf een betere cover dan de uitgever op z'n website plaatste; maar zie hier hoe er iets in de schaduw blijft...]
De Duitse Spinozabibliografie die dit boek niet heeft, geeft wel een hit naar het eerdere artikel van
Gut, Przemyslaw, "Afektywne podstawy relacji cz³owiek-Bóg w ujêciu Spinozy" [Affective Foundations of the Relationship between Man and God according to Spinoza]. In: Afektywne poznanie Boga / Moskal, Piotr (Hrsg./Ed.). - Lublin : Wydawnictwo KUL, 2006: 95-104.
De Amsterdam Cultuur-Historische Vereniging organiseert cursus Spinoza
In het najaar, van 3 oktober tot maandag 14 november 2016, organiseert de Amsterdam Cultuur-Historische Vereniging een achttal bijeenkomsten over Spinoza. Op een daarvan zal de film Spinoza. Een vrije denker worden vertoond. De cursus zal worden gegeven door dr. Jos Scheren.
Aansluitend op de cursus zal op 17 november 2016 een Spinoza stadswandeling door Amsterdam worden gehouden.
[Hier het programmaoverzicht en méér informatie].
Nieuw programma Spinoza Kring Soest
In een Nieuwsbrief en op de website heeft Gonny Pasman het komende programma van studiegroepen [cf.] en lezingen [cf.] bekend gemaakt. Zelfs wordt al aangekondigd dat Maarten van Buuren in 2018 vijf lezingen zal geven over en n.a.v. zijn boek Spinoza. Vijf wegen naar de vrijheid. Ik moet vaststellen dat mijn kritische besprekingen de SKS niet van dit plan heeft afgehouden...
Die in Soest is een zeer actieve Spinoza Kring, zoveel is duidelijk.
Zie hier de geplande lezingen.
Spinoza in serie Erasmus Universiteit "Discovering the Dutch"
In de reeks van de EUR die wordt gegeven in het Erasmus Paviljoen, Woudestein Rotterdam, "Discovering the Dutch", een serie over belangrijke personen in de Nederlandse geschiedenis, zal op 17 mei 2016 van 5:30 - 18:00 uur eerst Spinoza-specialist en hoogleraar Geschiedenis van de Filosofie, Wiep van Bunge, een lezing geven, waarna de documentaire film Spinoza, een vrije denker (Robin Lutz, 2015) zal worden getoond. Toegang vrij. [Hier méér info en aanmelden]
Tamelijk uniek: cursus over de Staatkundige verhandeling van Spinoza
Aan de Hovo Utrecht geeft dr. J. Scheren vanaf september a.s. een cursus over de Tractatus Politicus. Aan de hand van de vertaling van karel D'huvetters. Vanwege z'n uitzonderlijkheid is dit het vermelden waard [cf.]
Inutilis scientia Spinozana [205] merkwaardige Spinoza op cover 'vreemd boek' van Ami Bouganim
Toen ik op ebay deze opvallende cover van dit boek zag gaf ik de naam van de auteur in het zoekvenster in, want ik was het eerder tegengekomen en had er wat materiaal over verzameld. Maar ik bleek er uiteindelijk geen blog over te hebben gemaakt. Wilde ik dit vreemde Spinozabeeld misschien niet verder verspreiden? Het gaat om
Ami Bouganim, Le Testament de Spinoza. Alliance israélite universelle, Paris,
2000
Er moet een relatie zijn met Leo Strauss die in 1932 “Das Testament Spinozas” schreef [cf. blog]. Het gaat ook Bouganim om de relatie van Spinoza tot het jodendom.
Steven Nadler had de moeite genomen een review te schrijven die verscheen in Studia Spinozana (2003) [heb ik niet gezien]. Lionel Lévy schreef een review [cf.] en ook Daniel Lacerda [PDF]
In het hierna te noemen boek wordt het ook kort besproken door Patrick Rödel die het maar een vreemd boek vond.
Lees verder...Voltaire toch in de buurt van Spinoza
Hoewel Voltaire niet veel van Spinoza moest hebben (zoals hier blijkt uit enige blogs) en hij als denker uiteraard niet in de buurt kwam van Spinoza, kunnen ze door naamgevers aan gebouwen en straten toch in elkaars buurt te vinden zijn, zoals blijkt uit deze ansichtkaart die Rik Wassenaar mij toezond: het Lycée Voltaire is in Parijs te vinden aan de Avenue de la République - hoek Rue Spinoza.
Jan Knols boekje "Spinoza's 259 stellingen" blijft - ook na zijn overlijden - te koop!
Zoals ik meldde in het blog over Jan Knols overlijden, was ik van plan om vandaag, de dag waarop hij begraven is - Requiescat In Pace -, de kleine advertentie aan de rechterkant van het blog, waarin geattendeerd wordt op hoe men het boekje "Spinoza's 259 stellingen" dat Jan in eigen beheer had uitgegeven, kan aanschaffen, te verwijderen. Ik wilde zijn nabestaanden niet laten ‘lastig vallen’ met bestellingen.
Maar zie, ik kreeg tijdig het bericht dat zijn nabestaanden
en erfgenamen graag zijn boekjes willen blijven verkopen.
Ik laat het advertentietje dus graag staan en laat met dit blog eventuele belangstellenden weten: het boekje blijft te koop.
Méér over het boekje en de wijze van bestellen in dit blog.
Lees verder...
Barend Graat’s ‘Spinoza’-schilderij weer bij de RKD…
… alleen betwijfelen ze daar dat het ‘een Graat’ is en geloven ze niet dat het Spinoza voorstelt.
Na een maand afwezigheid werd op de website van de RKD vandaag de pagina met informatie over het ‘Graat-Spinoza’—schilderij weer teruggeplaatst [cf.]. Er waren, naar verluid, ICT-problemen met het doorkrijgen van actualisering van de bestandsgegeven op de website, maar die zijn nu kennelijk opgelost. De inhoud van de pagina is dezelfde als die op 11 april 2016 één dag online te zien was [cf. dit blog]. Er zijn twee wijzigingen: nu wordt de afbeelding wel getoond en aan literatuur is toegevoegd: A. Ribbens, 'Is-ie het of is-ie het niet?', NRC Weekend, 16-17 April 2016, p. 24-25
Zo ‘gebeurt’ is weer eens iets. Ik herhaal hier nog eens mijn grote verbazing over de gegeven informatie uit het blog van 11 april:
• Wat ik me niet kan voorstellen is dat Rudi Ekkart ("a renowned (art historical) specialist regarding the portraiture of De Spinoza") de bijna 100 procent gelijkenis van dit portret met het zgn. Wolfenbütteler-portret, zoals ik gisteren [was 20 april] in een video heb laten zien, kan zijn ontgaan. Dit blijft een zeer onbevredigend aspect van deze informatie. Het gaat hier onbetwijfelbaar om een afbeelding van Spinoza! Dit kan niet zomaar worden ontkend onder verwijzing naar zijn deskundigheid. Juist die grote bekendheid met de Spinoza-iconografie zou een lichtje hebben moeten doen opgaan. Dit schreeuwt om een nadere verklaring.
Als je de linkerhelft uit het (gespiegeld weergegeven) Graat-portret naast de rechterhelft uit het Wolfenbütteler portret plaats: wat een sprekend beeld van Spinoza geeft dat. Hoe is dan nog twijfel mogelijk?
Karl Christian Friedrich Krause (1781 - 1832) muntte de term 'panentheïsme'
De naam van Krause kwam wel een enkele keer voorbij in een blog [zie de verwijzingen erheen onderaan], maar voor een apart blog over hem was eigenlijk geen aanleiding.
De rouwkaart van Jan Knol, die morgen begraven wordt, werd voor mij aanleiding om nu een kort blog aan deze Krause te wijden. Die stelling van Spinoza op Jan’s rouwkaart
Al wat is, is in God, en niets kan zonder God zijn, noch begrepen worden [Quicquid est, in Deo est et nihil sine Deo esse neque concipi potest. Ethica 1/15]
wordt namelijk gezien als Spinoza’s aanhangen van het panentheïsme, een term die overigens in Spinoza’s tijd nog niet bestond – net als pantheïsme niet waarvan hij als de belangrijkste vertegenwoordiger zou worden gezien.
De Kantiaanse filosoof en mysticus Karl Christian Friedrich
Krause, die berucht was om het gemak waarmee hij allerlei neologismen vormde,
had tamelijk succes met de term ‘panentheïsme’ die hij muntte. Hij deed dat
enige tijd na de zgn. Pantheismusstreit die in Duitsland had gewoed.
Bij wie huurde Spinoza zijn kamer aan de Stille Veerkade in Den Haag?
Colerus schreef in zijn Leven van Spinoza (1705) dat Spinoza toen hij naar Den Haag verhuisde introk bij de weduwe van Velen. De Franse vertaler van Colerus maakte daar de weduwe van Velden van. En die vertaling was makkelijker vindbaar en werd ’t meest geciteerd, dus geruime tijd woonde Spinoza bij weduwe Van Velden. Tot in 1871 ene heer Frederiks in de Hollandsche Spectator verslag deed van zijn onderzoek, waarbij hem bleek dat Spinoza van de weduwe van de Werve huurde. Deze nieuwe informatie kon op de valreep door Johannes van Vloten worden overgenomen in Bijlage II op blz. 262 van de tweede vermeerderde herdruk van zijn Benedictus de Spinoza, naar leven en werken, waarin in de tekst zelf nog sprake was van de Wed. Van Velden op de Veerkaai. In die bijlage kon hij wereldkundig maken dat het verbeterd diende te worden en dat het om de weduwe Van de Werve ging. [Ik neem deze bijlage op aan het eind van dit blog op]. Ook K.O. Meinsma nam in Spinoza en zijn Kring (1896) op blz. 327 het gegeven op dat Spinoza kost en inwoning vond “bij de bedaagde weduwe van den advocaat Willem van de Werve, die van zich zelve Johanna van Dobben heette en uit Rotterdam afkomstig was. In hare woning op de Stille Veerkade – tegenwoordig No. 12 – had hij eene boven-achterkamer betrokken, waar hij werkte, studeerde en sliep.”
Enfin, sindsdien is het als vaststaand feit aangenomen: bij de weduwe Van de Werve.
Lees verder...Grafisch ontwerp van Spinoza door Malwina Adaszek
Op 6 mei2016 bracht de Poolse site filozofuj.eu deze poster met een grafisch ontwerp van Spinoza van Malwina Adaszek bij de tekst (in vertaling, want 't Pools pakt blogse.nl niet): menselijke handelingen niet bespotten, niet betreuren, niet veroordelen, doch begrijpen. Dat laatste woord groot en rood: rozumieC.
De herkomst van het citaat werd er keurig bij gegeven: Baruch de Spinoza, Traktat polityczny, prze³. I. Halpern, Warszawa 1998, rozdz. 1, par. 4, s. 24.
[Op facebook was daar geen plaats voor]
Tractatus Theologico-politicus – exemplaar uit de eerste editie getoond
Adam Douglas, Senior Specialist in Literature at Peter Harrington Rare Books [cf.] is al enige tijd bezig video’s te maken over exemplaren in hun bijzondere boekencollectie. Op 19 jan. 2016 presenteerde hij hun exemplaar van de Tractatus Theologico-politicus. Een exemplaar uit de eerste editie van het werk met de imprint: Hamburg: Henricus Künraht, 1670. [Cf. op hun site of op Youtube of hieronder]
First edition of Spinoza's great treatise on political theology, a ‘crystal-clear exposition of the theory of natural right’ (PMM). Spinoza's principal work, and the only work published in his lifetime, it blends the traditions of his Hebraic background with Cartesian rationalism. His ethical views are extended into the realm of politics, and contain the first clear statement of the mutual independence of philosophy and religion. ‘Man is moved to the knowledge and love of God; the love of God involves the love of our fellow men. Man, in order to obtain security, surrenders part of his right of independent action to the State. But the State exists to give liberty, not to enslave; justice, wisdom and toleration are essential to the sovereign power’ (PMM).
Lees verder...Jan Knol, de onvermoeibare heraut van Spinoza, is dood (1946 – 2016)
De enige poststukken die op zaterdag bezorgd worden, zijn overlijdensberichten en precies zo een viel vandaag in mijn brievenbus: het bericht bracht het overlijden op 5 mei van Jan Knol. Ik werd er door aangedaan, uiteraard. Het kwam ook zo onverwachts. Hij was geruime tijd geleden wel ernstig ziek geweest, maar was die ziekte te boven gekomen en had het geven van zijn Spinoza-praatjes weer helemaal opgepakt. Voor diverse van die contacten kon ik intermediëren, want af en toe zocht men hem te bereiken via mijn blog.
Op
dit Spinoza-blog is best veel over hem te vinden: besprekingen van zijn
boekjes, soms aankondigingen van zijn lezingen. Wie zijn naam ingeeft in het
zoekvenster krijgt heel veel links die bij elkaar een indruk geven van hoe hij
a.h.w. een apostel van Spinoza was. Ik typeerde zijn boekje 'Spinoza’s intuïtie' dat in 2009
verscheen, als zijn “Navolging van Spinoza".
In de rechterkolom staat al geruime tijd een kleine advertentie die ik
hem aanbood over hoe zijn boekje "Spinoza's 259 stellingen" besteld
kon worden. Hij was me er dankbaar voor, zoals alleen vrije mensen elkaar
dankbaar kunnen zijn (Soli homines liberi erga invicem gratissimi sunt, 4/71]. Op
woensdag 11 mei, de dag waarop hij in besloten familiekring begraven zal
worden, zal ik die advertentie van die plaats verwijderen. De echte
Spinoza-zaaier, zoals ik hem ooit noemde ‘[cf.] is immers niet
meer in staat Spinoza aan de man te brengen. Hoewel zijn boekjes over Spinoza dat
werk nog geruime tijd zullen voortzetten.
Zo'n zelfde ladder als de cover van zijn boekje 'Spinoza’s intuïtie' sierde, staat nu
afgebeeld op zijn overlijdensbericht. Spinoza vervulde zijn leven – zijn hele
leven al, zei hij eens - en een stelling van Spinoza die op de rouwkaart prijkt,
drukt dat uit - de bekende 15e stelling van het eerste deel van de Ethica:
"Quicquid est, in Deo est et nihil sine Deo esse neque concipi
potest."
Hij heeft die rouwkaart vast nog zelf ontworpen. Maar dat hij op de dag zou overlijden die door christenen gevierd wordt als Jezus’ Hemelvaart, heeft hij niet kunnen voorzien.
Afscheid
Op dinsdag 10 mei is er tussen 19:00 en 20:00 uur gelegenheid tot afscheid nemen in het Kompas,
Op woensdag 11 mei wordt om 11:00 uur in de Koepelkerk in Smilde een afscheidsdienst voor Jan gehouden. Voorafgaand aan deze dienst is er vanaf 10:15 uur gelegenheid tot condoleren.
Adres Koepelkerk en het Kompas: Veenhoopseweg 12 B, Smilde
De begrafenis vindt plaats in besloten familiekring.
Chaim Wirszubski (1915 - 1977) vertaalde de TTP in het Hebreeuws
Chaim Wirszubski werd geboren in Vilna (toen
Polen, nu Litouwen) en emigreerde in 1933 naar Jeruzalem. Daar studeerde hij
bij Julius Guttmann en Gershom Scholem. Hij werd een specialist in de joodse
mystiek in Middeleeuwen en Renaissance. Zijn belangrijkste werk Pico della Mirandola en de Kabbalah werd
postuum, in 1989. uitgegeven in het Hebreeuws en als Pico della Mirandola's Encounter with Jewish Mysticism. Het zou een
nieuw licht werpen op de verspreiding van kennis van de kabbala. Hij kon aantonen
dat Pico della Mirandola zijn kennis van de kabbala had van de katholiek
geworden jood Flavius Mithridates.
Voor het Spinozisme is een belangrijk wapenfeit dat hij het Theologisch-politiek traktaat van Spinoza in het Hebreeuws vertaalde: Jerusalem: Hotsaat sefarim al shem Y. L. Magnes, ha-Universitah ha-Ivrit, 1961
Nog eens over Maarten van Buurens Spinoza-boek – een aanvulling
In aanvulling op mijn 6e bespreking van een week geleden van Maarten van Buurens
boek Spinoza. Vijf wegen naar de
vrijheid, kom ik nog met een kleine aanvulling. Het lijkt een minder
belangrijk punt te betreffen dan de meer fundamentele discutabele interpretaties
van Spinoza’s filosofie die ik aan de kaak stelde. Waar ik nu mee kom is een
kwestie van meer historische en mogelijk filologische aard. Ik liet het eerder
rusten, maar daar het niet als echt onbelangrijke kwestie kan gelden, kom ik er
nu toch mee.
De aanleiding is dat ik vandaag van iemand een e-mail kreeg, met daarin de mededeling:
"Ik heb intussen het boek van Van Buuren over Spinoza aangeschaft, ben van plan het helemaal te bestuderen. Eerste indruk: erudiet en informatief werk." Daarop antwoordde ik:
"Dat Van Buurens Spinoza-boek behoorlijk erudiet en informatief is, heb ik in de diverse blogs die ik aan zijn boek wijdde ook vermeld, en apart nog eens in een laatste blog. Maar van zeer belangrijke elementen van Spinoza's filosofie bakt hij niets. Eruditie kan iemand soms ook in de weg zitten, lijkt het wel."
En nu besloot ik op het volgende te wijzen.
Lees verder...School of Death - onspinozistischer kan het haast niet
U weet wel: Ethica 4/67
Homo liber de nulla
re minus quam de morte cogitat
et ejus sapientia non mortis sed vitae meditatio est.
De vrije mens denkt aan niets minder dan aan de dood,
en zijn wijsheid bestaat niet uit mediteren over de dood, maar over het leven
Maar ja, niet iedereen is nu eenmaal een wijs mens en niemand kan dat altijd en voor de volle honderd procent zijn. Dus er is wel eens aanleiding om soms even aan het doodgaan te denken. Maar om er nou een hele school over te beginnen….Enfin Filosofie Magazine besteed slechts een avond aan een School of Death
16 juni 2016, 19.30 - 22.00 in Pakhuis de Zwijger Amsterdam: [Cf.]
‘Sterven is doodeenvoudig’, zei oud-Denker des Vaderlands René Gude al. Maar naarmate we langer leven, sterven we ook langer. Tegelijkertijd ontvallen ons bijna alle tradities die houvast gaven aan doodgaan. Wat betekent sterven in de seculiere westerse wereld? Hoe gaan we om met geliefden die niet lang meer te leven hebben? Welke betekenis geven we aan onze eigen eindigheid? Sprekers:
Joep Dohmen: ‘Doodgaan vergt een leven lang oefening.’
Babs van den Bergh: 'Als je partner sterft, verlies je niet alleen een dierbaar persoon; je moet ook jezelf opnieuw uitvinden.’ [René Gude was haar partner]
Anton van Hooff: 'Het besef dat het leven eindig is, maakt het juist zinvol en zorgt dat we ervan kunnen genieten.'
Vertaling van pleidooi vóór Spinoza’s Bijbelanalyse door Talmoedgeleerde komt eraan
In een reactie op het blog van 19-03-2014 over het boek van
Ivan Segré, Le manteau de Spinoza. Pour une éthique hors la Loi,
liet ik weten dat uitgeverij Bloomsbury op zoek was naar een vertaler voor dat boek. Kennelijk is dat gelukt, want inmiddels wordt aangekondigd dat begin volgend jaar zal verschijnen:
Ivan Segré, Spinoza The Ethics of an Outlaw. Bloomsbury Academic, 26-01-2017
Ivan Segré, a philosopher and celebrated scholar of the Talmud, discloses the conservative underpinnings that have animated Spinoza's numerable critics and antagonists. Segré reclaims Spinoza as a faithful interpreter of the revolutionary potential contained within the Old Testament.
Paolo Nori schreef roman "Spinoza"
Toen ik in een tweet deze foto zag van een display van het boek Spinoza van Paolo Nori, herinnerde ik mij dat ik jaren geleden ervan gehoord had. Ik kon er echter geen blogje over vinden ook al had ik ooit gegevens over hem gezocht. Het documentje met de resultaten kon ik nog terugvinden en bleek van vijf jaar terug. Dan wordt de heruitgave van het boekje maar aanleiding er alsnog kort aandacht aan te geven, ook al zal het wel nooit in het Nederlands vertaald worden.
Paolo Nori is een Italiaanse literator, geboren in 1963 in Parma. Hij werkte na zijn afstuderen als accountant in Algerije, Irak en Frankrijk. Na zijn terugkeer in Italië studeerde hij Russische taal en letterkunde aan de Universiteit van Parma, waarna hij een poosje technische handleidingen uit het Russisch vertaalde. Hij woont en werkt tegenwoordig in Reno. Van hem verschenen tegen de 35 boeken [cf. it.wikipedia] met in de meeste in de hoofdrol een humoristische anti-held genaamd Learco Ferrari die poogt tijd te vinden om z’n boeken te schrijven, terwijl om hem heen allerlei vreemde dingen gebeuren. [Cf.]
Nori’s derde boek, Spinoza, verscheen in 2000. Het vertelt over hoe Learco Ferrari begon met schrijven en hoe, toen hij aan zijn proefschrift over Spinoza begon in Rusland een revolutie uitbrak. Zo gebeurde er altijd wat. Hij leeft voortdurend op gespannen voet met het dagelijkse leven.
Covers 2000 en 2016 [cf. PDF]
Haags netwerk Spinoza in onderzoek
Historicus Rik Wassenaar, werkzaam bij het RKD, het Nederlands Instituut voor Kunstgeschiedenis, is daarnaast tevens bezig met archiefonderzoek, met als doel: het netwerk rond Spinoza in Den Haag in kaart brengen.
Bijvoorbeeld meer te weten komen van en over Hendrick van der Spijck (gest. ca. 1716), decoratieschilder in Den Haag, van 1671 tot 1677 huisbaas van de Spinoza.
Dit had ik al eens van hem gehoord, maar beschouwd als nog vertrouwelijke informatie. Nu hij dit gisteren in een tweet vermeldde, leg ik dit ook even in dit blog vast. Ben benieuwd wat er uit gaat komen – of Rik enig licht kan werpen op de “veel aanzienelyke luiden” die op 25 februari 1677 in “6 Karossen” het stoffelijk overschot van Spinoza naar de Nieuwe Kerk op 't Spuy uitgeleide deden, zoals Colerus in zijn Leven van Spinosa beschrijft. Er moet nog veel te ontdekken zijn.
Cf. zijn pagina op Linkedin
"De aarde hier dekt het gebeente van Benedictus de Spinoza, eertijds in de Nieuwe Kerk begraven".
Nederlandse bijdrage aan de viering van het 300e sterfjaar van Gottfried Wilhelm Leibniz
Gisteren ontvingen de leden van de Ver. Het Spinozahuis de twee
nieuwe Mededelingen vanwege Het
Spinozahuis, die de deelnemers aan de voorjaarscursus tweeënhalve week
geleden ontvingen:
# 111: Mogen Laerke - Leibniz and Spinoza. [VHS-lezing van najaar 2015]
# 98: Dirk Noordman, Spinoza as an economist. [VHS-lezing van 1992 – bijna 25 jaar na dato!]
Hier even een paar woorden n.a.v. de tekst van Mogen Laerke over Leibniz’s lezen van en houding tegenover Spinoza. Ook al geeft Laerke een heel andere, wetenschappelijk-erudiete, aanpak dan Matthew Stewart’s boek uit 2006, in 2008 vertaald als De ketter en de hoveling. Spinoza en Leibniz en het lot van God in de moderne wereld, toch ontstaat bij mij na lezing van zijn uitgewerkte lezingtekst dezelfde indruk: ik heb geen enkele behoefte mij meer met Leibniz bezig te houden. Om tot Spinoza door te dringen blijkt dat helemaal niet nodig. En zo kun je je een hoop tijd besparen. Ik vind het prima dat er geleerden zijn die diep duiken in de wereld van de vroegmoderne tijd en, zoals in dit geval, alles lezen van en over Leibniz. Ik ben vervolgens best bereid kennis te nemen van de resultaten van zulk werk, maar daar kan je het dan bij laten, dunkt me.
Lees verder...
Spinoza’s Dream komt deze week uit
De Noord-Amerikaanse filosoof en singer-songwriter, gitarist en multi-instrumentalist Dave Nachmanoff brengt deze week zijn nieuwe CD van 11 tracks uit die geheel gewijd is aan Spinoza en de titel kreeg: Spinoza’s Dream. In het blog van 20-01-2016 ging het over zijn poging tot crowdfunding voor de productie waarvoor de muziek in 2015 in Wales was opgenomen. Kennelijk is dat voldoende gelukt, want de Cd is er nu. Vanaf 6 mei is hij overal te koop.
Op donderdag 5 mei zal Nachmanoff, die een eerste toer door Europa is begonnen, een concert geven in het Filmhuis Oosterbeek nadat daar eerst een video van 20 minuten over Spinoza's Dream is vertoond. Het album zal er verkrijgbaar zijn. Dus misschien is daar ook de officiële release van de CD? [Cf.]
Nachmanoff holds a Ph.D in philosophy. Each track on the album pays homage to philosopher Benedict Spinoza, a great intellectual inspiration for Nachmanoff.
“One of my favorite philosophers has always been Benedict Spinoza, and as far as I know, there are not a lot of songs about his views or his life. The video was shot in rural Wales (where the album was recorded) and also in Holland, at the house where Spinoza lived at the end of his life. I’d like to think that the music and images capture something of his spirit.” [Cf.]
Gisteren verscheen deze door Anne Burghard gemaakte video op Youtube.
Citaat uit Spinoza in Trouw
Dagblad Trouw had afscheid genomen van columnist Tinkebell
en in haar plaats Heere Heeresma jr. aangetrokken. Gisteren kregen we zijn
eerste column, waarmee hij de opiniepagina met een krachtige klaroenstoot binnenkwam:
“Weg met de democratie!”
De uitkomst van het referendum en de groei van de PVV gaven hem de overtuiging dat
het stemrecht zo snel mogelijk uit handen van het volk moest worden genomen. Hij
wil ‘het gezag van de elite herstellen’ en ‘mensen die er verstand van hebben’
de taak geven om te zorgen dat we in het bestuur de juiste man of vrouw op de
juiste plaats krijgen. Daartoe pleit hij voor een nieuwe aristocratie van
technocraten.
Je kunt het als een grap zien, als een vorm van ironie lezen, maar ik was daar nog niet zo zeker van en nam de moeite een argument van Spinoza in te brengen. Tot mijn verrassing bleek de redactie vanochtend mijn ingezonden brief geplaatst te hebben:
Lees verder...Spinoza’s Dream [6]
Aan de reeks over “Spinoza’s droom” die ik in januari van dit jaar had [cf. 1, 2, 3, 4, 5] kan een 6e blog worden toegevoegd met het verschijnen van dit boek waarop Ferdie Fluitsma me wees (hoewel ik nog niet in de gaten kon krijgen waarop met de titel ervan precies wordt gedoeld; ik kon er in de inleiding niets over vinden):
David Weissman, Spinoza's Dream, On Nature and Meaning, de Gruyter, april 2016
De inleiding begint aldus:
Lees verder...
Maarten van Buuren op promotietoer voor z'n Spinoza-boek
Maarten van Buuren is, zoals dat gaat, al een flinke poos op promotietoer. Gisterenmiddag hield hij het praatje ter verkoop van zijn Spinozaboek bij boekhandel Van Stockum in Leiden. Die had er z'n etalage op ingericht, zo blijkt uit deze foto bij een tweet van Josien Clement.
Ach, velen zullen wel vinden, net als Taede A. Smedes in zijn weinig inhoudende "recensie" voor de NBD Biblion, dat Van Buurens Spinoza-boek "een doorwrochte maar zeer heldere inleiding op het denken van deze verlichtingsfilosoof [is]. Van Buuren laat zien hoe Spinoza’s revolutionaire denken cirkelt om het probleem van de vrijheid (ofschoon Spinoza een overtuigd determinist was) die de spil is van zijn ethiek." De rest nam hij over uit de blurb. [Cf.]
De dubbelfunctie van de Idea Dei
Over de idea Dei is het vaak gegaan op dit blog, dat zal de geregelde bezoeker zeker niet zijn ontgaan. De laatste keer was op 20 april 2016 in het blog dat de titel meekreeg: “De IDEA DEI en de INTELLECTUS INFINITUS - rediviva resp. redivivus.” Het betrof een gastblog met een tekst van Henk Keizer. Ook deze keer kwamen we er niet uit en bleven we elk vasthouden aan onze uiteenlopende interpretaties.
Ons verschil van inzicht komt erop neer dat Henk idea Dei wil lezen als de idee van God zoals gedefinieerd in 1/Def4, dus in strikte zin wil lezen als uitsluitend de idee van de natura naturans, terwijl ik vanuit stelling 2/3, waarin volgens mij voor het eerst de idea Dei wordt ingevoerd, de idea Dei lees als omvattend ‘het wezen van God en van al wat daaruit volgt’, dus als een ruimer idee, nl. omvattend de natura naturans én de natura naturata.
Een aanrader en goede gewoonte om Spinoza’s definities en stellingen goed en beter te begrijpen is door na te gaan op welke manier hij zelf op latere plaatsen in de Ethica gebruik maakt van de door hem geïntroduceerde begrippen.
Ik hoop hier aan te tonen hoe Spinoza in zijn latere uitleg van zijn filosofie laat zien hoe hij de idea Dei inzet, wat de functie is van deze idee en waarom hij dit begrip dus heeft ingevoerd. Ik ga laten zien dat Spinoza de idea Dei twee rollen laat vervullen. Op twee manieren vervult, zo zal blijken, de idea Dei een eenheid scheppende functie. Daarmee zal duidelijk te zien zijn wat een belangrijke, centrale rol de idea Dei in zijn filosofie vervult en is het onbegrijpelijk dat er in de secundaire literatuur zo weinig analyse over te vinden is. Ik heb uiteraard niet alles gezien, maar wel veel en kwam nog nergens een inzicht tegen dat ik hier ga brengen.
Lees verder...Emanuel Angelo da Rocha Fragoso – Braziliaanse Spinozageleerde
Hij is editor van het Braziliaanse Spinozatijdschrift Revista Conatus en verzorgt de Braziliaanse Spinoza-website [cf. zijn pagina als Professor de Filosofia, Universidade do Estado do Rio de Janeiro; hier een overzicht van teksten van zijn hand.]
Hij maakte al vele vertalingen van en toelichtingen op het werk van Spinoza, waarvan
ik hieronder enige covers breng. Heel apart vind ik - zoiets zal je in
Nederland niet gauw meemaken – een door hem samengesteld en in het Portugees
vertaald boekje met een aantal klassieke Franse teksten:
Spinoza: cinco ensaios. Seja o primeiro a avaliar este produto: Renan, Delbos, Chartier, Brunschvicg e Boutroux. Tradutor(a): Emanuel A. da Rocha Fragoso. Editora: Eduel - Editora da Universidade Estadual de Londrina, 2004 [cf.]
Enige jaren geleden bracht hij uit wat waarschijnlijk wel zijn levenswerk zal zijn. Als ik Portugees kende zou ik het zeker willen lezen en bestuderen:
Emanuel Angelo da Rocha Fragoso, O método geométrico em Descartes e Spinoza. Editora do Universidade Estadual do Ceará, 2011 [de uitgeverstekst neem ik niet over, cf.]
Meri Adelman’s "Reading Spinoza" gouache
Meri Adelman, nu ca. 60 jaar, is een joods-Amerikaanse kunstenares. Ze ont ving haar B.F.A. in tekenen aan het Maryland Institute, College of Art in 1980 en haar M.A. in kunstgeschiedenis aan de Temple University in 2000.
Totdat haar goedaardige hersentumor in 2005 verwijderd werd, tekende ze altijd in zwart-wit. Daarna nam ze naast het geven van tekenlessen haar eigen tekenen en schilderen weer op, en vanaf toen voor het eerst in kleur. Deze “Reading Spinoza”, een van haar 9”x12” “Gouache and ink drawings from memory” moet dus van na 2005 zijn. [Cf. haar website]
