VHS zomerweek 2012 over invloeden op Spinoza
Sinds gisteren of vandaag staat het programma van de komende Spinozazomerweek die jaarlijks door de Vereniging Het Spinozahuis (VHS) wordt georganiseerd op de website van de VHS.
De Spinoza zomerweek zal worden gehouden van 23 t/m 27 juli 2012.
Het thema is: de invloed van eerdere filosofen en stromingen op Spinoza. Ofwel: de achtergronden van Spinoza.Plaats: Het Woodbrookershuis, Woodbrookersweg 1, Barchem.
Lees verder...
Weer nadere toelichtingen op de Korte Verhandeling
De hertaler en toelichter Rikus Koops van Spinoza’s "Korte Verhandeling van God, de mens en zijn welstand" heeft onlangs weer een tweetal toelichtingen op zijn website over de KV toegevoegd.
Graag geef ik dat hierbij even door.
De toelichtingen helpen zeker om de niet eenvoudige beginhoofdstukken van de KV te begrijpen. Well done! Chapeau
Breviarium Spinozanum: wat zijn adequate ideeën? En hoe komen wij eraan?
Op het blog van 27 mei over de vraag “Kan de gelijkheids-these de parallellisme-these verdringen?” ‘woedt’ een discussie tussen Adrie Hoogendoorn en Henk Keizer over adequate ideeën. Ik heb mij er niet in gemengd (soms wil ik discussianten niet voor de voeten lopen), maar zie er aanleiding in voor een apart blog. Ik meen te bespeuren dat twee vragen door elkaar heen lopen en dat het antwoord op de ene vraag tot een verkeerde conclusie op het terrein van de andere vraag leidt.
De ene vraag is: Wat zijn adequate ideeën (resp. zoals ze in De Nagelate Schriften worden genoemd: evenmatige denkbeelden).De andere vraag is: hoe wij die bereiken? Hoe komen wij aan adequate ideeën?
Lees verder...Artikel van Henk Keizer over de attribuut-definitie verschenen
Nummer 3 van de lopende jaargang van de British Journal for the History of Philosophy is uit en sinds gisteren zijn de online-versies van de daarin verschenen artikelen beschikbaar. Daaronder het artikel van regelmatig bezoeker van en reactie-gever op dit weblog:
Henk Keizer: "Spinoza's Definition Of Attribute: An Interpretation." In: British Journal for the History of Philosophy. Volume 20, Issue 3, 2012 [zie hier dit artikel en verder de inhoudsopgave van 't nummer]
"ABSTRACT: Since it has generally been accepted that to Spinoza attributes are real features of substance, the interpretation of his attribute definition has become a notorious problem. The reason is that interpreters have failed to see that the definition formulates a purely epistemological account of the state of affairs. The article presents and justifies such an interpretation. It will be shown that the definition in spite of its epistemological character implies a real ontological definition, which specifies the critical features of an attribute. As to the reason why Spinoza has stated the definition in an ‘indirect way’, it is shown that it is likely that he has done so in order to have a more efficient, a more unambiguous and a more elegant definition. The relevance of the new interpretation is not only that it provides us with an interpretable, transparent attribute definition, but it also contributes to the establishment of a coherent picture of Spinoza’s metaphysics around this definition."
Lees verder...Zie, weer een Spinoza-karikatuur
De Italiaanse karikaturist, cartoonist, illustrator, schilder, graficus, animator ... etc. Emiliano Bruzzone tekent nu al zo'n 15 jaar karikaturen. Hij maakte onder meer een hele serie filosofen, waaronder deze van Benedictus de Spinoza.
Zie de slideshow of de foto's bij Flickr, die daarheen 24 nov. 2010 werden geüpload. Of de website
Geen Spinoza-buste in de Tweede Kamer
Beeldengalerij in de Statenpassage, samengesteld door Henk van Os en Rudi Fuchs. De achttien marmeren bustes van beroemde schrijvers, dichters, staatslieden, wetenschappers en industriëlen staan in een halve cirkel rond het beeld van Icarus. [Deze afbeelding mede met het oog op de correspondentie]
Naar aanleiding van het blog over SP-Kamerlid Ronald van Raak, die ooit een poging deed een beeld van Spinoza in de Tweede Kamer te krijgen, hoopte ik dat mogelijk het aanstaande vertrek van Kamervoorzitter Gerdi Verbeet een goede gelegenheid was om het nog eens te proberen. Ik kreeg nul op het rekest.
Zie hier mijn brief aan haar en het antwoord: Lees verder...
Johannes Casearius (ca. 1642 - 1677) leerling aan wie Spinoza een hekel had én van wie hij hield
Voor de rest van de wereld is hij vooral bekend doordat hij in het derde kwart van de zeventiende eeuw predikant was te Cochin in Malabar, India, waar hij zich zeer bezighield met de kruidkunde. Hij werkte mee aan het prachtige werk, dat Rheede van Drakenstein – toen gouverneur van Malabar - in 13 delen met veel platen uitgaf in de jaren 1679-
1703 te Amsterdam onder de titel Hortus Malabaricus. Casearius ontwierp er de opzet voor en schreef de Latijnse tekst van de eerste twee delen. De beroemde kruidkundige Nicolaas Jacquin noemde een geslacht van bomen en heesters, dat hij in Amerika ontdekte, in nagedachtenis aan Casearius Casearia.
Maar voor Spinozisten heeft Casearius een andere betekenis. Zij mogen de jonge Johannes Casear dankbaar zijn dat hij de nabijheid van Spinoza in Rijnsburg opzocht en als zijn huisgenoot zich door hem de hoofdlijnen van de filosofie van Descartes liet onderwijzen. Het is namelijk zeer de vraag of Spinoza’s werk Renati Des Cartes principiorum philosophiae zonder deze privélessen ontstaan zou zijn. Of dat ook voor de appendix bij dat werk, de Cogitata metaphysica, geldt is niet geheel zeker. Freudenthal leidt uit brief 13 af dat de CM eveneens in het kader van dat privéonderwijs z’n ontstaan vond, hetgeen Steenbakkers plausibel voorkomt, volgens wie die tekst in ieder geval uit het voorjaar van 1663 dateert.
Lees verder...Spinoza in Turkije (een inkijkje)
Nog wat nadere informatie naar aanleiding van een eerder blog over het deze maand in de Turkse stad Kocaeli gehouden Spinoza Symposium [Spinoza Sempozyumu]. Kocaeli is een zustergemeente van Amsterdam en burgemeester Van der Laan was als hoge gast uitgenodigd en aanwezig. Bij dat symposium werd als cadeautje van Amsterdam het Mediamatic project “WatSpinoza?” uit 2009, waarbij posters met op Spinoza geïnspireerde vragen door de stad verspreid werden, aangeboden. Deze posters werden naar het Turks vertaald en door Mediamatic verspreid op de campus van de Kocaeli Universiteit en eveneens in Amsterdam [klik op deze foto om meer foto's te zien].
Naar aanleiding van dit blog ontving ik de volgende informatie.
Lees verder...
Bezoekje aan museum Het Spinozahuis in Rijnsburg
Na afloop van de jaarvergadering, brachten velen nog een bezoekje aan het Spinozahuis dat nu alweer enige maanden open is en geheel als museum ingericht.
Ik was al een paar maal tijdens de renovatie in het huis geweest, nu zag ik het voor het eerst in z'n nieuwe aankleding. Het zag er verrassend interessant uit: diverse beelden aan de wanden, presentatiekasten met diverse uitgaven van de boeken van Spinoza en andere spinozana diversa. En imposant uiteraard het pièce de résistance: de kast met de gereconstrueerde bibliotheek van Spinoza. Uiterst kostbaar nu, al deze 17e eeuwse boeken. Wat zou je er graag eens in grasaduinen, maar zeer begrijpelijk dat dát echt niet kan. Die onaanraakbaarheid maakt het wel een bijna sacrale kast...
Veel werd goedgemaakt door de enthousiaste toelichtingen van Theo van der Werf, de secretaris van de VHS, die graag - en terecht trots - zijn uitleg gaf. Ook bij het volgende 'multimediale' museumonderdeel:
Een fraaie presentatie van het eerste gastenboek, waarin electronisch als via een grote I-pad gebladerd kon worden en informatie te zien was van belangrijke bezoekers, zoals uiteraard Einstein, van wie er vlakboven een portret hing uit de tijd dat hij in Leiden logeerde en het Spinozahuis bezocht - een jongere Einstein van ver vóór de latere grote typerende haardos.
Er moeten nog een aantal zaken aangevuld worden, zoals informatiebordjes bij de verscheidene opgestelde beelden, waarvan ik hier enige afbeeldingen opneem. Heel fraai opgesteld deze
buste van Spinoza gemaakt in 1992 door Hannah van Munster.
Lees verder...Kan de gelijkheids-these de parallellisme-these verdringen?
Gisteren, bij gelegenheid van de jaarvergadering van de Vereniging Het Spinozahuis in het Voormalig gemeentehuis van Rijnsburg, gaf Chantal Jaquet (van Université Paris I Panthéon-Sorbonne) een lezing over “From Parallelism to Equality: The Nature of the Union of Mind and Body According to Spinoza.” Het was een boeiende lezing over een belangrijk onderwerp. Het was door het wat zwakke geluid en haar soms wat gemompelde Engels, niet een makkelijk te volgen lezing (ik heb niet alles kunnen verstaan en zie met belangstelling uit naar de gedrukte tekst), maar de hoofdlijn kwam zeker goed door.Waar het om gaat is dat voor Spinoza het bij ‘lichaam’ en ‘geest’ om eenzelfde individu gaat dat op twee manier kan worden beschouwd: nu eens onder het attribuut uitgebreidheid, dan weer onder het attribuut denken. Maar het betreft in werkelijkheid één ding en niet twee samenhangende dingen. Een mens bestaat uit lichaam en geest, maar dat mag niet gezien worden als een uit twee afzonderlijke ‘dingen’ (van materie en van geest) samengesteld iets. Er bestaat tussen die twee wijzen van zien van het ene ding (een mens) geen interactie: er is geen causaliteit van het denken op het lichaam en van het lichaam op het denken.
Lees verder...Cartoon van O filósofo Baruch Spinoza
Gisteren verscheen op Outras Palavras [Motto: Comunicação compartilhada e Pós-capitalismo – EM MUDANÇAS! - Gedeelde communicatie en post-kapitalisme - CHANGE!] een artikel van José Luís Fiori: “O milagre econômico holandês” [Het Nederlandse economische wonder]. Het vertelt in kort bestek, mede aan de hand van Jonathan Israel’s The Dutch Republic. Its Rise, Greatness, and Fall 1477-1806 [Clarendon Press, Oxford, 1998], over de booming economy en de opkomst van de Gouden Eeuw van de Republiek der Zeven Provinciën, met Grotius, Spinoza, Vermeer, Rembrandt, Huygens en Swammerdam en vele andere genieën. Outras Palavras wil alternatieven bieden voor de globalisering en bijdragen aan betere post-kapitalistische sociale verhoudingen. Bij dit artikel deze cartoon, waarbij niet vermeld stond wie de maker ervan was. Ik heb daar navraag naar gedaan en hoop er antwoord op te krijgen.
Aanvulling: ze hebben bij Outras Palavras de identiteit van de maker van deze cartoon proberen te achterhalen, maar dat is hen niet gelukt. Als iemand een tip heeft, verneem ik die graag.
Lees verder...Neuromarketing is huge big business onder Spinoza's vlag
Het Spinoza Centrum voor Neuro Imaging, dat in september 2010 officieel werd gelanceerd en daartoe eerder van Amsterdam een achtergestelde lening van 1 miljoen had gekregen, ontving dat jaar van het Europees Fonds voor de Regionale Ontwikkeling ca. €8 miljoen subsidie. Daarmee kunnen geavanceerde fMRI-scanners aangeschaft worden. Momenteel wordt gewerkt aan een gebouw dat eromheen wordt geplaatst, waarna het grotere werk zal losbarsten.
En waarmee houdt men zich vooral bezig? Met neuromarketing! Victor Lamme, de directeur van het Spinoza Centrum voor Neuro Imaging, is partner-mede-eigenaar van Neurensics dat zich met neuro-onderzoek op de wereld van de marketing stort. De commerciële zijde van Neurensics staat onder leiding van ‘merkstrateeg’ Martin de Munnik. De Munnik is de geestelijk vader van een eerder dit jaar opgericht - in Venlo gevestigd –
internationale Neuromarketing Science and Business Association (NMSBA), waarvan hij een van de directeuren is. [“Some of the leading lights of neuromarketing have formed a new international association aiming to provide support to neuromarketers around the world” - hier].
Spinoza favoriete filosoof van parlementariër Ronald van Raak
19 mei ontving ik van Wim Klever een deeltje van een stukje in NRC, getiteld “Kamerfilosoof”. Het ging over Kamerlid voor de SP Ronald van Raak. Er was sprake van een boekje dat hij geschreven had: Oud licht op nieuwe zaken. Adviezen van Erasmus, Spinoza, Thorbecke, Multatuli, Huizinga en anderen, en Klever vroeg mij of ik dat kende. Zoiets maakt mij nieuwsgierig en is voor mij dan aanleiding om op 'onderzoek' uit te gaan.
Ronald van Raak (1969) studeerde aan de Erasmus Universiteit Rotterdam filosofie en maatschappijgeschiedenis. In december 
2000 promoveerde hij bij de vakgroep geschiedenis van de Universiteit van Amsterdam, op het proefschrift In naam van het volmaakte. Conservatisme in Nederland in de negentiende eeuw [Amsterdam, Wereldbibliotheek, 2001]. Sindsdien was hij docent geschiedenis aan de UvA en publiceert hij over de geschiedenis van het denken in Nederland. Daarnaast was hij lid van de Eerste Kamer en coördinator van het wetenschappelijk bureau van de SP, waarvan hij, in middels lid van de Tweede Kamer voor de SP, onbezoldigd voorzitter is.
Denis Diderot’s Pensées philosophiques 2x vertaald
Stug toeval...
Heb ik net vier dagen geleden een blog over de vertaling die Karel D’huyvetters op zijn website bracht van Denis Diderot's Pensées philosophiques (1746) en zie... Zojuist ontdek ik (op zoek naar iets anders) dat bij Van Gennep in de reeks 'politieke pamfletten' komende maand zal verschijnen: Denis Diderot, Filosofische gedachten - de door Hannie Vermeer-Pardoen vertaalde Pensées philosophiques (1746-1762); 64 pp. €6,90 ISBN 9789461641489
Pantheismusstreit: das Bellen des toten Hundes
Weer ontving ik een tip van Ferdie Fluitsma (dank...) over een boek dat dan wel niet geheel, maar toch voor een flink deel over Spinoza en zijn receptie gaat. Wat immers te denken van hoofdstuktitels als:
Verzögerte [vertraagde] Spinoza-Rezeption.
Pantheismusstreit: das Bellen des toten Hundes
Feuerbachs Spinoza-Rezeption und -Kritik
Feuerbachs wechselnde Spinoza-Bilder
PDF van inhoud
PDF Vorwort (Alfred Schmidt)
Spinoza - La potenza del comune
Op 12 februari 2011 had ik het blog: Spinoza en "de kracht van het gemeen". Ik wees toen op de samenloop van deze Italiaanse conferentie Spinoza - La potenza del comune met de overwinning van het Egyptische volk.
Als vervolg daarop meld ik nu dat het boek met de inleidingen van deze conferentie is uitgekomen bij een Duitse uitgever:
Daniela Bostrenghi, Venanzio Raspa, Cristina Santinelli, Stefano Visentin (Hg.), Spinoza - La potenza del comune, Georg Olms Verlag. In de reeks: EUROPAEA MEMORIA.
Lees verder...
Lee Buchheit, de man achter de Griekse schuldherstructuring, citeert Spinoza
Vandaag bracht Reuters een artikel van Daniel Bases over de New Yorkse advocaat Lee Buchheit die de Griekse regering adviseert over de aanpak van de schuldencrisis. En in de loop van de dag zag je het stuk op allerlei websites verschijnen [b.v. hier, en hier]En steeds is dus ook te lezen:
“He cites among his inspirations the pre-Enlightenment rationalist philosophy of Spinoza, the 17th century Dutch philosopher who favored a more science-based approach over the conventional, God-centered views of the time.”
Mr. Lee C. Buchheit, a graduate of Middlebury College in Vermont, with law degrees from the University of Pennsylvania and Cambridge, is 61 and is an internationally renowned US legal expert on sovereign debt issues. He currently serves as the chairman of the Icelandic government's negotiating committee in the Icesave dispute between the Icelandic, British and Dutch governments. He is a partner based in the New York office of Cleary Gottlieb Steen & Hamilton LLP.Duke Law Faculty: Courses Taught: Readings in Ethics. [Zijn Plan B]
En verdomd, als je verder zoekt blijkt hij in 1972 als student een scriptie te hebben geschreven [zie hier]:
“Buchheit, Lee: Benedict de Spinoza -- Intoxicated or Intemperate?”
Conclusie (hoe het ook uitpakt): doe meer met Spinoza in het onderwijs!
Foto: videostill van Youtube - Eerder stuk in de New York Times
Lees verder...Spinoza-theaterstuk « Cet asile de l'ignorance »
Vandaag zou deze voorstelling van la compagnie du Groupetto te zien zijn in het Theâtre de la Madelaine in Troyes (maar misschien was het gisteren).
Naar aanleiding van een artikel van de filosoof Pierre Sauvanet getiteld « Ethique et optique chez Spinoza » (1998, cf), ontstond het idee een voorstelling te maken op basis van teksten van Spinoza die verder zou gaan dan de klassieke analogie van licht en rede. Bedacht werd op het podium de reflecterende filosoof neer te zetten tijdens het polijsten van lenzen, waarbij zoals in schilderijen van Vermeer het licht dat uit een zijraam binnenvalt meer een partner dan toevallige decoratie zou zijn en voorwerp van studie wordt.
In 2011 ontwikkelde la compagnie du Groupetto deze voorstelling in het Théâtre d’O in Montpellier die de titel meekreeg « Cet asile de l'ignorance ». Hij is voor dit en komend jaar op het programma genomen. [cf hier]
Jean-Marc Bourg als Spinoza
Spinoza en de moderne natuurkunde
In een blog van 19 juli 2010, "Einstein was weg van Spinoza", had ik ook informatie over een dissertatie in 2009 van de Braziliaan Roberto Leon Ponczek op Deus ou seja a Natureza - Spinoza e os novos paradigmas da Física [God oftewel de Natuur - Spinoza en de nieuwe paradigma's van de Natuurkunde]
Aan de UNIVERSIDADE FEDERAL DA BAHIA, Salvador, Brazilië. Er zou aan een Engelse vertaling worden gewerkt, maar daarover heb ik sindsdien niets meer vernomen. Wel ontdekte ik zojuist dat een PDF-bestand van de dissertatie op internet staat. Ik breng dit bericht voor degenen die hierin geïnteresseerd zijn en het Portugees meester zijn. Er staat geen woord Engels in - ook geen kleine samenvatting.
‘WatSpinoza?’ nieuw leven ingeblazen: Spinoza Sempozyumu in Kocaeli
Gisteren was mij al ter ore gekomen dat er aan de Turkse universiteit van Kocaeli een symposium met aandacht voor Spinoza zou zijn [zie, zie en zie], maar ik kon op de website van die universiteit of de afdeling filosofie niets vinden. Vandaag ontvang ik een mailtje van Jolien Ruiter van Mediamatic met het verzoek het volgende bericht op dit weblog te plaatsen.Amsterdam, 16 mei 2012 - Wat denk je dat God nu zit te doen? Mediamatic verspreidde in 2009 deze en andere prikkelende vragen door heel Amsterdam. In mei 2012 doen we een vragenronde in Kocaeli, de Turkse zusterstad van Amsterdam. Zestien vragen, gebaseerd op het gedachtegoed van de filosoof Spinoza, worden verspreid over de universiteitscampus van Kocaeli. Ook in Amsterdam zet Spinoza je vanaf dit weekend weer aan het denken door middel van posters in de stad.
Spinoza in de stad. Onderdeel van het WatSpinoza? project in Turkije. Foto genomen op de Weteringschans in Amsterdam.
Vrij man vergeleken met andere 'Spinozistische' romans
Nog eens wil ik terugblikken op Nelleke Noordervliets Vrij man waarvan ik gisteren mijn leesimpressie gaf [zie blog]. Wat is mijn totaalindruk van het boek en hoe vind ik het in vergelijking met andere Nederlandse romans waarin Spinoza een rol speelt? Eerst dat laatste – om zoveel boeken gaat het dan niet. Ik tel dan uiteraard niet mee een boek als De Aanslag van Harry Mulish waarin de vader van Anton Steenwijk, op momenten zoals die van de aanslag die om daadkracht vragen, Spinoza's Ethica leest en verder niets doet.
Hoffman’s Honger van Leon de Winter sla ik ook het liefst over. In dat boek leest de hoofdpersoon wel regelmatig stukken uit de TIE, maar is er geen groter contrast denkbaar met de liederlijke mateloosheid van de schranzende en zuipende hoofdpersoon, waarbij onduidelijk blijft waarom hij dat boek van Spinoza eigenlijk leest. De film die erover gemaakt is, en waarin Huub Stapel een behoorlijke Spinoza die het verhaal vertelt schijnt neer te zetten, heb ik nooit gezien. Maar wat die TIE daar moest…
Lees verder...Vrij man - de bijna onmogelijke opgave 'vrij man' te zijn
Vrij man van Nelleke Noordervliet [uitg. Augustus, 2012] lijkt een soort avonturenroman die zich afspeelt in de 17e eeuw – een boek vol wederwaardigheden van de fictieve hoofdpersoon Menno Molenaar, die optreedt temidden van werkelijke historische figuren, als Jacob Revius, raadpensionaris Johan de Witt, Maarten Tromp en Michiel de Ruyter, en bovenal de vriendenkring van vrijdenkers rond Spinoza: Adriaen Koerbagh vooral, maar ook Spinoza zelf met wie hij tijdens zijn medicijnenstudie in Leiden in aanraking komt.
Wat een avonturen. We krijgen uitvoerige beschrijvingen van zijn knechtenbaantje bij het anatomisch theater; hij wordt als informant (spion) geworven door een rijke Engelse oranjegezinde lakengroothandelaar, Dixon, die Menno aan zich bindt door zijn medicijnenstudie te betalen. Met diens vrouw gaat Menno een relatie aan. Wanneer hij klerk bij Johan de Witt geworden is, neemt hij ook nog zo’n zelfde informatiebaantje aan bij de historicus Lieuwe van Aitzema. We krijgen scènes op zee tijdens de Engelse oorlogen met De Witt aan boord bij Tromp die hij na zelfverrichte peilingen dwingt uit te varen, enzomeer. Na een confrontatie met Dixon die op diens dood uitloopt, vlucht Menno naar de nieuwe wereld, naar het maar kort bestaan hebbende Nieuw Amsterdam van Plockhoy en de zijnen. Menno neemt er de gedachten mee naartoe van de evengelijkheid van Plockhoy en van Franciscus van den Enden in diens Kort Verhael dat hij bij zich heeft. Daar bouwt hij een nieuw leven op, knoopt betrekkingen aan met indianen etc.
Meer dan zo’n oppervlakkige samenvatting is er eigenlijk over deze roman zo vol gebeurtenissen niet te geven.
Denis Diderot’s Pensées philosophiques (1746) vertaald
Al eerder, 27 jan. 2011, had ik een blog over Diderot. Ik gaf het de titel mee: “Denis Diderot (1713-1784) wel en geen Spinozist.” Door velen, onder wie Jonathan Israel, wordt Diderot als aanhanger van Spinoza gezien. Ik blijf mijn twijfel houden. Bijvoorbeeld nu ik onlangs zijn eerste werk, Pensées philosophiques (1746), las in de vertaling die Karel D’huyvetters maakte en op zijn weblog zette met de titel Filosofische gedachten. [Zie zijn weblog]. Ik heb even overwogen om de tekst als pdf makkelijker toegankelijk te maken, maar ik vind er toch te weinig verwantschap met Spinoza in. Diderot is hier meer een deïst.
Hier neem ik, om een idee te geven, zomaar een paar van die gedachten over:
Lees verder..."Spinoza is an intellectual lodestar to many…" ja, ja… en Saverin 'de nieuwe Spinoza'?
Eduardo Saverin was een van de bedenkers van Facebook [wiki]. Na het uitvechten van een conflict met medeoprichter Mark Zuckerberg ontving hij een uitkoopsom, die fors geweest zal zijn. Tegelijk met het nieuws over de beursgang van het bedrijf, speelt een nieuwe affaire rondom Severin, die tegenwoordig in Singapore woont en zijn Amerikaans staatsburgerschap heeft opgezegd of van plan is het op te zeggen. Volgens een aantal senatoren doet hij dat alleen maar om onder de betaling van miljoenen dollars belastingen aan de VS uit te komen. Met boze woorden in zijn richting (hij is hun negatieve voorbeeld dat model staat voor velen) zijn zij bezig met een “Expatriation Prevention by Abolishing Tax-Related Incentives for Offshore Tenancy”-Act. Die wet stelt zware voorwaarden aan een eventuele terugkomst naar de VS [hier en hier]. Er wordt in de media gesproken over een ban! [Hier]
En Tablet (a new read on Jewish Life), maakt het wel heel bont door de kwestie Saverin te vergelijken met de ban die Spinoza in 1656 ondervond. Door nogal van leer te trekken en Saverin te zien als “as a modern-day Spinoza” (kop: “Saverin Is the New Spinoza - Their excommunications say more about the community” - hier) benadrukken ze ook nog eens de joodse afstamming van Severin. Eduardo Saverin is geboren in het Braziliaanse São Paulo in een rijke joodse familie. Onfris, ruikt het, dit misbruik van Spinoza!
Theaterstuk over de financiële crisis aan de hand van Spinoza
In 2010 verscheen van Frédéric Lordon Capitalisme, désir et servitude. Marx et Spinoza [La Fabrique Éditions, 2010].
In mei 2011 werd dat gevolgd door D’un retournement l’autre. Comédie sérieuse sur la crise financière. En quatre actes et en alexandrins [Éditions du Seuil, 2011].
Lordon zou hierin op een satrische manier de verwevenheid schetsen van affecten/passies met de politieke economie, ofwel de "machine affectante" laten zien, waardoor de financiële crises konden ontstaan. [Hier meer over boek en theaterstuk]
Het stuk kreeg in maart 2012 een openbare lezing in een theater van de Université Paris Diderot [PDF]. en ook volgende week zal het weer zo'n lezing krijgen, nu aan de École Normale Supérieure Paris [zie hier], waarvoor dit affiche werd gemaakt. Dat dient uiteraard op dit weblog te worden gesignaleerd.
Spinozana miscellanea
Je zult van je hippies-ouders maar als naam meegekregen hebben: Lao-Tzu Seattle Shankara Spinoza Socrates Siddhartha Allan-Blitz.
Blijkbaar gaf hem dat dit mee: "I really was just trying to figure out how to be happy." Stukje over hem.
In de maak: Reisboek van Rudi Rotthier op zoek naar Spinoza in Nederland
Vandaag had ik een gesprek met (werd ik geïnterviewd door) de Vlaamse reisschrijver Rudi Rotthier. Rudi Rotthier heeft al een hele reeks reisboeken op zijn naam staan. En momenteel is hij bezig met een heel bijzonder project: een reisboek door Nederland om te achterhalen of en in hoeverre Nederland Spinozistisch is. Dat moet een heel apart boek worden, zoals er over Spinoza en Nederland nog niet eerder verschenen is. Hij wil zowel traceren welke sporen van Spinoza er nog te vinden zijn, als zien welke sporen van hem in Nederlanders te vinden zijn die zich met hem bezig houden. Wat trekt hen aan in Spinoza? Waarom houden zij zich met hem bezig? Wat vinden zij bij hem? Wat betekent zijn filosofie voor hun leven? Zulke vragen. Daarom trekt hij kriskras door Nederland en heeft hij gesprekken met allerlei mensen die zich op hun eigen manier met Spinoza bezig houden: met wetenschappers en ‘leken’-belangstellenden van allerlei slag.
Stan Verdult Rudi Rotthier Lees verder...
Van "Wie wird man Spinozist?" tot "How to Become a Spinozist?"
Niet alle boeken en bijeenkomsten signaleer ik op dit weblog - i.h.a. alleen boeken die geheel aan Spinoza gewijd zijn en voorts alleen symposia die in mijn ogen bijzonder zijn (voor een vollediger overzicht verwijs ik naar de agenda op de website van de VHS). Maar nu is er een boek dat deels relevant is voor de Spinozakunde en dat ook nog eens in z’n geheel onderwerp van een meerdaagse conferentie wordt. Een wel heel aparte aangelegenheid.
In 2011 verscheen bij Vittorio Klosterman in Frankfurt am Main, van Eckart Förster Die 25 jahre der Philosophie: Eine systematische Rekonstruktion.Die 25 jaar duiden op de periode vanaf 1781 (toen Kant verklaarde dat met zijn Kritik der reinen Vernunft de filosofie begon – wat uiteraard een gotspe was, maar goed) en 1806 (toen Hegel aankondigde dat met hem de filosofie voltooid was). De kernjaren van de klassieke Duitse filosofie dus. Die jaren ook waarin het grote Spinozadebat plaats vond (na de bekendmaking door Jacobi dat Lessing zich Spinozist had verklaard). Dat debat krijgt in dit boek in hoofdstuk vier de titel: "Wie wird man Spinozist?"
Het boek werd vlot vertaald door Brady Bowman (Assistant Professor of Philosophy at Pennsylvania State University) en verscheen op 15 maart 2012 bij de Harvard University Press als Eckart Förster, The Twenty-Five Years of Philosophy. A Systematic Reconstruction.
Lees verder...
Helene Kröller-Müller (1869 – 1939) Vincent van Gogh 'in het licht van Spinoza' zien
Nadat ik juni 2011 twee blogs over ‘kunstpaus’ H.P. Bremmer en zijn zgn. spinozisme had geschreven, wilde ik ook eens schrijven over Helene Kröller-Müller en haar interesse in Spinoza. Daartoe las ik de imponerende biografie die kunsthistorica Eva Rovers schreef: De eeuwigheid verzameld. Helene Kröller-Müller (1869 – 1939) [Prometheus/Bert Bakker, 2010, 22011].
Ik vind die goed geschreven biografie vooral zo imponerend vanwege de kennis van geschiedenis, esthetica, economie en financiering tegen de achtergrond waarvan de schrijfster haar hoofdpersoon beschrijft. Ze won vorige maand de Hazelhoff Roelfzemaprijs met dit knappe werk over een intrigerende vrouw.
Helene Kröller-Müller verzamelde moderne schilderijen op nogal exorbitant grote schaal. Grote namen in haar collectie zijn Van Gogh, Mondriaan en Picasso. Zij zocht ‘het spirituele’ in de kunst, zowel in de eigentijdse werken als in de oudheden waarmee zij zich omringde: Chinees, Egyptisch en Grieks aardewerk. Haar stond het ideaal voor ogen om op de Hoge Veluwe een museum voor hedendaagse kunstbeleving te stichten, waarin ze haar collectie kon onderbrengen.
Lees verder...Ook in Duitsland verschijnen Spinoza-studies
Uiteraard zijn niet alleen Engelstalige uitgevers actief om de markt met Spinoza te bedienen. Ferdie Fluitsma tipte me dat de volgende werken m.b.t. Spinoza dit jaar in Duitsland zullen verschijnen:
_Spinoza_Affektenlehre_und_amor_Dei_intellectualis.jpg)
Violetta Waibel (Hg.), Spinoza - Affektenlehre und amor Dei intellectualis. Meiner Verlag, 2012 (Erscheint im 4. Quartal 2012)
Het gaat om "der andere Spinoza, der Spinoza einer bemerkenswerten Trieb- und Affektenlehre sowie des amor Dei intellectualis."
Later toegevoegd:
books.google
Kay Zenker, Denkfreiheit. Libertas philosophandi in der deutschen Aufklärung. Meiner Verlag, 2012 (Erscheint im September 2012)
Hegel aut (of) Spinoza - niet Hegel sive (oftewel) Spinoza
Op 7 november 2011 meldde ik in een blog dat van Pierre Macherey’s Hegel ou Spinoza, een vertaling van de hand van Suszan M. Ruddick ging verschijnen als Hegel or Spinoza.
Het is inmiddels uit, en er verscheen een samenvatting in Environment and Planning D: Society and Space 2011, volume 29, pages 223 - 236 [PDF]
Stuart Elden had met vertaalster Suszan M. Ruddick een interview.
Nu kan ik hieraan toevoegen dat voor oktober a.s. bij Continuum staat aangekondigd een boek dat onder redactie van Hasana Sharp* en Jason E. Smith zal verschijnen: Between Hegel and Spinoza. A Volume of Critical Essays. Volgens de uitgever zijn Spinoza en Hegel “the two major alternatives to mainstream Enlightenment thought.” Continuum werd Bloomsbury.
"Hegel, sive Spinoza" luidt een van de hoofdstukken. Als dat maar goed gaat…
Lees verder...Ohm-radio 'De Lotusvijver' over Spinoza en Shankara
Voorbije zaterdag 12 mei 2012 had OHM Radio een uitzending waarin Vinod Bhagwandin de Advaita Vedanta van de Hindoefilosoof Shankara vergeleek met Spinoza. Het programma is via ohmnet.nl en de lotusvijver.nl te beluisteren [of rechtstreeks].
Mr. drs. Vinod Bhagwandin (1970) studeerde rechten en filosofie. Hij is werkzaam als programmamaker voor het Studium Generale van de Erasmus Universiteit Rotterdam, is verbonden aan het Rotterdamse Centrum voor Spiritualiteit en Filosofie (CSF) en is als adjunctdirecteur-trainer verbonden aan het bureau Coloured Consultancy (CoCon) te Delft dat zich richt op samenlevingsopbouw onder andere door het opzetten van projecten buurtbemiddeling en jongerenbuurtbemiddeling. [Van hier, zie ook hier]
Isaac Deutscher (1907 – 1967) zag Spinoza als model voor de niet-joodse jood
Isaac Deutscher, geboren in Krakau, Polen, werd, zoals hijzelf schreef, “groot-gebracht in een puur joodse omgeving, opgevoed in een streng-Talmoedische school. Ik droeg de orthodoxe haarlokken en de kapota tot ik zeventien jaar was. Ik schreef Jiddisch en in het Jiddisch sprak ik op grote bijeenkomsten van arbeiders.” Op z’n 16e verschenen al gedichten van hem in Poolse literaire tijdschriften. Later studeerde hij literatuur, geschiedenis en filosofie. Hij verloor zijn geloof dat hij inruilde voor het marxisme. Op z’n 19e werd hij lid van de Poolse communistische partij, maar werd daar zes jaar later weer uitgegooid daar hij kritiek op Stalin had geuit. In 1939, vlak voor WO II uitbrak, week hij uit naar Engeland, waar hij voor The Observer en The Economist ging werken. Hij ontwikkelde zich tot een belangrijk Pools-Engelse journalist, publicist en historicus van de Sovjet-Unie, en werd vooral bekend om de biografieën die hij schreef over de drie leiders van de Russische Oktoberrevolutie: Stalin, Trotski (3 delen), en Lenin (welke biografie hij niet heeft kunnen voltooien). Lees verder...
Potentia agendi – Spinoza als dynamist!
Ineens gingen de reacties over macht en kracht, over power en force, over potentia en virtus - en dan is er ook nog potestas. Het is voor mij aanleiding om in dit blog op het werk van een Spinoza-geleerde te wijzen, die zich al meer dan tien jaar bezig houdt met ‘powerkracht’ bij Spinoza. Mijn opzet is niet om een standpunt in te nemen, maar om te wijzen op wat waarschijnlijk een veelbelovende bron vormt om Spinoza op dit punt te begrijpen.
Ik doel op de Finse Spinozageleerde Valtteri Viljanen, adjunct professor aan de Universiteit van Turku in Finland. Vandaag is hij met een lezing getiteld “Spinoza on Virtue and Eternity” een van de sprekers op de conferentie Spinoza, the Infinite, and the Eternal die op 11 en 12 mei in Dundee wordt gehouden, terwijl hij eergisteren nog als voorzitter fungeerde bij een van de sessies over Spinoza tijden het Scottish Seminar in Early Modern Philosophy III aan de Universiteit van Aberdeen.
Met Olli Koistinen, die het boek redigeerde, schreef Valtteri Viljanen de Inleiding op The Cambridge Companion to Spinoza's Ethics (2009) en leverde het hoofdstuk: Spinoza’s Ontology. Zijn artikel "Field Metaphysic, Power, and Individuation in Spinoza" [In: The Canadian Journal of Philosophy, Volume 37, Number 3, September 2007, pp. 393-418 - PDF] geeft al enig beeld van waarmee hij al zolang bezig was.
En enige maanden geleden verscheen bij Cambridge University Press dan zijn ‘meesterstuk’:
Valtteri Viljanen, Spinoza's Geometry of Power. Cambridge University Press (November 21, 2011).
Charlie Huenemann (Utah State University) over het boek: "Viljanen rescues Spinoza's metaphysics from interpreters who push too hard in domesticating his radical ideas. In building his interpretation, he makes excellent use not only of Spinoza's text, but also of scholarship in medieval philosophy and contemporary metaphysics. The breadth and depth of his study are impressive." [bij Amazon]
Lees verder...Spinoza voor de lol...
Spinoza. Qualcosa di completamente diverso [Spinoza - iets heel anders]
Morgen om 17:00 uur wordt op de boekenbeurs in Turijn het derde boek alweer gepresenteerd met Italiaanse politieke grappen, die belangstellenden kunnen e-mailen naar een website spinoza.it.
Met Spinoza heeft het niet echt te maken - hij fungeert slechts als vlag op de grappenschuit. Ik negeer normaal gesproken het ‘nieuws’ van die website, maar wijd er bij uitzondering nog eens wat aandacht aan. De opgestoken vingers zijn inmiddels van de cover verwijderd [cf]. Lees verder...Antony Flew (1923 – 2010) atheïst die naliet Spinoza te bestuderen
Momenteel is t/m zondag in het MECC een grote markt met ramsjboeken. ‘Boekenfestijn’ is de naam van de als een circus rondtrekkende ‘opvang van gedumpte boeken’ die elk jaar ook in Maastricht neerstrijkt. Hij trekt vele belangstellenden, waaronder blogger die een enkel graantje meepikt, terwijl hij zich verbaast over de velen die voortgetrokken mandwagentjes volladen met stapels boeken – omdat die zo goedkoop zijn. Wanneer gaan ze dat allemaal lezen? Ik kocht slechts twee boekjes, waarvan ik er één inmiddels heb gelezen: dat van Antony Flew, de schrijver die een invloedrijk atheïst en theoreticus van het atheïsme was, maar zich aan het eind van zijn leven tot het theïsme bekeerde en zelfs (weer) interesse kreeg in het christendom.
Lees verder...
Hoe vooruitgang soms ook achteruitgang betekent
Nu geeft het archief alleen nog de lopende en de vorige jaargang - alle oude jaargangen zijn van de site gehaald. En daar zaten heel interessante stukken, mede over Spinoza, tussen.
"De website van de Academische Boekengids wordt geheel vernieuwd," lezen we, "de website [kan] vanaf heden mobiel worden geraadpleegd via smartphones en tablets. Lezers krijgen de mogelijkheid om een reactie te plaatsen en met elkaar in dialoog te gaan." etc. Wat een modernisering! Wat een vooruitgang!
Over het verdwijnen van die interessante eerdere jaargangen geen woord. We worden dus gedwongen voortaan interessante artikelen te downloaden.
Lees verder...Victor Delbos (1862 - 1916) Frans verbreider van kennis over Spinoza
Wanneer hoor je nu nog over Victor Delbos? Maar hij heeft over Spinoza geschreven en hoewel je tegenwoordig nauwelijks nog verwijzingen naar hem tegenkomt: er is een tijd geweest, waarin hij gezaghebbend over Spinoza was. Hij heeft zijn vriend Maurice Blondel zeer gestimuleerd om Spinoza te bestuderen. Delbos was een (uitdrukkelijk katholiek) filosoof en historicus van de filosofie. Van 1902 tot aan zijn overlijden was hij professor aan de Sorbonne en in 1912 werd hij lid van de Académie des Sciences Morales et Politiques. Zijn al genoemde vriend de katholieke filosoof Maurice Blondel verzorgde diverse posthume publicaties van hem. Behalve over Spinoza schreef hij ook over Nicolas Malebranche en Kant en de na-kantiaanse filosofie, die hij overigens niet zozeer als een verdere logische ontwikkelling zag alswel onderhevig aan toevallige psychologische en sociale factoren.
Spinoza-buttons
Voor wie er belangstelling voor heeft: op E-bay worden Spinoza-buttons aangeboden. U mag van dit blog álle informatie verwachten.
Hier informatie over nog andere buttons.
Verzameling links over Spinoza
In de rechterkolom had ik al lange tijd een hele reeks links staan naar documenten op internet m.b.t. Spinoza. De meeste betreffen documenten die niet meer wijzigen, maar blijven in een - 'certo, & determinato modo'.
Die heb ik uit beeld gehaald en ondergebracht in dit blog, waarnaar dan in een permanente link verwezen wordt en dat ik van tijd tot tijd zal aanvullen.
Het rechterrijtje links breng ik terug tot een klein aantal, waarin wél eens wat verandert en die ik zelf regelmatig langsloop om te zien of er nieuws is dat ik ook op dit blog kan brengen. Ik breng ze daar bijeen voor m'n eigen gemak, zodat ik er vlot heen kan.
Lees verder...'Het hoofdstuk God is nu wel gesloten'
Aldus luidt de kop vandaag in Trouw boven een interview met ‘religiebestrijder’ Herman Philipse over zijn boek God in the Age of Science? A Critique of Religious Reason (je ruikt Kant). Deze titel past fraai bij het onderwerp waarover ik wil bloggen n.a.v. de bijeenkomst die we gisteravond hadden met de Spinoza Kring Limburg. Maar eerst even Trouw.
Of hij (iets van) Spinoza in het boek behandelt komt niet aan de orde; ook in de uitgeversinformatie niet. Ik vermoed van niet. Spinoza was ook geen religieus denker (hoewel sommigen – b.v. Richard Mason - daar anders over denken) – maar had wel een filosofie over godsdienst.
En nu kom ik op het eigenlijke onderwerp van mijn blog.
Nieuw boek van Wiep van Bunge in aantocht
Aangekondigd:
Wiep van Bunge: Spinoza Past and Present. Essays on Spinoza, Spinozism, and Spinoza Scholarship [Brill, forthcoming August 2012]
"Spinoza Past and Present consists of twelve essays on Benedictus de Spinoza’s Jewish background, his views on metaphysics, mathematics, religion and society. Special attention is paid to the various ways in which Spinoza’s works have been interpreted from the late seventeenth century to the present day. In particular, Spinoza’s recent popularity among advocates of the Radical Enlightenment is discussed: Van Bunge proposes a new interpretation of Spinoza’s role in the early Dutch Enlightenment."
Bij uitgeverij Brill (dus wel €105.00 meebrengen...)
Spinoza: A Guide for the Perplexed
Charles Jarrett's Spinoza: A Guide for the Perplexed [Continuum, 2007] staat eenvoudig te downloaden op internet. Ik neem niet aan dat dat de bedoeling was van Continuum of Charles Jarrett, maar ik kan niet negeren dat het daar staat.
Het is - tussen een heleboel andere - neergezet op de website van de Iraanse Ferdowsi University Of Mashhad. Dat is zo ongeveer het enige dat op die website te begrijpen is, want alles is in het Iraans. Op deze pagina na, waarop keurig alle gegevens vermeld staan van de boeken die daar gratis aan studenten worden aangeboden, met jaar van uitgave, ISBN-nummer etc. Hoe keurig wetenschappelijk verantwoord allemaal... En er staan zeer waardevolle boeken bij.
Hoe kunnen wij echt weten dat het illegaal geüpload is, als dat door een universiteit wordt gedaan? Hooguit vermoeden. Zou het dan tóch gaan om a one-nation axis of evil? We hebben inderdaad hoognodig A Guide for the Perplexed nodig!
Met Spinoza naar school
Eind deze maand verschijnt bij de Franse uitgever Ellipses dit boek van Bourdieu-specialist (cf) Adelino Braz: Spinoza, Apprendre à philosopher.
Hermann Cohen (1842 – 1918) Zijn felle anti-Spinoza-houding onderwerp van nieuwe studie
Er zijn al best wel veel studies gewijd aan Hermann Cohen’s visie op Spinoza, vaak in samenhang met Leo Strauss’ kritiek op Cohen’s Spinozabeeld. Nu is een nieuwe studie aangekondigd over Hermann Cohen’s kijk op Spinoza.
Beate Ulrike La Sala, Mitarbeiterin Professur für Religionswissenschaft aan het Institut für Religionswissenschaft van de Universität Potsdam[cf. foto van hier], promoveerde in november 2010 - magna cum laude - tot doctor in de filosofie op een dissertatie die handelde over "Spinoza bei Hermann Cohen." 
In september 2012 zal dit als boek verschijnen bij Alber-Verlag in Freiburg: Hermann Cohens Spinoza-Rezeption.
Zal dit boek duidelijk gaan maken hoe en waarom de Cohen die op jonge, 25-jarige leeftijd zo positief over Spinoza was (zie dit blog), op hoge leeftijd zich zo fel tegen Spinoza keerde? Waarom die radicale wending? Hoe het kwam dat het “lichtend voorbeeld voor het moderne jodendom de ‘vader’ van datzelfde jodendom op de korrel nam” (David Janssens)?
Lees verder...Hoe lezen (vertalen) we Spinoza’s godsdefinitie?
Aangezien we maandag met de Spinoza kring Limburg écht beginnen met het lezen van de Ethica (we bereiden t/m 1/15 voor en hopen zover te komen), kom ik na de blogs over causa sui, in dit blog te spreken over Definitie 6, de godsdefinitie. Ik focus slecht op één, maar o zo belangrijk puntje. Het latijn kent geen lidwoorden. Toch kunnen we bij het vertalen meestal niet zonder. En of Spinoza in concrete gevallen dan ‘een’ of ‘de’ (of ‘het’) geacht wordt in z’n hoofd te hebben gehad, hangt van de context af en vooral van hoe je die bredere context verstaat.Definitie 6 luidt: “Per Deum intelligo ens absolute infinitum hoc est substantiam constantem infinitis attributis quorum unumquodque aeternam et infinitam essentiam exprimit."
Henri Krop vertaalt: “Onder God versta ik een volstrekt oneindig zijnde, dat wil zeggen een substantie die uit oneindige attributen bestaat, waarvan ieder een eeuwige en oneindige essentie tot uitdrukking brengt.” [onderstreping van SV]Wiep van Bunge geeft dezelfde vertaling met ‘elk’ voor ‘ieder’. Ook W. Meijer en C.J. Logemann hebben ieder resp. elk ‘een [..] wezen’ resp. ‘eene [..] aanwezigheid’.
Zo vertaald, “een […] essentie”, kán het lijken alsof er dus ‘oneindige’ essenties in God te onderkennen zouden zijn. Als het echter gaat om ‘één’ essentie (die op oneindig veel wijzen tot uitdrukking wordt gebracht; of op oneindig veel wijzen door de attributen wordt getoond) dan zou – om verwarring te voorkomen – beter vertaald kunnen worden met “de […] essentie.”
Lees verder...Brice Pauset 'Autopsie de la foie' - TTP versus l'homme armé
Twee weken geleden, op vrijdag 20 april 2012, ging in de Kammermusiksaal van Deutschlandfunk in Keulen, de première van Brice Pauset’s compositie Autopsie de la foie (Autopsie van het geloof) pour deux ensembles. Het was het openingsconcert van het »Forum neuer Musik 2012« met het in Renaissancemuziek gespecialiseerde Capella de la Torre, het Ensemble Recherche en de Franse countertenor Dominique Visse [cf hier]. Ik hoop zeer dat het een keer wordt uitgezonden of - nog beter - wordt heropgevoerd, niet alleen omdat de in Duitsland wonende Franse componist Brice Pauset een belangrijke moderne componist is, die als ‘kirchenkritisch’ bekend staat, maar vooral daar hij in deze compositie het Middeleeuwse soldatenlied ›L’homme armé‹, waarop zovele missen gecomponeerd zijn, in dit geval die van Pierre de la Rue (1460 - 1518), confronteert met de Tractatus theologico-politicus, in het bijzonder de hoofdstukken IV, VII, XII, XV en XX, van waaruit hij zijn hedendaagse antwoord op dat lied over de bewapende mens toonzet.Barbara Eckle schreef in Der Tagesspiegel, onder de titel “Transzendente Klänge Drogen von oben”: “Der Franzose Brice Pauset hingegen, dessen Oper „Exercices du Silence“ in der vergangenen Saison auf der Werkstattbühne der Berliner Staatsoper zu sehen war, leiht sich in seinem in Köln uraufgeführten Werk „Autopsie de la foie“ die Worte des früh-aufklärerischen Philosophen Spinoza. Streng analytisch, bis hinein in die Egalisierung der Sprachlaute, setzt der jesuitisch erzogene, deklariert nicht-gläubige Künstler hier Spinozas Postulat einer Freiheit des Individuums und einer Entkoppelung von Glaube und Gehorsam musikalisch um. Eine konsequente Zersetzung der Begriffe, die dem restlichen Festivalprogramm dann den Weg ebnet.” [Hier]
Lees verder...Weer bespreking van 'A Book Forged In Hell'
In The New Republic van eergisteren, 3 mei 2012, verscheen een lange bespreking door Peter Gordon van het recentste boek van Steven Nadler: "A Book Forged In Hell". [HIER] Ik geef dat hier even door en wijs erop dat, bij mij althans, met Internet Explorer de TNR-pagina vastloopt, maar met Google Chrome te openen is. Spinoza wordt in de titel omschreven als “Destroyer and Builder”.
Gordon wijst erop dat “The last two decades have seen an explosion of literature that celebrates Spinoza as the prophet of modernity” en geeft korte typeringen van het werk van Yirmiyahu Yovel en Jonathan Israel bij; hij had op nog meer recente boeken met dat thema kunnen wijzen. Het is een informatieve, positieve bespreking, die de lezer iets te denken meegeeft.
Het boek werd door mij besproken op 5 jan. 2012 en door Menno Lievers in de NRC op 13 april 2012
Breviario di Spinoza?
Gisteren meende Adrie Hoogendoorn: “bij spinozisten ligt soms de neiging tot sanctificatie om de hoek,” waarna Mark Behets schreef: een vriend van hem had “Het Spinozahuis al eens vergeleken met een sekte.” [hier] Ik denk dat dat allemaal wel meevalt. Als die neiging tot sanctificering en sacralisering soms bij iemand al eens opduikt, op dit blog bijvoorbeeld, is er voldoende kritisch en zelfreinigend vermogen om een schijn van heiligverklaring of te grote verering geen kans te geven. Tegenwoordig horen we toch minder over een mystieke uitleg van Spinoza, als ik me niet vergis, terwijl daarvoor in het verleden veel meer interesse leek te bestaan.
Zo hebben we in Nederland bijvoorbeeld nog geen Spinozabrevier op de markt gebracht, zoals Foglio Spinoziano enige jaren terug wel in Italië deed uitgeven.
Giovanni Croce, Breviario di Spinoza. Foglio Spinoziano & Lulu Enterprises Inc., 2010 [hier en hier]
Una raccolta di massime tratte dalle opere del grande filosofo B. Spinoza [Een verzameling van spreuken uit de werken van de grote filosoof B. Spinoza].Lees verder...
Een FORUM voor de Korte Verhandeling – en nadere toelichtingen
De hertaler en toelichter van Spinoza’s Korte Verhandeling, Rikus Koops, gaat na het uitbrengen van "Korte Verhandeling van God, de mens en zijn welstand" niet op zijn lauweren rusten.
Op zijn fraai vormgegeven website “Over Spinoza” nam hij enige beoordelingen uit mijn lovende bespreking over. Ik hoop voor hem dat hij nog enige serieuze besprekingen tegemoet mag zien.
Het is niet hierom waarom ik dit blog schrijf – het is vooral om iedereen erop te attenderen dat hij een FORUM heeft geopend, waarin kwesties over de KV aan de orde kunnen worden gesteld. De eerste gebruiker moet zich nog melden, maar misschien had u deze mogelijkheid nog niet ontdekt. Ik hoop zeker van Rikus Koops' deskundigheid gebruik te maken, wanneer ik tegen iets aanloop.
Lees verder...Politieke theologie thema van Atheïsmedag 2012
Het thema van de Atheïsmedag 2012 die zaterdag 30 juni 2012 te Utrecht wordt gehouden is: politieke theologie. Mag je dan dus aannemen dat ook Spinoza flink aan de orde zal komen in dit “Festijn van de rede. Over atheïsme, secularisme & humanisme” - of niet? Er worden, zoals blijkt uit het programma wel drie boeken gepromoot. O.a. dit
Herman Philipse: God in the Age of Science? A Critique of Religious Reason | Oxford University Press, 2012 | ISBN13: 9780199697533 |
Het raadsel Yalom
Irvin Yalom’s boek, The Spinoza Problem, in het Nederlands merkwaardigerwijs vertaald als Het raadsel Spinoza, is inmiddels in vele landen en zeker in Nederland in grote stapels over de toonbank gegaan. In het blog van 22 februari 2012 besprak ik het kritisch onder de titel: “Het raadsel Spinoza. Te bedacht - een teleurstelling.” Maar er blijken lezers te zijn die het boek waarderen.
Zojuist verscheen in het recentste nummer van De Vrijdenker (jg. 43, nr 4, mei 2012) een recensie van het boek van Yalom van de hand van Michiel Wielema. Wielema is bij Spinozisten bekend vanwege zijn boek The March of the Libertines. Spinozists and the Dutch Reformed Church (1660 – 1750) (2004) en zijn onlangs bij Brill uitgekomen vertaling in het Engels van Adriaen Koerbags "Een Ligt schijnende in duystere Plaatsen.”
Wat blijkt? Alfred Rosenberg (1893-1946) over wiens zgn. ‘obsessie met Spinoza’ het hele boek van Yalom draait, had integendeel nogal een dedain voor Spinoza. Yalom beweert zich op hoofdlijnen aan de werkelijke geschiedenis te hebben gehouden, waarvoor hij veel research zou hebben gedaan en alles wat er maar over Rosenberg te vinden was, zou hebben gebruikt. Maar aan de enige uitspraak over Spinoza die Rosenberg deed in Die Spur des Juden im Wandel der Zeiten (1920), zijn eerste boek, besteedt Yalom geen aandacht, hoewel hij het betreffende boek wel op twee plaatsen vermeldt.
Lees verder...Aangeboden: een geometrische analyse van Spinoza’s Ethica
Een, zoals hij zichzelf omschrijft, ‘failed academician’ en 'nomadic philosopher', Bert Hamminga (1951), geeft op zijn website veel informatie over zijn levenswederwaardigheden, o.a. het conflict dat hij met zijn universiteit uitvocht. Hij zwerft momenteel als 'amphibious philosopher' op een boot door Afrika. Een aparte man, kortom [foto van hier].
Eén van de dingen waarmee hij zich bezighoudt en die hij drie maanden geleden op internet zette, is het opzetten van:
A Geometrical Analysis of Spinoza Ethica. [Zie hier]
Het is nog in ontwikkeling, maar hij is duidelijk al een heel eind gekomen. Net als bij Yesselman kun je tureluurs worden van de vele hyperlinks die zijn aangebracht, maar wellicht zijn er Spinozastudenten die dit wel handig vinden.
En weer zie je dat misverstand, alsof Spinoza ooit heeft beweerd dat de attributen die wij kennen, uitbreiding en denken, als je goed toeziet hetzelfde zijn (de zgn. identiteitsthese). Hoe heeft Spinoza juist niet vele malen benadrukt dat die attributen niet hetzelfde zijn en alleen op zichzelf begrepen kunnen worden. Maar inderdaad, ze zijn uitdrukkingen van één en hetzelfde ding. Je moet dus door die schermen heen kunnen kijken – zien hoe a.h.w. door dat scherm heen, naar één ding gewezen wordt dat nu eens zus en dan weer zo bezien kan worden. En dat lukt temeer naarmate we opmerken dat de orde en het verband van die uitdrukkingsvormen dezelfde zijn.
Maar, o, o, die zo makkelijk verkeerd begrepen "identiteitsthese" altijd maar weer.
Kritiek op Spinoza dictionaries…
Op 9 januari van dit jaar had ik een blog over plannen van uitgevers voor Spinoza Dictionaries. Eén daarvan betrof een door Scarecrow Press aangekondigde “Historical Dictionary of Spinoza and Spinozism”, waarvan de redactie gevoerd zou worden door Piet Steenbakkers, Pierre-Francois Moreau en Mogens Laerke. Wim Klever had eerder, op 30 maart 2011 als commentaar op een blog waarop ik de komst van het Continuum Compendium to Spinoza aankondigde: “De CONTINUUM COMPANION TO SPINOZA is weer zo'n produkt dat door de uitgeverij is bedacht en georganiseerd om een stevige winst te maken.”
Op 16 februari 2012 had Eric Schliesser op zijn site een blog: “Stop the Handbooks/Companions (etc), already!”
… OUP, CUP, Routledge, Blackwell, and Continuum are flooding the philosophy market with Handbooks, Companions, etc. No doubt there is a commercial logic here. (Libraries are still buying them.) And, as such, this may well cross-subsidize commercially less viable projects. Als een van z’n argumenten gaf hij: "These Handbooks/Companions reinforce the pernicious idea that philosophy is a normal science with a body of accepted knowledge that folk can master and share with folk entering the profession."
Intussen valt mij op dat bij de uitgeverij (voor de tweede maal) de informatie over het voor jan 2013 aangekondigde "Historical Dictionary of Spinoza and Spinozism" van de website is gehaald. Of het wat betekent en wat dan, weet ik niet, maar zou het iets met deze kritiek te maken hebben?
Franz Wulfhagen’s zgn. Spinozaportret centraal op wikipedia
Iedereen kan maar met z'n handen aan wikipedia zitten en dan krijg je dit. Iemand heeft onderstaand portret dat Spinoza zou voorstellen, bovenaan de wikipedia-pagina over Spinoza geplaatst met bijschrift: Baruch Spinoza, ca. 1664. Schilderij van Franz Wulfhagen.
Op 23 augustus 2011 werd het gescand uit Jörn Christiansen (Hrsg.): Kunst und Bürgerglanz in Bremen. Hauschild Verlag, Bremen 2000 en naar wikipedia geüpload met bijschrift: Porträt in Öl des niederländischen Philosophen Baruch Spinoza von dem Bremer Maler Franz Wulfhagen (1624–1670). Entstanden im Jahr 1664, vermutlich im Auftrag des Gelehrten Johann Eberhard Schweling, befindet sich das Bild heute in Privatbesitz in Frankreich.
Ik krijg de indruk dat het plaatje vandaag deze belachelijk geprononceerde plaats bovenaan die wikipedia-pagina is gegeven. Het is uiteraard fraai dat een goede scan ervan naar internet is gebracht - een betere dan er tot heden was -, maar om dit nu als dé afbeelding van Spinoza te brengen...
Lees verder...Spinoza temidden van de debatten over het cartesianisme
Vandaag verscheen in Trouw een interessant artikel ter afsluiting van de maand van de filosofie (die over de ziel ging), over de volksziel (de ‘ware volksaard’), een term die Johan Godfried Herder (1744-1803) uitvond, of zoals we tegenwoordig liever zeggen: de nationale identiteit. Herder is – ten onrechte, althans betwistbaar – verweten de uitvinder van het nationalisme geweest te zijn.Die nog altijd gaande zoektocht naar identiteit/eigenheid leidde eind jaren ‘80 van de vorige eeuw, in aanloop naar de versterking van Europa in 1992 (waarbij de binnengrenzen wegvielen en naar de euro werd toegewerkt) tot een gigantisch wetenschappelijk onderzoeksproject naar 'De Nederlandse Cultuur in Europese Context'.
'De Nederlandse Cultuur in Europese Context'
Was een gigantisch zgn. alfa en gamma-wetenschappelijk prioriteitsprogramma van de NWO dat negen jaar duurde (begon na twee voorbereidingsjaren in 1991), waaraan 10 universiteiten deelnamen, in het kader waarvan een 20-tal monografieën en dissertaties verschenen en een groot aantal publicaties in wetenschappelijke en vaktijdschriften, maar dat vooral vijf kloeke boekdelen opleverde die verschenen vanaf 1999 en die in 2004 ook nog eens in het Engels vertaald werden. Zo’n grootschalig project (waarin niet alleen nieuwsgierigheid en ca tien miljoen euro, maar ook een hoeveelheid angst geïnvesteerd was: dat de Nederlandse cultuur dan 'patsboem' zou verdwijnen) zal niet gauw meer worden opgezet. Het ging over de plaats van de Nederlandse cultuur in Europa en – omgekeerd - over de betekenis van de Europese context voor de Nederlandse cultuur. De aanleiding voor het programma was het besef dat vanaf 1992 de nationale grenzen in toenemende mate aan belang zouden verliezen als gevolg van de Europese eenwording. Het onderzoek richtte zich op ‘vier ijkpunten’, namelijk de jaren 1650, 1800, 1900 en 1950. Van ieder ijkpunt verscheen een boek. De serie sloot af met het deel Rekenschap, dat een terugblik op de ijkpunten bood. In elk boekdeel kwamen telkens zes thema’s aan de orde: literatuur, kunst, onderwijs, religie, filosofie en wetenschap.
Voor geïnteresseerden in Spinoza is nog steeds vooral het eerste deel van belang:
Willem Frijhoff en Marijke Spies, 1650; Bevochten eendracht. Geïll., 704 blz. Sdu, Den Haag, 1999, ISBN 90 12 08721 3, een studie over Nederland in de zeventiende eeuw.
De tweede druk van 2000 staat sinds 2008 gedigitaliseerd bij de DBNL.
Jeffrey W. Robbins's "Radical Democracy and Political Theology" gaat niet over Spinoza
Jeffrey Robbins is de laatste dagen flink bezig geweest zijn recent verschenen boek te promoten met youtube-filmpjes. Daarbij líjkt het om een boek te gaan waarin ook flink aandacht aan Spinoza's politieke filosofie wordt gegeven, maar dat is schijn. Eerst het boek, daarna die filmpjes en een tekstje uit het boek, waaruit blijkt dat het daarin niet om Spinozas politieke filosofie gaat.
Jeffrey W. Robbins, Radical Democracy and Political Theology (Insurrections: Critical Studies in Religion, Politics, and Culture). Columbia University Press (March 30, 2011)
Robbins joins his work with Michael Hardt and Antonio Negri's radical conception of "network power," as well as Sheldon Wolin's notion of "fugitive democracy," to fashion a political theology that captures modern democracy's social and cultural torment. This approach has profound implications not only for the nature of contemporary religious belief and practice but also for the reconceptualization of the proper relationship between religion and politics. Challenging the modern, liberal, and secular assumption of a neutral public space, Robbins conceives of a postsecular politics for contemporary society that inextricably links religion to the political."
Lees verder...
