Spinoza op de markt
Michel Meissen's historische Spinoza-monoloog
Van de uitvoering van Michel Meissen's 'De waarheid is naamloos. Leven en denken van Benedictus Spinoza’ door Hans Peter Ligthart, begeleid door luitspel van Earl Christy, werd op de website van 't Historisch Theater een foto- en video-impressie geplaatst.
Ook in 2017 zal de monoloog nog enige malen worden opgevoerd.
Spinoza’s denken over oordelen en willen
%2c%20Il%20Seicento%20e%20Descartes_Dibattiti%20cartesiani.jpg)
Martin Lin [cf. dit blog en ook ditblog], bracht zijn in 2004 gepubliceerde artikel “Descartes
and Spinoza on Judgment” onlangs naar academia.edu. De locatie staat er niet in of bij vermeld,
maar die is te vinden in zijn CV en dan blijkt het om een bijdrage te gaan aan: Antonella
Del Prete (ed.), Il Seicento e Descartes:
Dibattiti cartesiani. Florence: Le Monnier Universita, 2004, 269-291 [cf.]
Ik neem hier zijn samenvatting:
I argue that Spinoza’s theory of judgment is, despite important differences,
more Cartesian than is sometimes supposed. In particular, Spinoza's theory of judgment
agrees with Descartes in that they both ascribe an important role to the will
in judgment. This emphasis on the will unites Descartes and Spinoza against the
traditional conception of judgment according to which judgment concerns the
logical form of thought and involves no psychological act. Despite this
important similarity Spinoza adapts Descartes' theory of judgment in order to
render it compatible with his naturalism and parallelism by identifying will
with intellect. I conclude by considering a problem case for Spinoza’s theory
of ideas: sense perception.
Vooral Spinoza’s (enigszins kort door de bocht gestelde) vereenzelviging
van wil en intellect maakt Lin in dit artikel goed duidelijker. Een fundamenteel
artikel waar veel van op te steken valt; goed dat het uit die toch wat ‘obscure’
vindplaats tevoorschijn werd gehaald. Voor mij was verrassend met de neus op ’t
feit gedrukt te worden dat ook voor Spinoza oordelen om een wilsact vragen
(bevestiging, ontkenning of opschorting), juist ook waar die volgens hem al in
een idea zelf te vinden zijn. Spinoza's meest originele bijdrage aan de
filosofie van de geest is immers het idee dat (ook) de geest gestuurd wordt
door natuurwetten (cf. ook de automa
spirituale in de TIE, II/32).
Welke plaats bezet Spinoza in de kritisch-wetenschappelijke Bijbelstudie?
Daar ik voor de Spinoza Kring Limburg komende maand het 7e hoofdstuk van de TTP, waarin Spinoza zijn methode van Bijbelexegese beschrijft, zal behandelen, was ik geïnteresseerd in de doorwerking van zijn aanpak op de latere zgn. kritisch-wetenschappelijke Bijbelstudie: Hoe was de receptie van Spinoza´s Bijbelkritiek?
%2c_Spinoza_TTP.jpg_%3bfilename_%3dUTF-8%27%27Otfried_H%25C3%25B6ffe_(ed.)%252C_Spinoza_TTP.jpg)
Otfried Höffe, onder wiens
redactie verscheen Spinoza: Theologisch-politischer Traktat [Berlin:
Akademie Verlag, De Gruyter, 2014] schreef in het slothoofdstuk, “Ausblick:
Eine vorläufige Einschätzung”:
“Einige Spinoza-Freunde sehen im Traktat die „Geburtsurkunde
der historisch-kritischen Bibelwissenschaft" (Gawlick 1976, XXV). Damit
überschätzen sie dessen Innovation, denn unter den Philosophen darf man Hobbes
mit seinem Leviathan, auch mit De cive nicht vergessen. Zudem gibt es
eine ältere, nicht von Philosophen unternommene Schriftkritik. Ohne Zweifel
aber gehört der Theologisch politische
Trakte zu den frühen, überdies bedeutsamen Beiträgen der
historisch-kritischen Bibelwissenschaft. Und fraglos bewundernswert ist, wie
gründlich und in der Regel umsichtig Spinoza seine Vorschläge und deren Argumente
entwickelt, obwohl er bloß auf wenige der bald darauf selbstverständlichen
Hilfsmittel zurückgreifen kann.
Spinozas Überlegungen teilen allerdings das Schicksal aller historisch-kritischen Wissenschaften: Sobald neues Material auftaucht oder sich die Methoden verfeinern, gelegentlich aber auch nur wegen eines zweiten, umsichtigeren Blicks sind viele Aussagen sachlich überholt, heute daher nur noch von wissenschaftsgeschichtlicher Bedeutung. Dieser Umstand ist ambivalent. Er zeigt nämlich, wie stark die Entwicklunt mancher Wissenschaft, zumal deren Anfänge, von Philosophen mitgeprägt sie sich dann aber davon löst. Auch muß man sich fragen, warum ein Philosoph. hier Spinoza sich so stark auf nicht genuin philosophische, vielmehr einzelwissenschaftliche Aufgaben einläßt.” [p. 249]
In zekere zin een klassieker in dit veld is intussen de dissertatie van
Travis L. Frampton, Spinoza
and the Rise of Historical Criticism of the Bible. Bloomsbury Publishing, 2007 – books.google
Jaarlijkse aandacht voor Spinoza in Mundo Pensante
Volgende week is er in Sao Paulo weer een Spinoza-cursus in Mundo Pensante. [Cf.]
Elk jaar geeft Amauri Ferreira zo'n cursus. Cf. de blogs van 09-01-2014 en van 05-07-2015. In 2016 was die er waarschijnlijk ook, maar heb ik het signaleren wellicht even overgeslagen. En inderdaad, zo blijkt, ook toen was er weer een Curso de Filosofia: Corpo, pensamento e liberdade em Spinoza, Nietzsche, Bergson e Deleuze com Amauri Ferreira no Mundo Pensante, 04. juli 2016, São Paulo [cf.].
Sommige van Amauri Ferreira´s lezingen zijn op soundcloud geplaatst.
Was u al eens in het Spinozamuseum in Rijnsburg
In een tweet beveelt De Literaire Toerist een bezoekje aan aan het Spinozahuis in Rijnsburg. Dit blog geeft dat even door en voegt daaraan toe dat op deze site info over adres, openingstijden e.d. te vinden is.
"Indrukken zijn opmerkelijk volhardend" - een carnavalsoverweging
Terwijl van buiten de geluiden van de caranavalsslagers versterkt tot mij doordringen, schrijf ik dit bijpassend blog.
Morgen 27 febr. 2017 verschijnt in The New Yorker dit artikel van Elizabeth Kolbert over hoe redelijk lijkende mensen vaak volstrekt onredelijk zijn, onder de titel “That’s What You Think.” Vandaag verschijnt het op hun website met de titel
Het sluit m.i. mooi aan op het blog van 12-02-2017 “Spinoza gaf 350 jaar geleden al een verklaring voor 'alternatieve feiten'”. En zoals de illustratie van Gérard DuBois laat zien, past het sowieso goed bij Spinoza’s denken over hoe we in onze gedachten in slavernij gebonden zijn.
Spinoza komt uiteraard niet in dat artikel voor. Elizabeth Kolbert bespreekt enige recente boeken met rapportages over sociaal-psychologische en cognitieve studies naar onze voorkeur voor bevestiging van onze indrukken en oordelen, over onze “hypersociabiliteit”, onze afhankelijkheid van andere geesten. Interessant om kennis van te nemen.
Lees verder...Spinoza’s vermeende 'Atheïsme'
Een paar dagen geleden gaf Yitzhak Y. Melamed een lezing in het kader van drie lezingen in de zgn. Jacob Perlow Series at Skidmore College: Three lectures on Baruch Spinoza (1632-1677)
His life, his philosophy, and the relation of both to Judaism. [Cf. & cf.]
Twee lezingen, van Michael Della Rocca en Hasana Sharp, volgen nog in maart. Het is aardig om kennis te nemen van de korte samenvattingen van die inleidingen. In die van Yitzhak Y. Melamed over "Spinoza’s ‘Atheism'" kan ik mij geheel vinden (komt overeen met blogs die ik schreef in verzet tegen Spinoza als atheïst zien).
The charge of atheism was brought against Spinoza by both his Christian contemporaries, and many of his eighteenth century readers (such as, F.H. Jacobi). In our times, Spinoza became a cult figure in certain circles due to his alleged atheism. In my paper, I will argue that Spinoza deserves neither the praises nor the condemnations bestowed upon him, and that the view of Spinoza as an atheist relies on a narrow minded conception of the divine in anthropomorphic terms. Relying on an analysis of both the TTP and the Ethics, I will argue that the chief claims of both works are unintelligible under the assumption of Spinoza’s atheism. I will further argue that the textbook version of the so-called “orthodox conception of God” (whose existence Spinoza denied) is an instance of conceptual colonialism, i.e., the uncritical application of the categories of a hegemonic culture (in this case, Western Christianity) on marginal cultures (here: Rabbinic thought).
Spinoza's tragic resources [?]
Zijn eerste boek, waaraan hij nu de laatste hand legt wordt
Interview met rabbijn Nathan Lopes Cardozo in NIW
Deze week verschijnt in het NIW een interview met Nathan Lopes Cardozo, die wordt beschouwd als een van de grootste joodse denkers van onze tijd. Ook is hij een rabbijn die de controverse niet schuwt. Omdat het oorspronkelijke interview veel langer was en er onvoldoende ruimte was, publiceert het NIW het hele interview heden op de website. De niet in de printversie van het NIW geplaatste passages staan in rood aangegeven. De rabbijn gaat onder meer in op de toekomst van Joods Nederland. Een gesprek over de halacha, vader-Joden, homoseksualiteit, nieuw jodendom, godsbesef en Spinoza.
Juist het gedeelte waarin hij over Spinoza en de ban spreekt, verschijnt alleen op de website. Die passage neem ik hierna over.
Lees verder...Coenraad van Beuningen (1622 - 1693) zou Spinoza op z’n sterfbed bezocht hebben
In het Huis met de Bloedvlekken [Amstel 216, Amsterdam] werd oud-burgemeester Coenraad van Beuningen krankzinnig. Hij schreef met zijn eigen bloed raadselachtige tekens op de buitenmuren die ook nu nog zichtbaar zijn. Daarover verscheen vandaag een artikel op de website van de gemeente Amsterdam: “Geld, waanzin en een slecht huwelijk: het Huis met de Bloedvlekken.” Al eerder was er een stukje op gepubliceerd over dat Huis met de Bloedvlekken. [Cf.] Ook Geert Mak gaf een gastcollege en schreef uitgebreid over “De smarten van Coenraad van Beuningen.” [Cf.]
Coenraad van Beuningen was een Nederlandse diplomaat en meermalen
burgemeester van Amsterdam. Hij was een kleurrijke, invloedrijk figuur met een zeer
grote belangstelling voor filosofie en theologie – hij sympathiseerde met ideeën
van de Quakers en voelde zich aangetrokken tot Collegianten. Hij was secretaris
van Hugo de Groot (1642) en deed tal van diplomatieke missies voor de
Nederlandse Republiek. Volgens wikipedia
voelde de ascetische Van Beuningen zich aangetrokken tot Spinoza. Je ziet hem
ook als vriend en/of beschermer van Spinoza opgevoerd worden. Je vindt er
weinig over. Klever noemt in Mannen rond
Spinoza Van Beuningen niet. Meinsma heeft wel e.e.a. over Van Beuningen, maar
schrijft heel onspecifiek: “Ook den goeden Coenraad van Beuningen, bekend en
bevriend met al wat zijn tijd aan geleerds en uitstekends opleverde, die,
belangeloos als weinigen, immer gereed stond de beurs te trekken voor wie hulp
nodig had, en allerlei groote en kleine ketters de hand boven het hoofd hield,
behoorde tot Spinoza’s vrienden.” [Spinoza
en zijn Kring, p. 335]. Misschien is dit wel de magere bron van de
bekendheid met die vriendschap? Het Spinoza Web schrijft:
Een dissertatie over de geschiedenis van het idee Causa sui
In 2012 had ik een reeks Blogs over het niet eenvoudige begrip
causa sui [cf. hier
een overzicht ervan]. N.a.v. het vorige blog ontdekte ik dat op internet een dissertatie
staat van Desislava Parashkevova, waarin zij een nóg uitgebreider historisch onderzoek
verrichtte, waarin zij terugging naar Plato, en een hoofdstuk 5 heeft over Leibniz’s
Monadic Self-Causation and Spinoza’s Self-Caused God-Substance [p. 135] - met daarbinnen de paragraaf “Spinoza’s
Self-Caused God-Substance and the Problem of Ideality for Its Finite Modes [p.
168]. Het lijkt me nuttig deze informatie hier in een blog door te geven.
Desislava Parashkevova, A
conceptual history of the idea of self-causation: from Plato's forms to Hegel's
concrete universal. 2015-09-29 [Cf.]
Kunnen God en de Idee van God één en hetzelfde ding zijn?
Kortom, gaat Alex Silverman [cf.] waar maken wat hij belooft?
Eergisteren attendeerde Chris Meyns in een tweet
op het volgende aangekondigde artikel van
Alex Silverman, The Nature and Scope of Spinoza's "One
and the Same" Relation. In: Res Philosophica 94 (forthcoming)
I argue that we should rethink
the nature and scope of Spinoza’s “one and the same” relation (E2p7s). Contrary
to the standard reading, the nature of this relation is not identity but a
union, and its scope includes all idea-object pairs, even God and the idea of
God. A crucial reason we should adopt this dual picture is that the idea of God
must be one and the same as something found when Nature is conceived under the
other attributes. If “one and the same” is interpreted as a relation of
identity, this requirement cannot be met. However, maintaining that God and the
idea of God are one and the same not only fulfills this requirement, but is
also independently motivated. I also briefly consider how the thesis that God
and the idea of God are one and the same affords us with positive insights
concerning the nature of this relation.
[Cf. Philpapers
& Academia.edu]
Vandaag herdenken we dat Spinoza 340 jaar geleden overleed
still van sterfscene in de film van van Robin Lutz Spinoza, een vrije denker (2015). Rowin Prins als Spinoza
Emanuela Scribano, "Spinoza muore" [Spinoza dies]. In: Rivista di Storia Della Filosofia 67 [2012](#1):107-130. Academia.edu
Abstract: In the essay Spinoza Dies, the Author imagines Spinoza’s reflections in the hours preceding his death and uses them to present the philosopher’s theories on life, death, suicide and eternity of the mind. These theories require a concept of identity able to answer questions on the essence of life and death, the identity of the dying and/of the surviving individual. While some interpreters deny that the eternal mind can be a personal one, the Author argues in complete contrast that the mind truly achieves a personal identity only in the dimension of eternity.
De missie van Davide Monaco
Davide Monaco studeerde in 2012 af aan de Federico II universiteit van Napels en begon in 2014 aan de Universiteit van Aberdeen onder supervisie van Dr. Beth Lord aan het voorbereiden van zijn doctorsgraad. Hij schrijft: “I’m currently working on Spinoza’s theory of parallelism and monism and their relation: my research focuses on the compatibility of different interpretations of parallelism and their coherence with Spinoza’s concept of the uniqueness of substance.” [Cf.]
Al enige tijd gaat hij de wereld rond met zijn lezing: “A new account of the objective-formal distinction in Spinoza’s parallelism theory."
Deze lezing hield hij in Budapest tijdens First Budapest Seminar in Early Modern Philosophy, welke op 14 en 15 oktober 2016 werd gehouden [cf.]. Ook in Halle tijdens het Seminar in Early Modern Philosophy, die op 3-5 november 2016 werd gehouden [cf. en cf.]. Op 6 april 2017 zal hij hem geven tijdens de jaarlijkse bijeenkomst van de British Society fort he History of Philosophy die van 6-8 april aan de University of Sheffield zal plaats hebben [cf.]. En gisteren, zaterdag 18 februari 2017 gaf hij de lezing met deze titel tijdens het Dutch Seminar in Early Modern Philosophy IV dat dit weekend wordt gehouden [cf.].
Ik had al eens geprobeerd uit te vinden of hij zijn lezing al ergens, b.v op academia.edu had gepubliceerd, maar kon niets vinden. Chris Meyns die dat Seminar in Groningen bijwoont, bracht gisteren via een tweet iets van de hand out. De teksten die zij naast elkaar plaatste, zet ik hier onder elkaar. Ik ben nog aan het proberen om de finesses en merites van zijn boodschap tot mij door te laten dringen en te begrijpen.
Lees verder...Brad Heckman's Spinoza-tekening in pop art stijl
Brad Heckman is CEO (Chief Executive Officer) van het New York Peace Institute, een van 's lands grootste diensten voor conflictoplossing. Tevens is hij Adjunct Professor aan de New York University voor Global Affairs, waar hij cursussen doceert over internationale conflictoplossing en organisatieontwikkeling. Tot zijn stijl van lesgeven hoort onder meer het zijn studenten voorleggen van zijn enigszins kinderlijke tekeningen met referenties naar de popcultuur. Cf. hier een dergelijke reeks van beroemdheden met een passend citaat. Op 6 februari 2016 bracht hij op The Hecklist onder de titel "the wordy dozen" tekeningen met teksten van Malala Yousafzai, Wes Anderson, Nelson Mandela, Mikhail Baryshnikov, Spike Jonze, Jimi Hendrix, John Hurt, Anne Frank, Davide Bowie, Piet Mondrian, Marc Chagall, waaronder ook deze Spinoza-tekening met diens beroemde citaat over vrede uit de Tractatus Politicus.
Data en programma VHS studiebijeenkomsten voorjaar 2017
Vandaag verschenen data, thema en sprekers van de VHS studiebijeenkomsten voorjaar 2017 op de website van de VHS. Morgen zullen de leden dit wel in hun brievenbus aantreffen, neem ik aan. Ik geef de informatie hier door:
STUDIEBIJEENKOMSTEN OVER DE ETHICA
Dit jaar heeft het bestuur gekozen voor studiebijeenkomsten over de Ethica, die zoveel mogelijk op een 'niet-geometrische' manier zal worden behandeld. Dit betekent dat de inhoud en de gedachtegang van het betreffende deel worden uitgelegd, maar daarbij zoveel mogelijk gebruik zal worden gemaakt van voorredes en scholia. Op deze wijze zijn de bijeenkomsten ook aantrekkelijk voor die leden die voor de eerste keer kennis met dit werk willen maken.
Op vijf zaterdagen komen de vijf delen van de Ethica aan de orde. De deelnemers vernemen van te voren welke teksten met name worden behandeld. Elke bijeenkomst wordt geopend met een plenaire sessie waarin door een deskundige een inleiding wordt gehouden. Daarna wordt er in groepen van 8 - 10 personen gedurende ongeveer 2 uur verder gediscussieerd, o.l.v. een gespreks-leider. Deze gespreksgroepen blijven steeds in dezelfde samenstelling bijeenkomen. De gespreks-leiders rouleren over de verschillende groepen.
Lees verder...Spinoza's premoderne waarheidsbegrip brengt ons verder in de postmoderne tijd
Ruim een week geleden interviewde Maarten van Gestel voor Brandpunt+ Tinneke Beeckman in het kader van hun tv-programma over de "nepnieuwsfabriek" in Sint Petersburg. Dit n.a.v. haar boek Macht en Onmacht. Een verkenning van de hedendaagse aanslag op de Verlichting, waarin ze zich verzette tegen hoe in het zgn. postmodernisme met objectieve feiten en waarheid werd omgegaan - een uiterst actueel thema nu 'nepnieuws' en 'alternatieve feiten' zo in de aandacht zijn. Hier dat interview "Het is lulkoek dat iedereen zijn eigen waarheid heeft, zegt deze filosofe".
Wellicht nuttig is hier kennis te nemen van het blog van 26-02-2014: Hoe Richard Rorty (1931-2007) Spinoza opnam in het postmodernisme
Vandaag heeft Trouw over diezelfde kwestie een intervieuw door Wolter Huttinga met twee theologen uit het zgn. "Theologisch elftal." Als het artikel binnenkort op de website van Trouw te vinden is, zal ik een link erheen aanbrengen. Deze link verscheen dezelfde avond nog (of klik op onderstande afbeelding).
Beide theologen, Erik Borgman en Wim van Vlastuin, blijken het nogal eens. Zo zegt Borgman: "Veritas, waarheid, staat centraal in mijn eigen Dominicaanse traditie. De mens is aangelegd op waarheid, is de gedachte." De interviewer, Wolter Huttinga, vat de blijkbaar door de geïnterviewden gehanteerde waarheidsbegrippen aldus samen:
Lees verder...Peter Vermaat's Spinozagedicht
Norbert de Vries stuurde mij, om toe te voegen aan de verzameling Corpus Poeticum Spinozanum [cf.], dit gedicht van Peter Vermaat, dat verscheen in diens in 2015 uitgegeven bundel Op vleugels van de wind. Met dank aan de dichter-verteller poppenspeler-theatermaker [cf. website] en de tipgever neem ik het hier graag op.
.jpg)
Nog even geen "Spinoza en de vreugde van het inzicht"
Eerder was ik er altijd als de kippen bij als er iets over
Spinoza uitkwam, maar nu heb ik nog geen aandrang gevoeld om het boek van Kees
Schuyt aan te schaffen. Gisterenavond heb ik het even in handen gehad en eraan
geroken (rook goed). Een lid van de Spinoza Kring Limburg had een exemplaar
aangeschaft. Balans heeft er een fraaie gebonden uitgave van gemaakt, maar in
mijn ogen een te dure, waarbij ik me afvraag of de inhoud die fraaie verpakking
rechtvaardigt.
Gisteren had Trouw in de rubriek “Bladen” een stukje over o.a. Filosofie Magazine in het laatste nummer waarvan Kees Schuyt voorkomt. Ik weet niet of het om een artikel van hem gaat of om een interview bij gelegenheid van het uitkomen van zijn boek: Spinoza en de vreugde van het inzicht. [cf. blog]
Lees verder...Een vroege editie van de TTP komt in de veiling
Katja Diefenbach op het Spinoza Kolloquium te Leipzig
Nog meer dan ik al in het blog van 16-09-2016 deed, vraag ik mij af – gezien het
onderwerp waarover Katja Diefenbach tijdens het Spinoza Kolloquium dat op 17
febr. 1017 te Leipzig zal worden gehouden [cf.],
zal spreken (“Spinoza oder Descartes? Die Kontroverse zwischen Ferdinand Alquié
und Martial Gueroult und ihre Nachwirkungen in der poststukturalistischen
Philosophie") - of zij ook in zal gaan op het boek van Knox Peden, Spinoza
contra Phenomenology: French Rationalism From Cavaillès to Deleuze. Dat kan
toch haast niet anders? Want daarin behandelt Peden precies dit thema! Ik ben
benieuwd of en waar haar tekst t.z.t. gepubliceerd zal worden en zal haar
pagina bij academia.edu (die ze volgens mij nog pas sinds kort heeft) de komende tijd in de gaten houden.
Aanvulling 12-3-2017: ja haar lezing is aldaar gepubliceerd; ze gaat niet in op Know Pedens boek, maar op daaraan ten grondslag liggende eerdere arikelen. Boeiend stuk. Let wel: Fortsetzung folgt.
Op academia.edu is intussen van haar het volgende te vinden:
“Hallucinating Colonialism. Spinoza and the Silence on Colonial Slavery in Early Modern Philosophy” [zie ook onder]
“Althusser with Deleuze: how to think Spinoza's immanent
cause?”
Chapter 11 in Katja Diefenbach, Sara R. Farris, Gal Kirn & Peter D. Thomas (Eds.),
Encountering Althusser. Politics and
Materialism in Contemporary Radical Thought. London etc.: Bloomsbury, 2013
Ook de Introduction op dit boek is bij haar te vinden.
Spinoza gaf 350 jaar geleden al een verklaring voor 'alternatieve feiten'
Morgen behandelen we in onze Spinoza Kring Limburg hoofdstuk
6 van de TTP: “Over wonderen”. Daaruit haal ik hier één paragraaf aan (in de
vertaling van F. Akkerman), die je 350 jaar nadat die geschreven werd om een
verklaring te geven voor het bestaan van verhalen over ‘wonderen’, ook zou
kunnen lezen als een welwillende verklaring voor verhalen over “alternatieve feiten.”
Ik zeg “welwillende verklaring”, want dat is iets dat me bij dit hoofdstuk sterk
opvalt: Spinoza gaat bij zijn duiding van profetieën en de Bijbel in het
algemeen, niet uit van bedrog of misleiding, maar van vooroordelen,
onwetendheid en onkunde. Hij schrijft:
[17] Het komt maar heel zelden
voor dat mensen iets precies zoals het gebeurd is vertellen, zo puur dat ze
niets van hun eigen oordeel in het verhaal mengen. Ja sterker nog, wanneer ze
iets ongewoons zien of horen, moeten ze al bijzonder op hun hoede zijn voor de
meningen die ze al van te voren hadden, willen ze daardoor niet iets heel anders
begrijpen dan ze zelf zien of door een ander horen vertellen, zo zeer nemen de
vooroordelen hen in beslag; dit gevaar dreigt vooral als het gebeurde het
begrip van de verteller of van hem die het aanhoort te boven gaat, en het
allermeest als het in het belang is van een van beiden dat de zaak zich op een bepaalde
manier toedraagt. Hierdoor komt het dat de mensen in hun kronieken en geschiedenissen
meer hun eigen meningen vertellen dan de feiten zelf die gebeurd zijn, en dat
een en hetzelfde voorval door twee mensen die verschillende meningen hebben, zo
verschillend verteld wordt dat het lijkt alsof ze over twee gevallen spreken
en, ten slotte, dat het dikwijls niet heel moeilijk is enkel uit de
geschiedenissen de meningen van de kroniek- en historieschrijver op te sporen.
Om dit te staven zou ik veel voorbeelden kunnen aanhalen, zowel van filosofen
die een historie van de natuur' hebben geschreven als van kroniekschrijvers,
maar dit houd ik voor overbodig. Ik wil volstaan met één voorbeeld uit de
heilige Schrift, over andere moet de lezer zelf maar oordelen.
Nieuw pleidooi voor een Spinoza Centrum in Amsterdam
Een paar dagen geleden deed ene Matiss op Wild Projects (‘ontwikkelt creatieve toepassingen voor maatschappelijke innovatie. Om de samenleving slimmer, socialer en duurzamer te maken’) los van de ideeën van de Amsterdamse Spinoza Kring [cf.], een nieuw voorstel om in Amsterdam aan het IJ een Spinoza Centrum op te richten dat de broedplaats kan worden om de democratie opnieuw vorm te geven. “Om een stelselverandering te organiseren is een groot maatschappelijk debat en dialoog nodig. Daarbij kunnen we de filosofie van Spinoza als uitgangspunt nemen en de politiek denker Spinoza als een voorbeeld van iemand die het in zijn tijd heeft aangedurfd om de gevestigde orde te trotseren met zijn verlichte denkbeelden.” [Cf. aldaar]
Over het plan dat de ASK een jaar geleden indiende in het kader van de verbouwing van het Stadhuis [cf. blog] werd sindsdien niets meer vernomen. Het wordt tijd dat Amsterdam met deze ideeën iets gaat doen.
J.S. Bach: Cantata "Die Elenden sollen essen" - BWV 75
Vandaag zette het “All of Bach”-project deze cantate op z’n website en tegelijk plaatste Feline Yogi [cf.] hem op Youtube. Ik kan dan ook niet nalaten het stuk dit blog binnen te halen. Vooral daar Spinoza zich zeker in het thema zou kunnen vinden.
Met zijn cantate Die Elenden sollen essen zou Bach een piketpaal geslagen hebben. Zijn benoeming als cantor in Leipzig was net rondgekomen. Hij was met zijn gezin op 22 mei 1723 vanuit Köthen naar Leipzig verhuisd. En tijdens de dienst van zondag 30 mei 1723 was hij voor het eerst echt in functie als cantor. Speciaal voor deze dienst componeerde hij deze cantate, bestaande uit twee delen - elk weer onderverdeeld in 14 stukken -, die voor en na de preek werden uitgevoerd. Aanhakend bij de vlak voor de cantate gelezen parabel van Lazarus en de rijke man - aardse rijkdom blijkt volgens de gelijkenis in de hemel niks waard – staat in Bach’s stuk eveneens de tegenstelling tussen de armoede van het aardse leven en de ware rijkdom van de hemel centraal. Als we aan die ‘hemel’ even voorbijzien of hertalen tot ‘het perspectief van de eeuwigheid’ is dit ook precies het thema dat we van Spinoza uit de TIE en de Ethica kennen.
Lees verder...Morgenmiddag spreekt Jan Flameling in Soest over "Spinoza en Heidegger"
Wat vond de denker uit het Zwarte Woud van de opvattingen van de lenzenslijper uit Rijnsburg?
Zaterdag 11 februari van 13:45 tot 16:15 uur laat Jan Flemeling hierover in ontmoetingscentrum De Klarinet in Soest zijn licht schijnen. [Cf. website Spinoza Kring Soest]
Graag had ik er bij willen zijn, maar dat gaat niet lukken daar ik al geruime tijd minder goed mobiel ben. Het onderwerp interesseert mij in hoge mate. Ik had al eens een blog op 01-10-2010 over “Heidegger (1889 - 1976) en zijn omkering van Spinoza.” En meerdere malen kwam het verschil in houding tegenover de dood van Spinoza en Heidegger aan de orde [b.v. in dit blog].
Lees verder...Volgens stemwijzer "De Wijze Stemmer" adviseert Spinoza om op DENK te stemmen
Brainwash (“een initiatief van Human en The School of Life - biedt je onverwachte inzichten, nieuwe ideeën en vooral veel stof tot nadenken”) biedt sinds kort een eigen stemwijzer aan: De Wijze Stemmer [Anton Bossers wees me erop - hier de link erheen]. Opzet is: “ontvang stemadvies van de filosoof die het best bij je past. Doe in 1 minuut De Wijze Stemmer.”
Ik heb het enige malen – verschillend – ingevuld en kreeg als adviezen: John Stuart Mill (adviseert D66) en John Rawls (adviseert Artikel 1). Bij Spinoza die DENK adviseert kwam ik nog niet uit. Hoe verzinnen ze het!
Aanvulling: zie deze tweet van 13 febr. 2017
Edward Howard Griggs (1868 - 1951) hield op 31 dec. 1939 een radiocauserie over Spinoza
De Amerikaanse National Broadcasting Company zond in de
1930-iger jaren een serie uit over Lives Of Great Men. De radiopraatjes van ca
15 minuten elk werden verzorgd door Dr.[Hon.] Edward Howard Griggs. Hij had
veel werken op zijn naam staan, waarvan de bekendste werd The New Humanism: Studies in Personal and Social Development [cf. archive.org].
Tussen de vele werken van hem die op internet te vinden zijn [cf.], gaat er geen over Spinoza.
Op 31 dec. 1938 sprak hij over "Baruch Spinoza: Philospher of The Eternal." Hij eindigde met de volgende nieuwjaarsboodschap:
Het radiopraatje werd 5 feb. 2017 op Youtube gebracht door iemand die verder niets over die uitzendingen had kunnen vinden. Ik haal het op de volgende manier naar hier (waarmee de advertentie aan 't begin overgeslagen wordt):
Op deze site is méér info te vinden. Vandaar neem ik een korte obituary over:
Lees verder...Hoe Spinoza "has shaped modern Jewish life"
Naast de jaarlijkse World Refugee Day (waarvoor de VN de datum
van 20 juni aanwees) heeft HIAS
als protest tegen Trump 12 februari 2017 uitgeroepen tot National Day of Jewish
Action for Refugees [cf. PDF]. HIAS, waarvan de letters stammen van Hebrew Immigrant
Aid Society, de organisatie die in 1881 werd opgericht om joden te helpen die vluchtten
voor de pogroms in Rusland en Oost-Europa, is daarmee de oudste organisatie
voor migratie en hervestiging van vluchtelingen in de VS.
Februari is de maand waarin het 340 jaar geleden is dat
Spinoza overleed. Waarschijnlijk was het Lehrhaus
Judaica al eerder begonnen met het voorbereiden van een studiedag op 12
februari, waarin aandacht zal worden gegeven aan hoe "Spinoza has shaped
modern Jewish life, identities, and attitudes." Intussen zagen ze kans dit
als activiteit in het kader van de National Day of Jewish Action for Refugees
te positioneren.
Waarom ik er in dit blog naar verwijs is, daar ik het als
een schoolvoorbeeld zie van hoe in de VS telkens weer op Spinoza wordt
teruggegrepen bij het vormgeven van het hedendaagse seculiere joodse bestaan: “We
will celebrate the heretical impulse, investigate the role of the gatekeepers
and censors, the price paid by those who speak out, the vitality of the
secularist in the Jewish community, and women and gender issues.” [Cf. ook The Jewish News]
Spinoza, de man die sommigen steeds ontglipt
Business Consultant (en nog veel méér) Jelle Ravestein heeft elke maandag een column in Maassluis.nu, waarvan hij tevens de hoofd/eindredacteur is.
Graag wijs ik op zijn aardige column van vorige week 30 januari 2017, getiteld "Wie Is Die Man Die Mij Steeds Ontglipt?
Het blijkt om Spinoza te gaan. In de loop van zijn leven was hij telkens weer op deze filosoof gestuit, nam zich voor iets van en over hem te lezen (waar het dan weer niet van kwam); hij had net die zondag op tv de film Spinoza, een vrije denker gezien en vernam van een lezing in dialoogvorm die een paar dagen later in het Witte Kerkje in Maasluis zou plaats hebben: Maarten van Buuren, bevraagd door en in gesprek met ds. Geb van Doornik.
Dat laatste is een spelletje, want hij had in zijn eigen Maassluis.nu op 16 januari een uitgebreide aankondiging kunnen lezen over Unieke "dialoog: Dichter bij Spinoza" die 2 febr. 2017 in Maassluis zou plaats hebben. Hetzelfde blad had er ook direct een verslagje van (Geslaagde En Boeiende Dialoog Over Spinoza) met foto's, waarvan ik er hier een paar leen.
en de boekentafel
[Ik vraag me intussen af of Spinoza de auteur van deze boeken ook niet in vergaande mate ontglipte...Zie mijn besprekingen]
Weer eens tijd voor J.S. Bach: Toccata, adagio en fuga in C - BWV 564
Warren Montag geïnterviewd over Althusser en Spinoza
Op 1 febr. 2017 had het kwartaalblad Salvage (over revolutionary arts and letters) een uitgebreid
interview dat George Souvlis (a doctoral candidate in history at the European
University Institute in Florence) had met Warren Montag:
Althusser,
Spinoza and Revolution in Philosophy: An Interview with Warren Montag [cf.]
Warren Montag is a professor of English and Comparative Literature at
Occidental College in Los Angeles, California. He is known primarily for his
work on twentieth-century French theory, especially Althusser and his circle,
as well as his studies of the philosopher Spinoza. [cf. ook ‘t blog van 28-09-2013 “Warren Montag over Louis Althusser
(1918 - 1990) en Spinoza”]
Ik haal alleen de laatste van twee passages die in het bijzonder
over Spinoza gaan hier naar binnen (voor de eerste, die een interpretatie van
Hegel’s Spinoza en Macherey’s
Spinoza betreft verwijs ik naar het interview).
Antoon Vloemans over het parallellisme tussen zijn en kennen bij Spinoza
waardoor een lichaam-geest-problematiek als sneeuw voor de
zon verdwijnt.
Omtrekkende beweging ter introductie
Elke vrijdag heeft Bert Keizer een column in Trouw. Ik geniet meestal van zijn
scherpe redenaties. Hij heeft twee centrale onderwerpen die telkens terugkomen:
de één is euthanasie, levenseinde-begeleiding, dementie en leven of werken in
een verpleeghuis; het andere: het leveren van strijd tegen neurowetenschappers
of ‘neurosofen’ en hun pretentie van “wij zijn ons brein.” Vandaag betreft het
weer het laatste thema. Aanleiding is het feit dat Trouw een week geleden een artikel had over hoe breinwetenschappers
invloed willen uitoefenen op hoe ouders hun kinderen opvoeden (“Breinexperts
vergallen het ouderschap”). Ik citeer twee passages uit zijn column van
vandaag:
Het idee dat hersenwetenschappers
iets te melden zouden hebben over het grootbrengen van kinderen is een gevolg
van het wij-zijn-ons-brein-denken. Het gaat hier om een hardnekkig misverstand
dat je het geestelijk welzijn van een mens, dat immers nauw samenhangt met wat
er gebeurt in de hersenen, zou kunnen veranderen door niet naar die mens maar
naar zijn hersenen te kijken. […]
Het is inderdaad het geval dat
elke geestelijke gebeurtenis gepaard gaat
met een activiteit in de hersenen. Het is ook zo dat een verandering in hersenactiviteit
(drink maar eens te veel alcohol, of probeer xtc) een verandering in geestelijk
leven teweegbrengt. Maar hoe dit gaat
snappen we niet. Dat is het geest-lichaamprobleem. Wij kunnen maar niet begrijpen hoe een gedachte uit een brein kan
komen. Maar het gebeurt wel. Het misverstand dat veel, zo niet alle,
hersenwetenschap aankleeft is de conclusie dat emoties, gedachten, pijn,
heimwee, verdriet, 'eigenlijk' gebeurtenissen in de hersenen zijn. En de volgende
stap is dat ze de persoon terzijde schuiven om zich op de essentie te storten:
de hersenen.” [Cursief van SV]
Antoon Vloemans over "Het jodendom dat nog in Spinoza te vinden is"
In het verlengde van het blog van 26 jan. 2017, “Het jodendom dat nog in Spinoza te
vinden is”, vind ik het wel aardig een paragraaf uit het 
boek van Antoon
Vloemans, Spinoza, de mensch, het leven
en het werk [s'-Gravenhage: Leopold, 1931. - XVI, 607] in dit blog op te nemen.
In 2014 schreef ik in totaal en tiental blogs over Vloemans. Na het herlezen
van de biografieën / monografieën van Nadler en Goldstein, kreeg ik weer
interesse in het gedegen werk van Vloemans.
Na een inleiding met korte historische schetsen van voorgeschiedenis en context in de Nederlanden en in Spanje, beschrijft hij in “Eerste episode” Spinoza in Amsterdam. Na paragrafen over Spinoza’s leertijd in Amsterdam, waarover zo weinig bekend is, geeft hij in een zevende paragraaf een impressie van wat hij noemt: “De breuk met de traditie”. En ook al stelt Henri Krop in zijn Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland [2014] niet helemaal ten onrechte (p. 660) dat zowel Antoon Vloemans als Theun de Vries Spinoza als volledig vervreemd van zijn joodse gemeenschap beschouwden en zonder enige binding met het jodendom, toch proef ik in de betreffende hierna geciteerde paragraaf bij Vloemans nog een zweem van erkenning van enige betrokkenheid door de breuk heen.
Lees verder...Filosofen over de Bijbel
Het Duitse Philosophie
Magazin komt uit met het themanummer “Die Bibel und die Philosophen”
Daarin interviews met hedendaagse filosofen en tekstfragmenten uit het werk van filosofen uit het verleden. Van Spinoza is een tekst opgenomen onder de titel: “Nichts als Einbildungen.” Het lijkt me een interessant nummer. Zie op philomag.de de inhoudsopgave. Hopelijk is het hier in tijdschriftwinkels en kiosken te vinden; het is echter ook online te bestellen.
Het houten Spinoza-reliëf dat Lambertus Zijl (1866 - 1947) ca 1920 maakte
Zeven jaar geleden, op 28-01-2010 om precies te zijn, had ik een blog over “Het Spinozareliëf van Lambertus Zijl (1866 - 1947).” Het had me best wat moeite gekost om achter de maker van het stenen reliëf te komen waarvan ik de afbeelding in dat blog toonde.
In dat blog is ook te lezen: “Er moet van Lambertus Zijl nog
een Spinoza-afbeelding bestaan. Op de website van het Joods Historisch Museum
wordt als informatie, bij een afbeelding die niet werkt, geschreven: Houten
paneel met uitgesneden portret van Baruch d'Espinoza in laag-reliëf - portret
Baruch d'Espinoza van Lambertus Zijl [hoogte 81.0, breedte 7.2, diepte 67,2].
Bruikleen firma Simon's Scheepssloperij, Rotterdam.”
Toen kon je nog zoeken en informatie vinden op de website van het Joods Historisch Museum. Die tijd is voorbij nu de website een onderdeel is geworden van het Joods Cultureel Kwartier.
Laat nu gisteren Leen Boer een tweet plaatsen met onderstaande foto, waarvan ik uiteraard meteen begreep dat hiermee dat houten Spinoza-reliëf boven water was. Het is te zien op de tentoonstelling die het Joods Historisch Museum van 23 januari tot en met 11 juni 2017 wijdt aan tekenaar, graficus en sierkunstenaar Samuel Jessurun de Mesquita (1868-1944). [Cf.] Het wordt, zo is in die tweet te lezen, gedateerd op ca. 1920.
Jammer van die foute plaats van overlijden van Spinoza op
dat paneel.
