T.K. Seung over Zarathustra en Spinoza
Deze foto's van boeken van professor T.K. Seung en van hemzelf, zijn te vinden
in een PDF “On the Occasion of T. K. Seung’s Retirement as Jesse
H. Jones Professor in Liberal Arts at the University of Texas at Austin, May 8,
2015. Niet eerder had ik van professor Seung gehoord en ik ging even naar hem
googlen, nadat ik vanmiddag dit vriendelijke mailtje ontving van Joris Van
Leuven die we wel vaker op dit Spinoza-blog mochten begroeten. Hij schrijft:
“Momenteel lees ik een boek over ‘Also Sprach Zarathustra’ van T.K. Seung, getiteld Nietzsche’s epic of the soul. In de inleiding wijst hij op de spinozistische aard van dit curieuze boek van Nietzsche. Jij hebt in je blog ook al vaak aandacht besteed aan de invloed van Spinoza op Nietzsche, dus ik dacht dat dit je ook zou kunnen interesseren.
Hierbij enkele citaten uit de inleiding:
Lees verder...Oswald Wenckebach (1895 – 1962) maakte een fraaie Spinoza-buste
Al sinds lang is en tamelijk vaak was de Spinoza-buste van Oswald Wenckebach in blogs te zien [hier, en hier en nog meer). Velen hebben zich samen met Spinoza, althans diens buste, die zich in de tuin van het Spinozahuis bevindt, laten fotograferen of sinds het maken van selfies mogelijk werd, zichzelf ermee gefotografeerd.
Drie redenen heb ik om nu eindelijk een apart blog aan Wenckebach te wijden. Het is een mooie aanleiding om deze mooiste foto van dit beeld hier op te nemen. Hij moet zijn gemaakt kort nadat het beeld aan de Ver. Het Spinozahuis, die vanaf 1 januari 1946 weer in het bezit van het huis was, werd overgedragen. In datzelfde jaar verscheen deze foto in het boek van Simon L. Millner, The face of Benedictus Spinoza [New York, Machmadim Art Editions, 1946; afbeelding tussen p. 44-45]. Kortom, toen het nog nieuw was en nog onaangetast door weersomstandigheden en vogelpoep er mooi bijstond (het stond, gezien de foto toen kennelijk op een andere plek in de tuin - of het was nog niet definitief geplaatst). Een volgende reden is om iets meer over Wenckebach te schrijven en tenslotte om een verbazing te uiten.
Lees verder...Rua das Espinosas in Castelo de Vide in Portugal
Hierbij wijs ik op een aardig blog van rabbijn Shalom Morris van gisteren over een reisje naar Portugal en hoe verbluft hij was over wat het plaatsje Castelo de Vide hem voorschotelde over het verleden van joodse vluchtelingen die in 15e en begin 16e eeuw, verdreven uit Spanje, daarheen kwamen. In de dertig jaar geleden herontdekte synagoge hebben de plaatselijke autoriteiten een Inquisitie Herdenkingsplaats ingericht.
En de straat waar de familie Spinoza woonde voordat ze naar Amsterdam uitweken, is omgedoopt in Rua das Espinosas. Een foto van de Spinozastraat die Morris plaatste, neem ik hier graag over. Verder wijs ik op een pagina met informatie in het Nederlands over De Joodse wijk van Castelo de Vide.
Prof.dr. P.H. Ritter (1851 - 1912) Verslag van een lezing over Spinoza
In vervolg op het vorige blog is er aanleiding om aan de vader van P.H.
Ritter jr., eveneens P.H. Ritter geheten, een blogje te wijden [hoewel, ik had al informatie over hem in dit blog van 18 oktober 2010 over "De Vrije Gemeente" te Amsterdam en de zoekgeraakte gebrandschilderde ramen, waarin ook Spinoza].
Deze Ritter was op 24 januari 1882 in Leiden gepromoveerd op De monadenleer van Leibniz. Op 15 oktober 1906 werd hij Gewoon hoogleraar in de geschiedenis der wijsbegeerte, de logica, de metaphysica, en de zielkunde aan de faculteit Letteren en wijsbegeerte te Utrecht. Hij werd benoemd hoewel Bierens de Haan als eerste op de voordracht stond. Het werd voor Bierens de Haan aanleiding zijn toga aan de wilgen te hangen.
Voor die benoeming was Ritter Hoofdredacteur van Het Nieuws van de Dag te Amsterdam.
In het eerste decennium van de 20e eeuw hield hij
diverse lezingen over Spinoza. Hij zat in het bestuur van de Vereniging het
Spinozahuis, werd daarin herkozen, zoals uit bijgaand krantenstukje blijkt. En
in 1912 werd hij voorzitter van de VHS.
Het Rotterdamsch nieuwsblad heeft uitvoerige verslagen van lezingen die Ritter gaf. In een serie "Figuren uit de Wijsbegeerte” kwam meermalen Spinoza aan de orde. Hieronder geef ik de tekst uit de krant van 27 februari 1905 waarin hij Spinoza's theorie van de hartstochten schetst. Interessant om te lezen hoe uitvoerig hij die theorie brengt en opmerkelijk hoe lyrisch hij zich aan het eind uit.
Lees verder...dr. P.H. Ritter Jr. (1882 – 1962) ‘Spinoza is de grootste lievelings filosoof van mijn jeugd geweest’
.jpg)
Schreef hij in een brief uit 1935 aan Max Kijzer.
Deze Nederlandse letterkundige, literatuurcriticus, schrijver, journalist, ambtenaar en radiopresentator schreef heel veel en hield vele radiopraatjes die hem populair maakte. Hij heeft dan ook een uitgebreide wikipedia-pagina, en lemma in het Biografisch Woordenboek van Nederland [cf].
Van zijn vader, hoogleraar wijsbegeerte in Utrecht, die ook veel over Spinoza sprak, moet hij Spinoza met de paplepel hebben binnengekregen. Daarvan getuigt de zin in de kop. *)
Ik was van plan het kort te houden en vermeld alleen nog dat hij op 17 december 1948 aan Van Mancius schreef: ‘De letterkunde en de journalistiek als beroep uitgeoefend geven zeer grote teleurstellingen. Persoonlijk betreur ik het altijd, dat ik geen kruidenier ben geworden. Wie letterkundig talent bezit moet kousen gaan verkopen als wijlen Vondel; wie wijsgerig talent heeft moet brillen gaan slijpen als wijlen Spinoza. Het overbruggen van de scheiding tussen broodwerk en literatuur is de oorzaak van duizenden mislukkingen, zowel in de kunst als in het leven.’
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [122] Spinoza in de collection "Mille et une nuits"
Opmerkelijk, maar ook teksten van Spinoza zijn opgenomen in deze Franse pocketserie die naar de beroemde sprookjesachtige vertellingen is genoemd.
En juin 1993, les éditions Mille et une nuits lancent un concept éditorial révolutionnaire: « le livre à 10 francs ». En septembre 1993, dès la parution du premier titre de la Petite Collection, le succès est immédiat: la Lettre sur le bonheur d’Épicure se vend à plus de 100 000 exemplaires.
Sinds 1999 is de reeks een onderdeel van de Librairie Arthème Fayard. In 2003 waren er al 600 titres publiés.
[cf.].
Ik kwam deze boeken tegen (ze behoren niet tot de best sellers)
En apart: behalve de brieven over het kwaad, kennen ze in Frankrijk dus ook een aparte uitgaven met de brieven over spoken en geesten:
Baruch de Spinoza, Hugo Boxel. Lettres sur les spectres et les esprits, traduction du latin par J.-G. Prat; révision de la traduction, notes et postface par Cyril Morana. Mille et une nuits in Paris, 2004 [Cf. en Amazon]
Hoor Valtteri Viljanen zijn paper brengen over 2/8s
Een aantal dagen geleden plaatste het Spinoza Research Network op z’n site de Podcasts van de Spinoza and Proportion Conference, die op 5 en 6 mei 2015 aan de University of Aberdeen werd gehouden [cf. ook hier]. Er zitten lezingen bij met intrigerende titels, waarnaar ik binnenkort eens hoop te luisteren. Nu gaf ik voorrang aan het volgende.
Gezien eerdere discussies op dit blog over Ethica 2/8, 2/8c en 2/8s én gezien recente discussies over een tekst van Mogan Laerke, waarin hij o.a. de in zijn ogen “platoniserende” benadering van essentia formalis van Valtteri Viljanen aanvalt, geef ik direct een link naar de podcast van zijn praatje [klik op de afbeelding]:
Valtteri Viljanen (University of Turku), “Spinoza’s ontology geometrically illustrated: a reading of Ethics 2P8S”
Hij heeft het over de individual essences van finite entities; en hij wil aan de hand van geometrische illustraties m.b.v. Spinoza geometrische voorbeeld in 2/8s laten zien hoe individuele dingen volgens het definitieconcept van Spinoza ontstaan, hoe je kunt laten zien dat er properties comon to all individuals zijn. En je hoort hem zeggen (waar Laerke dus verzet tegen aantekent):
"formal essences become actualized at certain times and places, resulting in a temporal proces."
Lees verder...Boek over Constantin Brunner - de grote Spinoza-adept
Het is al weer enige tijd geleden dat het op dit blog over Constantin Brunner ging. De laatste blogs waren: “In 2012 wordt de 150e verjaardag van Constantin Brunner herdacht” [cf.] en "Constantin Brunner (1862-1937) im Kontext" [cf.]. In latere blogs over het Spinozabeeld van Georg Wienbrack en over het dagboek van zijn stiefdochter Lotte Brunner, Es gibt kein Ende [cf.] kwam hij uiteraard ook wel aan de orde, maar goed beschouwd was het alweer drie jaar geleden dat ik die conferentie over deze Spinoza-Philosoph & Antisemitismusforscher signaleerde.
Welnu, n.a.v. van het vorige blog waarvoor ik naar artikelen uit de Acta Spinozana op zoek ging, kwam ik tegen dat het boek over en vanuit die conferentie een half jaar geleden is uitgekomen:
Irene Aue-Ben-David, Gerhard Lauer, Jürgen Stenzel (Hrsg.), Constantin Brunner im Kontext: Ein
Intellektueller zwischen Kaiserreich und Exil. Walter de
Gruyter GmbH & Co KG, 2014 [December 2014] – books.google
De onlangs overleden Hans Goetz, een van de bijdragers, vindt de godsdienstkritiek van Constantin Brunner even scherp als die van Nietzsche.
Lees verder...De internationale Spinoza-vereniging - met haar Acta Spinozana - had geen sterke conatus...
... en ging al snel ter ziele.
Nu ik onlangs het digitale archief van het Dagblad voor Amersfoort ontdekte, ging ik daar nog eens kijken naar oud nieuws over Spinoza. En zo stuitte ik op het volgende interessante stukje met iets dat voor mij en ik vermoed voor velen ‘nieuws’ is. Nadat ruim voor WO II de Societas Spinozana, die als een echte internationale wetenschap-pelijke Spinoza-vereniging was opgezet, te gronde was gegaan, is In 1963 een nieuwe poging gedaan om een internationale Spinoza-vereniging op te richten – mét een eigen blad: Acta Spinozana.
Dagblad voor Amersfoort 6 november 1963
John Rädecker (1885-1956) en zijn Spinoza-buste
De Spinozabuste van de Nederlandse beeldhouwer, tekenaar en
schilder John Rädecker had ik al vanaf het blog van 26 januari 2010 over “P.N. van Eyck (1887 - 1954)
dichtte bij het Spinozabeeld van Raedecker.” Dat kon ik maken zodra ik ergens
een afbeelding aangetroffen had. Maar een eigen blog had Rädecker nog niet. Dat
maak ik nu ik hem weer tegenkwam als vriend van Tobie Goedewaagen, die
de vrouw trouwde van wie Rädecker gescheiden was, Roos.
John Rädecker volgde een opleiding aan de Academie van Beeldende Kunsten en Technische Wetenschappen in Rotterdam en de avondopleiding aan de Rijksacademie in Amsterdam. Hij bleek een begaafd beeldhouwer en zijn doorbraak kwam in 1910. Van 1911-1914 werkte hij in Parijs. Na de Eerste Wereldoorlog werden zijn beeldhouwwerken - mens- en dierfiguren in een toen nog onbekende stijl - als zeer vernieuwend ervaren. In de jaren twintig en dertig werd John Rädecker als de belangrijkste Nederlandse beeldhouwer gezien, zodat hij belangrijke opdrachten verwierf.
Lees verder...Tobie Goedewaagen (1895-1980) Herdenking van B. de Spinoza
In dit laatste blog over Tobie Goedewaagen, breng ik - zoals in het eerste blog al aangekondigd – het herdenkingsartikel dat hij in september 1932 in het Utrechts Dagblad had. Hij schreef toen wel vaker in die krant, b.v. recensies. Nu is het UD niet gedigitaliseerd, maar het dochter- of zusterblad Amersfoortsch Dagblad, waarin het stuk ook werd opgenomen, is wel op internet te vinden [cf.]. Ik heb er de tekst vanaf geplukt en breng die hieronder. Daaruit zal nog eens duidelijk naar voren komen, zoals ook in het vorige blog al bleek, dat hij Spinoza niet als filosoof zag, maar als brenger van een nieuwe religie.
In
hoeverre hij op dat denkbeeld is gekomen via zijn moeder, of het wellicht rechtstreeks aan
haar ontleende? Zeker is dat hij door haar al jong met 
Spinoza in aanraking moet
zijn gekomen. Benien van Berkel schrijft in haar in de vorige blogs al genoemde biografie Tobie Goedewaagen (1895-1980). Een onverbeterlijke nationaalsocialist: “Met zijn moeder had hij het levenslange
rusteloze zoeken naar diepte, zuiverheid, begrip en ervaring gemeen. Al in zijn
vroegste jeugd werd hij, als intelligent jongetje, door haar in contact
gebracht met een bonte stoet van geestesstromingen, schrijvers, denkers en
geloofsrichtingen, van Multatuli tot Frederik van Eeden en de tachtigers, van
Spinoza tot Nietzsche, van theosofie tot antroposofie, en van de Dageraad tot
de Woodrookers en Christian Science.” [p. 27].
Hijzelf schreef in zijn
opgepubliceerde autobiografie over zijn moeder Anna Goedewaagen-Bakker die “na
de kerk van haar jeugd te hebben verlaten, levenszekerheid [zocht] bij
Spinoza.” (p. 41]
Via zijn moeder kwam hij in contact met de spinozist dr. J.D. Bierens de Haan:
zijn moeder hoorde tot de vaste kern van diens gehoor op de ISVW [p. 42). In haar ex libris had ze naar haar initialen en naar Spinoza: “Alleen God bestaat.” (p.
48) Dat was dan wel naar een Spinoza volgens Hegeliaanse kritiek (teveel i.p.v. te weinig God: akosmisme).
Als haar motto had ze het spinozistische “Weldoen en blij zijn.” (p. 27).
Kortom, het is wel duidelijk dat Goedewaagen Spinoza met de paplepel moet hebben
binnengekregen.
Tot het hem z’n neus uitkwam? Hij heeft altijd een goede band met z’n moeder gehad en behouden. Dus misschien komt iets van die waardering in dit herdenkingsartikel naar voren.
Lees verder...Tobie Goedewaagen (1895-1980) was bepaald geen spinozist
Dat ik gisteren het blog over de bibliofiele editie van de door Tobie Goedewaagen geredigeerde Tractatus politicus, in 1928 luxe uitgegeven door de Heuvelpers, in de categorie “Inutilis scientia Spinozana” onderbracht, had ermee te maken dat ik het feit dat er zulke hoge prijzen voor zo’n boekje worden gevraagd, inderdaad onder onnutte kennis inzake Spinoza schaar.
In de titel beweerde ik dat Tobie Goedewaagen 2x over
Spinoza schreef. Ik bedoelde daarmee, zoals ik daar ook uitlegde, dat ik in
zijn omvangrijke bibliografie slechts 2x de naam Spinoza in een titel kon
terugvinden. Maar hij heeft, uiteraard zou ik zeggen, wel vaker iets over Spinoza
beweerd. Voor ik, zoals ik zei van plan te zijn, zijn tweede tekst over Spinoza
in een blog breng, wil ik hier wijzen op zijn twee belangrijkste werken: zijn
dissertatie en – wat alleen ik zo aanduid – zijn ‘Habilitationsschrift’. In
beide werken komt Spinoza voor.
Zijn dissertatie dateert van 1923 en draagt als titel en onderschrift:
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [121] Tobie Goedewaagen schreef 2x over Spinoza en was geen spinozist
Toen ik in Henri Krop’s boek over de Spinozareceptie op blz. 525 las over “een bibliofiele editie van de Politieke verhandeling door Tobie Goedewaagen in 1928, verbaasde ik mij erover dat ik nooit ergens had gelezen over een vertaling van hem van de Tractatus politicus. Tot ik mij herinnerde wel eens eerder over die bibliofiele uitgave gelezen te hebben en dat het helemaal niet over een vertaling ging, maar om een uitgave in het Latijn. [In Krops boek had dus Tractatus politicus i.p.v. Politieke verhandeling moeten staan, enfin.] *)
In het boek van Bennien van Berkel, Tobie Goedewaagen (1895-1980). Een onverbeterlijke nationaalsocialist
[De Bezige Bij, 2013] waar Krop in zijn notenapparaat naar verwijst, is het
volgende te lezen:
“Kort voor zijn scheiding van Annie werkte Goedewaagen
kortstondig samen met haar oudere broer, de typograaf Sjoerd de Roos. De Roos
had in 1927 De Heuvelpers opgericht, een privé-uitgeverijtje bestaande in een
handpers die thuis stond opgesteld en waar bibliofiele uitgaven in de door Roos
ontworpen Meidoornletter werden gedrukt en uitgegeven. Voor de eerste uitgave
opteerde hij voor een Latijnse tekst, omdat ook oude drukkers en lettergieters
daarmee werkten. Goedewaagen beval hem Tractatus
Politicus (1670 [sic!]) van Spinoza aan, redigeerde de Latijnse tekst,
schreef een toelichting en vertaalde het colofon in 
het Latijn. Het op oud-Hollands
geschept papier gedrukte prachtboekje rolde in juni 1928 als eerste uitgave van
De Heuvelpers in een oplage van 125 genummerde exemplaren.” [p, 67). Het werd dus
Benedictus de Spinoza. Tractatus Politicus. Secundum Editionem Principem Operum Posthumorum ... Curabat Tobie Goedewaagen. Hilversumi: Heuvelpers. no. 1. excudebat Sjoerd H. de Roos, 1928
Los bijgevoegd werd een 'boekje' van 8 pagina's ingenaaid met een Nederlandse inleiding: T. GOEDEWAAGEN, Spinoza's Tractatus Politicus.
Deze bibliofiele Tractatus politicus gaat tegenwoordig als een kennelijk gewild
verzamelobject voor hoge prijzen van de hand. Ik zag vraagprijzen in de orde
van grootte van €715.50 [cf.],
€850 [cf.]
en zelfs €1219.00 [cf.]
voorbij komen. In 2011 werd het geveild voor €300 [cf.] en in 2009 aangeboden voor €400 [cf.].
[Rechts het met verguld bloempapier bekleed foedraal]
Weer een Spinoza-plaatje geplaatst op Deviant Art
[cf.]
Later, op 9 juli 2016, zag ik dat het bijschrift, Benedict de Spinoza by 2242jla, bij doorklikken op de codenaam liet zien dat het gemaakt is door Jessica Lyew-Ayee uit de VS.
Misschien een reden om de Grieken wat schuld kwijt te schelden?
Europa, z'n cultuur en politieke geschiedenis heeft namelijk wel het een en ander aan de Grieken uit de Antieke Oudheid te danken. De filosofen over de hele wereld kluiven nóg steeds op het denken van hun grote denkers, waaraan ze hun eigen denken laven - telkens en telkens weer - elke generatie opnieuw en nog altijd, als het gaat om democratie, waarden als vrijheid en gerechtigheid etc. - reflectie op de tragiek van het lot. Mag dat niet wat kosten? Daar begon het debat in de openbare ruimte...
Ook Spinoza heeft zich diepgaand verstaan met Aristoteles en de Stoïci.
Illustratie van Romy Blumel bij het artikel van zaterdag 20 juni 2015 in The Guardian: Classics for the people – why we should all learn from the ancient Greeks - Lessons in liberty … ancient Greece produced ideas that have subsequently informed the most significant moments in western political history.
Theun de Vries in 1956 over "Spinoza, de Nederlandse regentenstaat en het dialectisch materialisme" [2]
In dit blog doe ik nog enige grepen uit het artikel dat Theun
de Vries: “Spinoza, de Nederlandse regentenstaat en het dialectisch
materialisme,” in Politiek en Cultuur, maandblad van de CPN, 1956, I, p. 40-52
[januari 1956]
en II, p. 162-72 [maart 1956]
en het tweede deel ervan. Uit het eerste deel bracht ik enige
delen in een vorig blog. Pas in dit tweede deel ging hij over op de
bespreking van het boek van George L. Kline, Spinoza
in Soviet philosophy; essays selected and transl [Londen, 1952].
Het is interessant te lezen hoe, midden in de Koude Oorlog, een CPN-er als Theun de Vries, toen achter de Sowjet-ideologie kon staan: het dialectisch materialisme, zoals het door Lenin en Stalin ontwikkeld was. En hoe dat de visie en kritiek op Spinoza kleurde
Ik haal uit zijn commentaar één passage naar voren. De Vries mist onder meer bij Kline aandacht voor
J. A. Milner's "Benedikt Spinoza" (1940); “de
laatste schijnt tegenwoordig in de USSR een der beste Spinozakenners te zijn.” Opmerkelijk
is dat zestig jaar later diens boek nog/weer verkrijgbaar is,
YA. Mil'ner, Benedikt Spinoza [Socehkgiz, 1940; reprint on demand 18/08-2014]
maar dat in A.D. Maidanski, “Russische Spinozisten des 20. Jahrhunderts” [Cf.], noch in Igor Kaufman, "Studies on Spinoza in Russia" [PDF] die naam (hoe ook gespeld) niet te vinden is.
Dan nu over naar dat tweede deel van het artikel van De Vries.
Lees verder...Spinoza le philosophe laïque
Hierbij wijs ik even op het stuk met bovenstaande titel, waarin Gilles POULET zijn blog op Mediapart begint met een lang citaat uit de Voorrede van de TTP en vervolgt met een laudatio op onze filosoof dat eindigt met:
Het doet me deugd te weten dat een denker van dit formaat zo duidelijk kon verwoorden dat de kerken gescheiden moeten worden van de organisatie en het bestuur van de stad en zo krachtig de schadelijkheid van dogmatisme veroordeelde, van elk dogmatisme, ook dat van de in onze hectische en verondersteld moderne tijden, n.l. van de ultra-liberale economische theorie. [Cf.]
Inutilis scientia Spinozana [120] Spinoza in de Collection Historique des Grands Philosophes
In de reeks "Collection Historique des Grands Philosophes" van de joodse Parijse uitgever Félix Alcan (1841- 1925, wiki) die lang heeft bestaan, heb ik minstens drie werken van of over Spinoza kunnen ontdekken:
Emile Lasbax, La hiérarchie dans l'univers chez Spinoza. Paris, Alcan, 1919. - Xii, 357 pp. [archive.org]
Paul Siwek, L'âme et le corps d'après Spinoza. Paris, F. Alcan, 1930 - XXVIII, 206 pagina’s [cf. blog en cf.]
Zie hier een PDF uit een onbekend jaar met een overzicht van werken uit de reeks. [Cover van hier]
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [119] Spinoza’s intenties in "een waarlijk rabelaisiaanse opsomming" vervat
Op haar voortreffelijke website over Rabelais heeft de maakster, Monique Bullinga, een rubriek “Bric-à-brac” die mij erg doet denken aan mijn rubriek hier Inutilis scientia Spinozana. Zij omschrijft die verzamelrubriek als: “Rabelais op een servies, korte nieuwsberichten, cadeaus, minder ter zake doende feiten, luchtige overpeinzingen, en uitwisseling van gegevens: in deze uitdragerij wordt alles in de etalage gezet wat de andere pagina’s weigerden.” Ik houd wel van dit speelse, creatieve taalgebruik.
Spinoza's 'caute'-zegel in de vloer van 't Amsterdamse Stadhuis
Deze foto, gemaakt in het Stadhuis van Amsterdam, van een tegel met Spinoza's 'caute'-zegel in de vloer, ontving ik per e-mail (zie onder). Ik wilde eerst wachten tot ik er méér over te weten kwam (wanneer is hij aangebracht? Er is een ‘1’ op te zien: zijn er méér en andere tegels? etc.), maar breng hem alvast. Met dank aan de maker. De rest volgt zo mogelijk.
Lees verder...Vier filosofen over de vrijheid van meningsuiting en de grenzen ervan
[Tekst van Omroep Human] "Vrijheid van meningsuiting. Hoe absoluut is die vrijheid?
Wie bepaalt de grens van vrijheid van meningsuiting? En is zelfcensuur de prijs
die we betalen voor een vrije samenleving? Te gast is Johan Braeckman,
professor bij de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap van de Universiteit
Gent, die zijn onderzoek toespitst op kritisch denken, de evolutietheorie en
neurowetenschappen. Over die thema's spreekt hij regelmatig in Vlaamse media en
publiceerde hij diverse boeken. Ook te gast is Theo de Wit, universitair docent
en hoogleraar sociaal-politieke filosofie en cultuurfilosofie aan de
Universiteit van Tilburg. Hij houdt zich bezig met thema's als vrijheid,
democratie en religie."
[Die zien we frontaal rechts van Clairy Polak. Op de rug zien we Rutger Claassen, universitair hoofddocent ethiek en politieke filosofie aan de Universiteit Utrecht, en rechts Ad Verbrugge, universitair hoofddocent aan de Vrije Universiteit Amsterdam voor sociale en culturele filosofie en filosofie van de economie. ]
Ik vond het een boeiend gesprek, waarin serieus belangrijke
aspecten aan de orde kwamen, ook al, of nee, juist doordat specifieke
filosofische gezichtspunten en daarbij behorend jargon in bescheiden mate, maar toch, over tafel gingen. En er
gebeurde inderdaad wat ik veronderstelde in het blog waarin ik dit gesprek meldde, de Vlaming Johan
Braeckman is degene en de enige die 2x naar Spinoza verwees. Verder werd Hannah
Arendt genoemd, John Stuart Mill en Simone de Beauvoir. Opmerkelijk vond ik dat
de hedendaagse filosoof die de belangrijkste argumenten heeft gebracht over de
veronderstellingen en mogelijkheidsvoorwaarden van communicatie in de vrije publieke
ruimte, Jürgen Habermas, werd verzwegen. Maar nóg opmerkelijker: het was een
gesprek van ca. 50 minuten, maar na 13 minuten houdt de geboden video op! Maar
misschien wordt aan de rest nog gewerkt en kunnen we tenslotte toch het hele gesprek zien en beluisteren. 22 juni 17:56 uur kon ik dit wissen, daar inmiddels het hele gesprek wordt gegeven.
Theun de Vries in 1956 over "Spinoza, de Nederlandse regentenstaat en het dialectisch materialisme"
Recent ontdekte ik dat in Politiek en cultuur, het maandblad van de CPN dat van 1935 tot 1995
verscheen en dat door de Universiteit van Groningen gedigitaliseerd is [cf.], in twee afleveringen van de jaargang 1956 een groot
artikel bevat van Theun de Vries: “Spinoza, de Nederlandse regentenstaat en het
dialectisch materialisme,” I, p. 40-52 [januari 1956] en II, p. 162-72 [maart 1956].
Zijn portretfotootje zou uit 1956 dateren [van de PCHooftprijs die hij in 1962 ontving].
De aanleiding voor het essay was de verschijning een paar jaar eerder van het boek van George L. Kline, Spinoza in Soviet philosophy; essays selected and transl [London, 1952]. Alvorens dat te gaan bespreken, gaf De Vries eerst een uitvoerige uiteenzetting over Spinoza. Het was zijn eerste essayistische publicatie over de filosoof over wie hij een filmscript, hoorspelen en tenslotte een 
uitgebreide biografie zou schrijven [cf. blog en blog]. Tot mijn vreugde constateerde ik dat Henri Krop in zijn boek Spinoza - een paradoxale icoon van Nederland [2014] er in zijn paragraaf over Theun de Vries aandacht aan geeft.
Ik doe hier enige grepen uit het eerste deel van het artikel. Vooraf nog dit.
Lees verder...Dag van de Verlichting
Vandaag is – op het noordelijk halfrond althans - de langste dag, d.w.z. de dag met het meeste licht. Deze dag van de zonnewende valt in 2015 weer op 21 juni. Tussen zonsopkomst (vandaag om 05:14 uur) en zonsondergang (vandaag om 22:04 uur) zal in De Bilt in totaal 16 uur en 31 minuten licht gemeten worden. Straks om 16.38 uur heeft in Nederland de zonnewende plaats [cf. en cf.], waarbij de zomer begint.
Deze dag is gekozen als Wereldhumanismedag [cf.] en, o ja, het is vandaag ook Vaderdag (maar het is net als met religie: niet iedereen doet er aan).
Een Dag van de Verlichting kennen we niet. Maar het is natuurlijk onzin om van Wereldhumanismedag een nationale feestdag te willen maken. Daarvoor zou 26 juli, de dag waarop in Den Haag in 1581 het Plakkaat van Verlatinghe (ook wel Acte van Verlatinghe of akte van afzwering van Filips II genoemd), ondertekend werd, veel meer in aanmerking komen. Dat is te zien als de onafhankelijkheidsverklaring van de Nederlanden. Ik stel voor dat Tweede Pinksterdag (ook al zo’n dag van 'verlichting' via ‘vurige tongen’) daarvoor ingeleverd wordt. Wie gaat daar eigenlijk over?
Zou Mogens Laerke wellicht eeuwigheid (aeternitas) met altijdigheid (sempiternitas) verwarren?
De afgelopen tijd heb ik mij weer eens bezig gehouden met het stuk van Mogen Laerke, waarover hier in februari en maart enige discussie werd gevoerd [cf. blog en blog]. Af en toe bleef en blijft zijn stuk mij door het hoofd spoken. Om er vanaf te komen, mijn hoofd leeg te maken, maak ik nog eens dit blog.
Nog steeds, ook bij herlezing na langere tijd, vind ik het een bewonderenswaardig en fascinerend stuk waarin Laerke de strijd aanbindt met allerlei interpretaties van Spinoza scholars uit de laatste jaren die hij een “platoniserende lezing” van Spinoza verwijt. Zijn kritiek acht ik op vele fronten doeltreffend. Inderdaad, Spinoza kent maar één soort bestaan: dat van de zich modificerende substantie (ik noem het liever zo - dynamischer - dan zoals Laerke het typeert, n.l. als ‘modified substance’). Het gaat hem er vooral om hoe ‘formele essentie’ en ‘actuele essentie’ die enige malen bij Spinoza voorkomen, gelezen en begrepen moeten worden. Ik kan het met hem eens zijn dat ze niet gezien moeten worden als twee verschillende zijnden of domeinen in het zijn, want er is maar één zijn. Ook kan ik het nog meer met hem eens zijn dat het bij Spinoza niet en nooit gaat om een proces van transitie van potentieel naar actueel zijn ofwel actualisering. Dat is Aristoteliaans en scholastisch, maar geen Spinoza (wat dan weer merkwaardig is dat hij dat geen “aristoteliserende lezing” noemt). Bij Spinoza is er één werkelijkheid en die is altijd actueel, in actu.
Kortom het kritische gedeelte, zeg maar het afbreken van wat anderen aan twijfelachtige Spinoza-interpretaties hadden opgebouwd, vind ik nog steeds een prima deel van zijn essay.
Lees verder...Ayaan Hirsi Ali houdt de Amerikanen Spinoza voor
In het verlengde van haar recente boek Heretic: Why Islam Needs a Reformation Now, heeft Ayaan Hirsi Ali
een essay in het zomernummer (juli-augustus) van Foreign Affairs, getiteld: “A Problem From Heaven. Why the United
States Should Back
Islam’s
Reformation.”
[Het essay is op de website van het magazine te lezen].
Zij analyseert allerlei recente uitspraken over de omgang met IS en de islam meer in het algemeen en doet de suggestie dat de Verenigde Staten en z’n bondgenoten hetzelfde doen als ze ten tijde van de Koude Oorlog deden, toen ze intellectuele dissidenten ondersteunden om zich uit te spreken tegen het duivelse Sovjet systeem. Zo zouden ze nu moslim-dissidenten moeten ondersteunen in hun verzet tegen de dominante interpretaties van de Koran en/of het moslimgeloof.
En dan brengt ze in wat ze weet over Spinoza en de radicale Verlichting:
Lees verder...Human’s Het Filosofisch Kwintet over Vrijheid van Meningsuiting
Morgen, 21 juni 2015, in het kader van Wereldhumanismedag, zendt Omroep Human om 12:10 uur op NPO1 rechtstreeks vanaf het Mag Het Licht Aan Festival in de Tolhuistuin in Amsterdam, de eerste uitzending uit van een nieuwe reeks van Het Filosofisch Kwintet. O.l.v. Clairy Polak en Ad Verbrugge buigen hun gasten zich over het thema: Vrijheid van Meningsuiting.
Gasten zijn Johan Braeckman, professor bij de vakgroep Wijsbegeerte en Moraalwetenschap van de Universiteit Gent, Theo de Wit, universitair docent en hoogleraar sociaal-politieke filosofie en cultuurfilosofie aan de Universiteit van Tilburg, en Rutger Claassen, universitair hoofddocent ethiek en politieke filosofie aan de Universiteit Utrecht.
Ben benieuwd of Spinoza in dat programma aan de orde komt. Zou kunnen, want Johan Braeckman heeft samen met Etienne Vermeersch over de TTP geschreven [cf. blog].
Lees verder...Cornelis Thymansz Padbrué (± 1592 – 1670) Haarlems musicus, tijdgenoot van Spinoza
Nog nooit had ik van deze tijdgenoot van Spinoza gehoord die stierf in het jaar waarin Spinoza’s Tractatus Theologico-politicus verscheen. En zie, bij een Frans radio-programma over de TTP van februari dit jaar, waarin ook Maxime Rovère aan het woord kwam, stond onder meer op de playlist van Cornelis Thymanszoon Padbrue, Ick lijd int hart pijn onghewoon. Om het tijdsbeeld ook eens musikaal aan te vullen dit blog.
Cornelis Thymanszoon Padbrué was een Nederlands componist, geboren en gestorven in Haarlem, waar hij in de Sint-Bavo begraven werd. Hij kwam uit een muzikale familie en trad toe tot het gezelschap van "stadsspeelluiden", waaruit hij wegens een conflict in 1635 ontslagen werd. Vanaf toen moet hij als vrij gevestigd musicus aan de kost gekomen zijn. Hij publiceerde verscheidene bundels madrigalen en motetten, op teksten van o.a. de dichters Jacob Westerbaen en Joost van den Vondel. De bekende melodie bij de rei O Kerstnacht! schoonder dan de dagen uit Vondels treurspel Ghysbreght van Aemstel wordt aan Padbrué toegeschreven. Zijn oratorium De tranen Petri ende Pauli uit 1647, ook op een tekst van Vondel, zou het eerste oratorium in Noord-Europa zijn.
.jpg)
Deel van schilderij van Isaac Elias (1590 - 1630)
Inutilis scientia Spinozana [118] Spinoza op website Claude Stéphane Perrin
Zo af en toe kom ik, vooral via google.images, het weblog tegen waarop Claude Stéphane Perrin af en toe een boek van een Franse filosoof over Spinoza meldt en er een en ander uit citeert. Hij is Professeur de Philosophie au Lycée de Maisons-Alfort [cf.] en noemt zijn blog: "Recherches philosophiques." Die speurtochten gaan de laatste tijd steeds over Spinoza en het resultaat wordt begeleidt met een afbeelding (zonder daar ooit een maker of herkomst bij te vermelden), zoals deze - een Spinoza-tekening en gravure van Wenzel Pobuda [cf. blog]. Hij heeft ook een pagina op plus.google.com en zet zijn zaakjes ook op over-blog.com [zo is 't wel genoeg].
Spinoza-studie in volkomen gescheiden werelden
Zo af en toe zal ik eens een bevinding m.b.t. deze nieuwe
aanwinst brengen, waarover ik gisteren een blog had: Matthew Kisner & Andrew Youpa
(Eds.), Essays on Spinoza's Ethical
Theory. Oxford University Press, 2014.
Een van de eerste dingen die mij al bladerend opvielen was
dat de bibliografie geen enkele Duitse titel liet zien; wel enkele Franse, maar
de rest, de overgrote meerderheid, is allemaal Engelstalig. Nederlandse (wat nog begrijpelijk is), maar zelfs
Duitse studies lijken in de Angelsaksische wereld te worden genegeerd. En zo
ontstaan er twee werelden. Zelfs de vertaling van Michael 
Hampe en Robert
Schnepf (Hrsg) Baruch de Spinoza Ethik in
geometrischer Ordnung dargestellt [Akademie Verlag, Berlin, 2006]
welke bij Brill in 2011 verscheen als Michael Hampe, Ursula Renz, Robert
Schnepf (Eds.). Spinoza's Ethics. A
Collective Commentary [Brill, 2011] is de samenstellers van het onderhavige boek ontgaan. Terwijl dat juist een uitgave op 'hun' terrein was.
Om hun boek dat in 2014 uitkwam te plaatsen, wijzen de inleiders erop dat veel over Spinoza's metafysica en epistemologie en politicologie, en nog weinig over het specifiek ethische van de Ethica (delen 3 t/m 5) werd geschreven, terwijl het Spinoza toch vooral daarom ging. Op twee recente uitzonderingen wezen ze: de boeken van LeBuffe's From Bondage to Freedom en Kisner's Spinoza on Human Freedom—the first such books since Bidney's The Psychology and Ethics of Spinoza (1940). Dan schrijven ze: “The present volume, the first anthology in the English language devoted exclusively to Spinoza's ethical theory, aims to contribute to this new body of scholarship and, in doing so, to make further progress toward understanding this neglected but richly rewarding subject.”
Lees verder...Kisner & Youpa (Ed.), "Essays on Spinoza's Ethical Theory" is aangekomen!
Dit laat ik even weten aan degene die mij dit boek heeft toegestuurd. Ik verwachtte niets, en daar stond vanmiddag ineens de post voor de deur met een enveloppe van bol.com. Ik had niets besteld en wist dus niet wat de enveloppe zou bevatten, maar ik nam hem aan. In de enveloppe zat dit boek.
Matthew Kisner & Andrew Youpa (Eds.), Essays on Spinoza's Ethical Theory.
Oxford University Press, 2014 [cf. blog]
Ik ontdek nu dat ik het review op NDPR door Charlie Huenemann gemist heb en niet in een blog heb gemeld. Hierbij alsnog.
Ik had al enige malen wel eens naar het boek omgezien, o.a. bij bookdepository.com, maar ik vond het te prijzig en was van plan op een paperback te wachten. Nu ging ik twijfelen – je wordt immers een dagje ouder – zou ik het dan toch besteld hebben en dat vergeten zijn? Bij PayPal en de ING, waarmee ik bij Ideal betaal, was geen afschrijving naar bol.com te zien. Dus, iemand die mijn adres kende, heeft het mij toegestuurd. Ik laat die persoon hierbij weten dát het boek is aangekomen. Het zal toch niet als recensie-exemplaar bedoeld zijn; die worden immers niet via bol.com verstuurd…
Ik neem dus aan dat het boek als geschenk bedoeld is; misschien voor mijn werk aan dit blog? Er gaat van alles door je heen. Ik bedank langs deze weg de mij onbekende gever voor deze vriendelijke geste. Ik hoop uiteraard wel dat de gulle gever zich via de e-mail bekend wil maken.
In Denemarken is een nieuwe Spinoza-biografie op komst
Carl Henrik Koch, Spinoza. Lindhardt og Ringhof, 28 aug. 2015 [cf. en cf.]
BAC 2015: Spinoza weer in Franse filosofie-examens
"Spinoza, het is beter dat ik hem niet op straat tegenkom," twitterde een examenkandidaat van een lyceum [cf.]. Via google.news dienen zich veel berichten aan over Spinoza in de Franse VWO-examens. Er was een tekst over democratie uit de TTP in het examen opgenomen [cf.].
« Le texte de Spinoza, aïe aïe aïe » [cf.].
Ik meld het maar even.
In het Nederlandse VWO-examen van dinsdag 16 juni 2015 kwam - over de vrije wil - Spinoza ook uitgebreid aan de orde, zo blijkt uit de tweet van Han van Ruler: "Sta ik toch zomaar samen met #Spinoza in het 2e tijdvak eindexamen VWO #filosofie http://bit.ly/1BgMNZG #smile Moeilijk allemaal, trouwens!"
Lees verder...
ISVW leesgroep Spinoza's Theologisch-politiek traktaat
Dr. Miriam van Reijen begeleidt de leesgroep over Spinoza's Theologisch-politiek traktaat die vanaf 11 oktober 2015 bij de Internationale School Voor Wijsbegeerte vijf bijeenkomsten zal krijgen. [Cf.] Enige dagen geleden bracht de ISVW een aantal infovideo's over haar cursussen en leesgroepen op Vimeo. Hier die van Miriam van Reijen over de TTP-leesgroep, waarin zij alvast een tipje van de sluier oplicht.
Zie hier het blog met haar langere ISVW-video over "Spinoza in bedrijf" van meer dan een jaar geleden.
Spinoza in "Vermögende Körper"
Dit blog zie ik in het verlengde van het blog van 13 juni 2015, “Een gemiste kans bij het Menasseh ben Israel Instituut”, waarin ik als commentaar op de komende lezingenserie "Over de lichamelijkheid van een spiritueel volk. Gender, seksualiteit en het lichaam in de joodse geschiedenis", opmerkte dat ik Spinoza in de serie mistte: juist dé filosoof die de lichamelijkheid bepaald niet uit de weg ging.
Stefan Apostolou-Hölscher, Vermögende Körper. Zeitgenössischer Tanz zwischen Ästhetik und Biopolitik. transcript Verlag, 2015 – books.google
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [117] Spinoza’s Ethica in The Hafner Library of Classics
Al enige malen heb ik laten zien hoe Spinoza’s Ethica werd opgenomen in allerlei series waarin klassieken der filosofie werden gepubliceerd. Zo had ook de Hafner Publishing Company in New York The Hafner Library of Classics. Wanneer die precies begon heb ik nog niet kunnen achterhalen.
Wel kon ik op de website van een antiquaar die de Ethica die in 1953 in deze reeks werd opgenomen, de achterflap met
voorafgaande werken zien (zie onderaan).
In de informatie die de antiquaar verstrekt, genomen van de titelpagina, werd niet de vertaler vermeld, maar die was wel te vinden op die achterflap: W.H. White. Op de titelpagina is te lezen: Ethics, Preceded by On the Improvement of the Understanding, by Benedict de Spinoza. Edited with an Introduction by James Guttman, Professor of Philosophy, Columbia University. Hafner Publishing Company, New York, 1953
Lees verder...Weer kunstproject Natura Naturans, nu in Italiaanse Villa Panza
Een tentoonstelling Natura Naturans met natuurobjecten van kunstenaars Roxy Paine en Meg Webster, samengesteld door Anna Bernardini en Angela Vettese in de Villa Panza in Varese, loopt van 12 juni 2015 tot 28 februari 2016. [Hier méér info]
Ook voor wie geen Italiaans verstaat geeft de video “La
Natura spinoziana di Roxy Paine e Meg Webster a Villa Panza” toch een indruk. De
statige zalen van het museum staan vol plantengroeisel en ook aan de muren zijn
zwammen en schimmels aangebracht. De makers achten het “één van de meest
interessante collecties van hedendaagse kunst in Italië.”
Getracht is de twee kanten van de natuur a la Spinoza uit te beelden: de kracht
en wording van de natuur enerzijds, en de feitelijke uitwerkingen en resultaten
van de natuur anderzijds.
[klik even rechtsonder op YouTube om de video te zien]
Al eerder. In 2010, ging in Italië een kunstproject onder de titel Natura Naturans [cf. blog] en een half jaar later in Bordeaux de tentoonstelling Natura Naturata [cf. blog].
Lees verder...Michael Lilienthal (1686 – 1750) besprak "Den Ingebeelde Chaos, door Hendrik Wyermars"
Michael Lilienthal was een Duitse luthersche theoloog en historicus. Na een studie filosofie,
taalkunde en geschiedenis aan de universiteit van Königsberg ondernam hij samen met zijn vrouw een studiereis
langs de universiteiten van Wittenberg, Leipzig en Jena, waar hij in
1706 zijn graad als Magisters der Philosophie behaalde. Na nog eens zo’n
studietrip langs Rostock, Hamburg, Kiel en Lübeck, reisde hij in 1710 ook in
Nederland (m.n. Franeker), in de tijd dat de affaire Wyermars in Amsterdam speelde, waar hij misschien over
hoorde. In 1711 keerde hij naar Königsberg terug waar hij professor aan de Königsberger
Akademie werd.
Op 2 december 1711 bracht hij zijn dissertatie »pro receptione in facultatem« (over studenten-inschrijvingen). In 1715 werd hij diaken in Kneiphof aan de Domkirche en werd in 1719 diaken aan de Altstädtischen Kirche in Königsberg, alsmede curator van de Königsberger Stadtbibliothek. Ook was hij lid van de Akademie der Wissenschaften in Berlijn. [Wiki]
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [116] misschien komen de Spinoza-afbeeldingen dichter bij elkaar...
... indien terugebracht tot grote pixels.
Johann Gottlieb Buhle (1763 - 1821) schreef als een der eerste filosofiehistorici uitvoerig over Spinoza
Buhle groeide op in Braunschweig als zoon van een medicus en natuurwetenschappelijk auteur Christian August Buhle (1734–1807). Hij studeerde filosofie en filologie in Helmstedt en Göttingen, waar hij in 1787 professor in de filosofie werd en vanaf 1804 werd hij dat aan de nog pas opgerichte universiteit van Moskou. Vanaf 1811 werd hij daarnaast bibliothecaris van de privébibliotheek van Katharina Pawlowna, de grootvorstin van Rusland. Na zijn terugkeer werd hij in 1815 tot zijn dood in 1821 professor aan het Collegium Carolinum in Braunschweig. [Wiki]
Z’n belangrijkste werk was wel het uit acht banden bestaande
Lehrbuch der Philosophiegeschichte
dat tussen 1796 in 1804 in Göttingen verscheen bij Vandenhoeck &
Ruprecht.
In het deel dat in 1801 verscheen, Lehrbuch
der Geschichte der Philosophie und einer kritischen Literatur derselben,
gaan 25 bladzijden (725-757) over Spinoza. Maar in Geschichte der neueren Philosophie (6 banden, 1800-1805; er verschenen Franse en Italiaanse vertalingen, wiki), ging hij nog uitvoeriger in op Spinoza.
Meer daarover hierna, eerst wat Ulrich J Schneider over hem schreef in Philosophie und Universität: Historisierung der Vernunft im 19. Jahrhundert [Meiner Verlag, 1999 – books.google]:
Lees verder...Vloeken in de Spinozistische kerk – een zondagbeschouwing met Spinoza
Af en toe bereikt mij n.a.v. een of meer blogs via de e-mail een vraag. Soms beantwoord ik die via de e-mail, maar soms doe ik dat liever via een blog. Daarvoor heb ik twee motieven: 1) misschien heeft nog iemand iets aan vraag & antwoord; 2) ik kan gecorrigeerd worden – of er is wellicht nog een andere zienswijze mogelijk. Eerst uiteraard de vraag, daarna mijn poging tot antwoord.
Onderwerp: uitgebreidheid en
geest
Beste,
In de Ethica, van Van Suchtelen, zegt stelling 10 van deel 1 'Elk attribuut van
een zelfde Substantie moet uit zichzelf kunnen worden begrepen.' Dus Geest en
Uitbreiding moeten elk uit zichzelf begrepen worden. Ik benadruk het begrijpen,
want ik zoek naar een klare (adequate) kijk op het feit dat U steeds benadrukt
dat de Geest niet uit het lichaam ontstaat. Oei, ik zie pas tijdens het
typen dat een adequate kijk niet kan bestaan. Alleen een adequaat begrijpen.
Definitie 3 bij aanvang van deel 2 zegt 'Onder voorstelling (idee, beeld,
gedachte maar vooral begrip) versta ik een waarneming van de Geest, die de
Geest vormt doordat hij een denkend iets is.'
Vervolgens met stelling 11 'De eerste openbaring van het werkelijk bestaan van
de menselijke Geest is niets anders dan de voorstelling van een werkelijk
bestaand bijzonder iets.' Een voorstelling is het eerste niveau van ervaren en
speelt zich volgens 'de kleine fysica' af op het onbewuste neuronale niveau,
zie deel 2 hoofdstuk 13. Dit is nog geen Geest.
Het derde deel stelling 9 heeft het over het bewust worden van de Geest. 'Daar
evenwel de Geest door de voorstellingen van de inwerkingen op het lichaam zich
noodzakelijk van zichzelf bewust is, is hij zich ook bewust van dit streven.'
Nu mijn vraag.
Dus de overgang van 'voorstelling' naar Geest is voor U geen overgang van
neuronale lichamelijke intensiteiten naar neuronenclusters die deze
intensiteiten omzetten naar denken. En denken is volgens deel 5 stelling 9 'het
wezen van de Geest bestaat uit Denken.'
Waarom volgt U deze neuronale kennis niet en wil U Geest en Uitbreiding
gescheiden houden?
Het zou mij Blijdschap geven en mijn Handelingen steunen als u zo goed wil zijn
hierop te antwoorden.
aanvulling bij mijn vorige
schrijven
Beste,
Of is het stelling 5 van deel 2 dat Geest en Uitbreiding gescheiden houdt?
Het zijn van de voorstellingen hebben niet het voorgestelde of de waargenomen
dingen tot werkende oorzaak. Maar God zelf voorzover hij een denkend iets is.
(Een voorstelling kan in de eerste vorm van kennis nog geen begrip zijn, toch?
Een denkend iets komt tot begrippen.)
De Substantie kan al denkend een voorstelling van zijn eigen wezen vormen, niet
omdat hijzelf onderwerp is (van de voorstelling) maar omdat hij een denkend
iets is. Dus de Substantie is oorzaak intern over zichzelf.
Het werkelijke zijn van de voorstelling is een bestaanswijze of modus van het
denken, dwz een modus die Gods denkend wezen openbaart.
Ok, dit kan ik volgen.
Sluit het voorgaande uit dat ik toch iets (bijvoorbeeld neurobiologisch technisch)
kan zeggen over een waargenomen ding? Dat neuronen fire (affectiones) neuronen
wire (affecten van de verwerking van de inwerkende aandoening) creëert en zo
een neuronencluster veroorzaakt die kan denken ergens in mijn 100 miljard
neuronen complex. En ik dus eigenlijk zeg dat materie of mijn lichaam mijn
denken of geest (even met kleine letter) vormt. Vloek ik nu in de
Spinozistische kerk?
Verheugd kijk ik uit naar Uw antwoord.
Spinoza in Our Time (BBC, 2007)
Ergens in een blog had ik al wel eens verwezen naar de uitzending die BBC4 Radio op 3 mei 2007 uitzond over Benedictus de Spinoza.
Melvyn Bragg sprak met Jonathan Rée, historian and philosopher and Visiting Professor at Roehampton University; Sarah Hutton, Professor of English at the University of Wales, Aberystwyth; John Cottingham, Professor of Philosophy at the University of Reading. [Cf.]
Meestal als iemand zo'n uitzending naar Youtube brengt wordt het daar weer van verwijderd na klachten van de BBC. Maar dit programma staat daar nu al 5 maanden; misschien wel met instemming van de BBC om zo een nieuw publiek te bereiken. Met dat doel haal ik het ook hier binnen - met zo'n BBC-uitzending is niet mogelijk wat met een Youtube-video wel kan.
Lees verder...Spinoza in MO-documentaire over Soefisme en Westers denken
Ontving de tip dat vanmiddag, zaterdag 13 juni 2015, om 12.20 uur, op NPO 2 een programma te zien was van de Moslim Omroep. Direct na de uitzending werd het mogelijk gemaakt de uitzending na te bezien [cf.].
Het grootste deel ging over de beroemde soefiedichter Roemi. Vervolgens komen in het kort nog diverse islamitische filosofen langs, zoals Ibn Rushd/Averroes, Ibn Sina/Avicenna e.a. Ook gaat het uitgebreid over
Sjeik Bedreddin (1359–1420) een soefie uit het Ottomaanse rijk [cf. wiki] die wordt vergeleken met Spinoza, o.a. door Michiel Leezenberg die vanaf 23:57 aan het woord komt, gefilmd vanuit het Spinozahuis. Vervolgens gaat ook ass. prof. Dr. Çetin Türkyilmaz daarop door met die vergelijking van Sjeik Bedreddin met Spinoza.
Deze uitzending haal ik graag naar binnen - het is een mooi vervolg op het vorige blog. Niet alleen Spinoza, maar ook Sjeik Bedreddin zag de materie als een manifestatie van God, zo wordt in de uitzending gezegd.
Een gemiste kans bij het Menasseh ben Israel Instituut
Ik sta op de verzendlijst van het Menasseh ben Israel Instituut, een academisch samenwerkingsverband van het Joods Historisch Museum en de Universiteit van Amsterdam [cf. website]. Meestal betreft het een nieuwe lezingenreeks, soms een nieuwe boekuitgave. Soms wijs ik daarop in een blog, maar meestal is er voor mij geen aanleiding om er aandacht aan te wijden.
Deze week betrof het ‘t nieuws dat op 18 juni 2015 de nieuwe lezingenserie "Over de lichamelijkheid van een spiritueel volk. Gender, seksualiteit en het lichaam in de joodse geschiedenis" van start gaat met een lezing door John Efron. [Een klik op de afbeelding geeft het programma].
NWO-Spinozapremies 2015 vanmiddag bekend gemaakt
NWO kent dit jaar Spinozapremies toe aan vier in Nederland werkzame topwetenschappers. Organisch chemicus René Janssen, religiewetenschapper Birgit Meyer, statisticus Aad van der Vaart en humaan geneticus Cisca Wijmenga ontvangen op 14 september ieder 2,5 miljoen euro voor verder wetenschappelijk onderzoek. Dat maakte NWO-voorzitter Jos Engelen vandaag bekend. De NWO-Spinozapremie is de hoogste wetenschappelijke onderscheiding in Nederland. [NWO]
De NWO-Spinozapremie laureaten 2015, geflankeerd door Jos Engelen (l) en Eduard Klasen (r). Tussen dezen vlnr Aad van der Vaart, Cisca Wijmenga, Birgit Meyer, René Janssen. Foto: NWO/Sascha Schalkwijk
Inutilis scientia Spinozana [115] a.s. maandag komt weer een TTP onder de hamer
Niet alle veilingen van werken van Spinoza ben ik van plan aan te kondigen, maar bij deze nog wel een keer.
Kort na de veiling van een exemplaar van de Opera Posthuma [cf. blog] komt er op 15 juli 2015 bij Christies een exemplaar van de Tractatus theologico-politicus onder de hamer.
Verwacht wordt dat het een bedrag tussen $10,808 - $15,440 zal opbrengen, ongeveer meer dan 3x dan die OP, waarvan je overigens niet kunt zien wat die werkelijk heeft opgebracht.
The School of Life publiceerde vandaag deze aardige video over Spinoza's filosofie
Alleen vanaf 7:30, waar kritiek op Spinoza wordt geuit, vraag ik mij af of ze hem wel helemaal (ook de TTP) gelezen hebben. Dan zouden de makers toch hebben moeten zien dat Spinoza heel goed doorhad dat religie diepgaand op menselijke behoeften gebaseerd is - hij hield er in zijn politieke en religieuze voorstellen goed rekening mee.
Aanvulling 13 juni 2015
Ik kreeg nog de opmerking toegespeeld dat vanaf
5:50 "Happiness involves aligning our will with that of the Universe. The Universe God has its own projects and it's our task to understand rather than to rail against these," nogal teleologisch geformuleerd is.
Johann Wolfgang Goethe (1749 – 1832) zag Spinoza als homo temperatissimus
Nadat Rüdiger Safranski een biografie over Friedrich
Schiller had geschreven, vervolgens een over de romantici, daarna over de
vriendschap tussen Goethe en Schiller, alle bij Atlas-contact vertaald in het
Nederlands uitgegeven, is daar nu aan toegevoegd zijn omvangrijke biografie
over Goethe, eveneens bij Atlas verschenen. De vetste klus was voor het laatst
bewaard.
Rüdiger Safranski, Goethe: kunstwerk van het leven. Uitgeverij Atlas Contact, 2015 – books.google
Hij schreef, zoals we van hem gewend zijn, een gedegen, boeiende en goed leesbare biografie. Ik kan me dan ook goed vinden in wat volgens de binnenflap de Frankfurter Allgemeine Zeitung schreef: “Het boek van Safranski zal voor lange tijd het standaardwerk over Goethe blijken te zijn.” Safranski heeft Goethe flink afgestoft, ging terug naar de contemporaine bronnen als brieven, dagboeken en de werken zelf van Goethe, en zet hem ons als nieuw voor.
Liefhebbers van Spinoza zijn vooral in Goethe geïnteresseerd vanwege diens waardering en liefde voor Spinoza en vanwege het historisch belangrijke feit dat door zijn literaire gezag het respectabel kon worden om in positieve zin over Spinoza te spreken. Openlijk positief over Spinoza denken heeft hij op de kaart gezet. Waar Jacobi de negatieve visie op Spinoza, diens gevaar voor het denken, duidelijk wilde onderstrepen en verspreiden. Door Goethes reactie slaagde Jacobi niet in zijn opzet en bereikte hij het tegendeel van waar het hem omging.
Lees verder...Opvallend snelle publicatie van een zgn. Spinoza-strijd
U herinnert zich wellicht het blog over de strijd om Philosophical Superheroes die op vrijdag 1 mei aan de Yale University werd uitgevochten: Dan Garber vs Michael Della Rocca
Welnu, hun teksten zullen al (en dat is buitengewoon snel) in het eerstkomende Journal of the History of Philosophy [July 2015 (vol. 53.3) cf.] worden opgenomen in de rubriek
NOTES AND DISCUSSION
Spinoza, Historiography, and the Principle of Sufficient Reason: An Exchange
Superheroes in the History
of Philosophy: Spinoza, Super-Rationalist
Daniel Garber
Interpreting Spinoza: The
Real is the Rational
Michael Della Rocca
Some Additional (But Not
Final) Words
Daniel Garber
Spinoza lezen in Palestina
Het recente boek van Carlos Fraenkel, Teaching Plato in Palestine: Philosophy in a Divided World. Princeton University Press (May 4, 2015, books.google en cf. Fraenkels website), doet mij denken aan een blog dat ik zes jaar geleden schreef: “Spinoza lezen in Teheran.”
Fraenkel, die hier in meerdere blogs voorkomt [cf. o.a.], beschrijft zijn ervaringen over het doceren van filosofie in situaties waar studenten vooral in woelige tijden zoeken naar praktische bruikbaarheid van wat ze te leren krijgen.
Teaching Plato in Palestine is part intellectual travelogue,
part plea for integrating philosophy into our personal and public life.
Philosophical toolkit in tow, Carlos Fraenkel invites readers on a tour around
the world as he meets students at Palestinian and Indonesian universities,
lapsed Hasidic Jews in New York, teenagers from poor neighborhoods in Brazil,
and the descendants of Iroquois warriors in Canada. They turn to Plato and
Aristotle, al-Ghazâlî and Maimonides, Spinoza and Nietzsche for help to tackle
big questions: Does God exist? Is piety worth it? Can violence be justified?
What is social justice and how can we get there? Who should rule? And how shall
we deal with the legacy of colonialism? Fraenkel shows how useful the tools of
philosophy can be—particularly in places fraught with conflict—to clarify such
questions and explore answers to them. In the course of the discussions,
different viewpoints often clash. That’s a good thing, Fraenkel argues, as long
as we turn our disagreements on moral, religious, and philosophical issues into
what he calls a “culture of debate.” Conceived as a joint search for the truth,
a culture of debate gives us a chance to examine the beliefs and values we were
brought up with and often take for granted. It won’t lead to easy answers,
Fraenkel admits, but debate, if philosophically nuanced, is more attractive
than either forcing our views on others or becoming mired in multicultural
complacency—and behaving as if differences didn’t matter at all.
Gianni Bozzola won met Cherem de Spinoza (2015) compositiewedstrijd Prix Annelie de Man
Blogger en curator van Spinoza.blogse.nl, Stan Verdult, feliciteert de jonge Italiaanse
componist Gianni Bozzola met het winnen van de klavecimbel compositiewedstrijd Prix
Annelie de Man met zijn Cherem de Spinoza (2015).
In reactie op het blog, waarin ik op die wedstrijd wees, omdat daarbij ook Cherem de Spinoza (2015) van Bozzola meedong,
liet de componist weten bij die wedstrijd de eerste prijs gewonnen te hebben.
Het is opmerkelijk
dat de organisatie zelf dat nieuws niet bekend maakte. Ik ben meermalen naar hun website,
twitter- en facebook-pagina gaan kijken of daarover al iets was bekend gemaakt:
never nooit niet. Heel nalatig.
Ook was ik al enige malen op Bozzola’s pagina op
Soundcloud gaan kijken of daar de uitvoering van zijn compositie al
gepubliceerd stond. Mooi dat hij gisterenavond zelf liet weten dat hij die prijs won en
dat hij inmiddels zijn compositie had geüpload.
Fascinerend om te beluisteren. De
klarinet zal wel de sjofar, de ramshoorn vertolken, neem ik aan.
First Prize at Prix Annelie de Man 2015.
Goska Isphording (harpsichord), Marieke Franssen (flute), Sophie Schouten (clarinet), Pepe Garcia (percussion), Ere Lievonen (harmonium, celesta), Gregory Charette (conductor).
Live at Orgelpark, Amsterdam, 28th may 2015.
Hereafter the program note of the piece:
Lees verder...Susan James over 'natuurrecht is macht' bij Spinoza
Op de recente blogs n.a.v. Hans Gribnau's "De macht van het recht, Spinoza's bijdrage aan de rechtstheorie" [cf. en cf.], alsmede de blogs met discussies over “Spinoza's (paradoxale?) gebruik van 'sui iuris'” van maart vorig jaar [blog 1 - 2 - 3 - 4] sluit het volgende mooi aan:
Op vrijdag 27 maart 2015 hield Susan James een
lezing over "Natural Rights as Powers: Spinoza's Transformation"
tijdens de Conférence dans le cadre du Séminaire Descartes: Nouvelles
recherches sur Spinoza et sur le Traité
Théologico-Politique [PDF]. Deze lezing werd, zo werd vandaag via twitter
bekend gemaakt, door ENS als video gepubliceerd. Hier de link.
Susan James heeft het over - voor die tijd zeker - Spinoza's Maverick
position...
Pieter Rixtel (1643-1673) zal Spinoza gekend hebben van de Latijnse School van Van den Enden
Zojuist ontving ik onderstaand knipsel uit het Noord-Hollands Dagblad van vandaag. Het gaat over een net verschenen boekje over Pieter Rixtel.
Een maand voor de hertaling van Hendrik Wyermars, De ingebeelde chaos uitkwam (zie blog), verscheen bij dezelfde uitgeverij Verloren het boekje Pieter Rixtel 1643-1673, een dichter zonder rust, geschreven door de Haarlemse oud-conrector en docent Nederlands Klaas de Jong (70).
De Jong: ,,Ik ben er achter gekomen dat hij - wat toch opmerkelijk is voor een Haarlemse Doopsgezinde jongen - op school heeft gezeten bij de omstreden Zuid-Nederlandse ex-jezuïet Van den Ende, die in die tijd de uit de joodse gemeenschap verstoten grote denker Spinoza in huis had genomen. Dat geeft aan, aan welke sfeer van vrijheid Rixtel als jongen moet hebben geroken.’’ [in Haarlems Dagblad]
Lees verder...Review van "Spinoza and Medieval Jewish Philosophy"
%2c_Spinoza_and_Medieval_Jewish_Philosophy.jpg)
Daniel H. Frank, Professor of Philosophy at Purdue
University; Director, Jewish Studies Program [cf.] verzorgde voor de NDPR de recensie van
Steven Nadler (ed.), Spinoza and Medieval Jewish Philosophy, Cambridge University Press, 2014. [cf. op dit blog méér]
Ik neem hier (zonder voetnoot) de eerste en laatste alinea over:
The connective 'and' in the title of this collection does considerable work. It serves to bridge Spinoza with his predecessors in Jewish philosophy in a variety of ways, both comparative and more directly chronological. For some decades now, commencing with Warren Zev Harvey's classic 1981 article, "A Portrait of Spinoza as a Maimonidean", there has been much work done on tracing Spinoza's philosophical lineage beyond that of so-called "continental rationalism". The lens is wider than that. More and more we see Spinoza as indebted (malgré lui) to Maimonides and Gersonides no less than to Descartes and Hobbes. And such indebtedness, carrying in its train a salutary muddying of the historiographical story we tell our students, allows us to see Spinoza as really a Janus-faced figure, much as Harry Wolfson discerned. Spinoza may well be seen as both the last of the medievals and the first of the moderns. We usually give the foundational prize for 'father of modern philosophy' to Descartes, but if we change, perhaps not unreasonably, the regnant criterion from epistemology to political philosophy and philosophical theology, we may begin to pause. Hobbes begins to loom very large from this angle, but even he signaled the radicality of Spinoza, when, upon reading Spinoza's Tractatus Theologico-Politicus (1670), he uttered that he (Hobbes himself) "durst not write so boldly." In sum, Spinoza is more than a critic of Cartesian dualism; he is also a critic of medieval religious philosophy generally. And from this latter vantage point he, not Descartes, may be seen as the culmination of one epoch and, by virtue of his radicality, the commencing of something new.
Lees verder...Hendrik Wyermars (1684 – 1757) Amsterdam kan nu straatnaambordjes maken
Op 13 april 2013, tijdens de Koerbagh-petitie, deed ik in een blog het voorstel om ook voor Hendrik Wyermars ergens in Amsterdam een herdenkingsplaats te maken. Ik dacht aan een
Toen waren zijn levensjaren nog niet bekend. Nu ze dat wel zijn (zie vorig blog), kan dat bord opnieuw gemaakt worden. Verstandig wellicht dat het gemeentebestuur van Amsterdam nog even gewacht heeft - scheelt toch revisiekosten... Maar nu hoeft niets meer hen tegen te houden om ergens een plein om te dopen in:
Hendrik Wyermars (1684 – 1757) Twee paragrafen uit zijn 'De ingebeelde chaos'
In vervolg op het vorige blog, “Hendrik Wyermars (1684 – 1757) ‘De ingebeelde chaos’ hertaald. Eerbetoon aan vervolgde Spinozist,” wil ik hier zijn openings- en slottekst brengen van het belangrijkste gedeelte van zijn geschrift als zowel een specimen van Wyermars betoog, als van Michiel Wielema’s hertaling ervan. De laatste gaf dat gedeelte de titel: “Godsbewijzen, de Drie-eenheid en de schepping uit het niets;” -
Lees verder...Hendrik Wyermars (1684 – 1757) ‘De ingebeelde chaos’ hertaald. Eerbetoon aan een vervolgde Spinozist
Let op: uit het blog van 13 april 2015 blijkt dat het geboortejaar 1685 moet zijn.
Een vrijdenker in de achttiende eeuw
die beweerde dat de aarde eeuwig had bestaan en het Bijbelse scheppingsverhaal een mythe was.
Eind vorige week verscheen
Hendrik Wyermars, De ingebeelde chaos. Hertaald en ingeleid door Michiel Wielema. Hilversum, Verloren, 2015 - ISBN 9789087045258 - €19 [books.google - Inhoudsopgave en eerste deel inleiding PDF]
(Over acht dagen precies) 305 jaar na de oorspronkelijke uitgave, verschijnt een hertaalde nieuwe uitgave van dit werkje. Het werd een werkelijk schitterend boekje. Het zou niet verschenen zijn als Hubert Vandenbossche er geen financiële steun voor over had gehad. We mogen hem en Michiel Wielema dankbaar ervoor zijn dat ze dit project hebben opgezet en uitgeverij Verloren bereid vonden het uit te geven.
In een blog van 1 juli 2014 had ik al eens aangegeven dat ik het erg jammer vond dat over Hendrik Wyermars niets te vinden is in Henri Krop's boek, Spinoza. Een paradoxale icoon van Nederland. Dat wordt met deze uitgave enigszins goed gemaakt.
Voor het eerst kon ik nu het boek, dat ik deels al wel eens op internet had ingekeken, in één ruk lezen door de goed leesbare hertaling die Michiel Wielema verzorgde en van uitstekende toelichtingen voorzag, alsmede een voortreffelijke inleiding, waarin hij alles wat er maar te vinden was over Wyermars bijeenbracht. Het opvallendste daarin is dat uit hernieuwde archiefstudie waar dit project hem aanleiding toe gaf én het hem mogelijk maakte, het sterfjaar van de auteur van De ingebeelde chaos, gevonden werd. Moesten eerdere blogs die ik aan hem wijdde (zie onder) z’n data op (± 1685 - ? na 1749) stellen, nu zijn zijn levensjaren bekend en kunnen ze in de titel van dit blog voor het eerst op internet worden gebracht.
Lees verder...Straf Arabische Spinoza, Raif Badawi, wiens 'misdaad' bestond uit bloggen om vrijheid, gehandhaafd
Een rechtbank in de Islamitsche Staat Saudi-Arabië heeft gisteren
uitspraak gedaan in het beroep van blogger Raif Badawi. De hem opgelegde straf voor
het beledigen van de islam, blijft gehandhaafd en bestaat behalve uit een
exorbitant hoge boetebedrag van ca. 240.000 euro, uit 10 jaar gevangenisstraf
en 1000 stokslagen. De rechtbank laat zich niets gelegen liggen aan het
wereldwijde protest tegen de barbaarse behandeling van de intelligente en
vredelievende blogger die zich verwaardigd had iets tegen de religieuze
politie van Saudi-Arabië te schrijven. [Cf. blog]
In januari van dit jaar werden de eerste vijftig stokslagen
uitgedeeld. De volgende sessie is tot nu toe twee keer uitgesteld vanwege
gezondheidsredenen. Het gevaar bestaat dat wordt doorgegaan met die stokslagen - a.s. vrijdag misschien al.
Nu staat alleen nog de mogelijkheid van een koninklijk
pardon open.
____________
Commentaar van The Guardian - zie ook overzicht eerder in The Guardian van enige van Badawi's uitlatingen.
Verklaring en oproep van The Observatory for the Protection of Human Rights Defenders, a joint programme of the the World Organisation Against Torture (OMCT) and the International Federation for Human Rights (FIDH).
VHS Spinoza zomerweek van 27 juli t/m 31 juli 2015
Gisteren ontvingen de leden van de VHS de informatie over de komende Spinoza zomerweek. Ik geef die hier graag door. Thema:
Benedictus de Spinoza’s Ethica
De Spinoza zomerweek, die jaarlijks wordt georganiseerd door de Vereniging Het Spinozahuis, zal in 2015 plaatsvinden van maandag 27 juli tot vrijdag 31 juli in Barchem (Achterhoek). Het thema dit jaar is Spinoza’s Ethica, die algemeen wordt beschouwd als het belangrijkste werk van Spinoza, en nog steeds relevant en vooral ook actueel is vanwege zijn opvattingen over lichaam en geest, de niet-vrije wil, de passies en de weg om zich daarvan te bevrijden. Veel mensen die over Spinoza hebben gelezen en gehoord, willen op een gegeven moment die beroemde Ethica zelf wel eens lezen. Met Ethica bedoelt Spinoza immers geen moraal met geboden en verboden, maar een handleiding voor duurzaam geluk. Er blijken echter nogal wat lezers te zijn die aan de Ethica beginnen en daarna weer snel ‘afhaken’ vanwege de ‘geometrische methode’. Niet alleen voor hen, maar ook voor degene die de Ethica heeft uitgelezen en al vaker heeft bestudeerd, kan deze intensieve zomerweek bijdragen aan zowel dieper inzicht als meer kennis van de toepassing daarvan in het dagelijkse leven. Want zoals Gilles Deleuze in zijn Spinoza, Philosophie pratique (1970) schrijft, is er in de Ethica sprake van twee ‘lagen’: de geometrische laag van stellingen en bewijzen, en de laag van de ‘opmerkingen’, waarin Spinoza zijn filosofie illustreert met alledaagse voorbeelden.
Hans Gribnau's "De macht van het recht, Spinoza's bijdrage aan de rechtstheorie" – nogmaals
Eergisteren had ik een blog waarin ik wees op het feit dat Hans Gribnau zijn in het Engels vertaalde artikel, "De macht van het recht, Spinoza's bijdrage aan de rechtstheorie," dat in 1992 in het Nederlands Juristenblad verscheen [67, nr 43 (1992), p 1443-51] op internet ter beschikking had gesteld. Daarop was SKL-lid Bob Hoekstra zo vriendelijk mij een PDF toe te sturen van dat oorspronkelijke Nederlandse artikel. Gribnau ging ermee akkoord dat ik dat PDF via dit blog verder zou verspreiden (zie onder).
Naar aanleiding van mijn opmerking in dat blog dat ik het jammer vond dat hij Spinoza’s typering in welk geval hij de term ‘wet’ metaforisch gebruikt achtte, precies had omgedraaid, zond hij mij de tekst van het lemma “Lex” dat hij geschreven had voor The Compendium to Spinoza (ed. by Wiep van Bunge, Henri Krop, Piet Steenbakkers & Jeroen van der Ven, 2011]. Dat had ik ooit wel gezien, maar was ik weer vergeten [cf. dit blog]. Daarin corrigeert hij zijn eerdere lezing van wat voor Spinoza als ‘metaforische wet’ is te zien. Hier lezen we precies waar ik in het vorige blog op wees:
Lees verder...Wat bezielt 'atheïstische' dominees?
Ook Canada heeft z’n atheïstische dominee naar wie jaren nadat ze als atheïst “uit de kast” kwam, nu pas een onderzoek naar haar kerkelijkheid is begonnen, aldus lees ik in Trouw vandaag. Gretta Vosper werd aangesteld tot pastor in Toronto in de United Church of Canada, die in 1925 ontstond uit de Presbyterianen en de Methodisten in Canada en zo de grootste protestantse kerkorganisatie werd – soort PKN.
Ongeveer net zoals Klaas Hendrikse die een boek schreef Geloven in een God die niet bestaat,
schreef Gretta Vosper het ophef makende boek With or Without God: Why the Way We Live is More Important than What We
Believe.
In de ondertitel herken je een overeenstemming met wat ook Spinoza belangrijk vond, b.v. in het voorwoord van de TTP, maar ook elders.
Op haar website, waarop zij zich uitdrukkelijk afficheert als dominee én atheïst, kom je Spinoza niet tegen.
Zij staat een “progressief christendom” voor en richtte "The Canadian Centre for Progressive Christianity" op. Ieder gaat z’n gang maar in zaken van religie. Maar Ik begrijp niet goed, waarom deze progressieve dominees zich atheïst noemen en niet de God van Spinoza ‘omarmen’ en propageren.
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [114]
Spinoza geplukt van de cover van Zucchello Dario, Spinoza. Diogene Multimedia (collana Briciole di filosofia), 2015 [o.a. cf.]
Inutilis scientia Spinozana [113] De Franse serie Les Grands Philosophes bevatte uiteraard ook Spinoza
Les Grands Philosophes, Collection dirigée par Clodius Piat, Publiée chez Felix Alcan, begonnen in 1900 verschenen monografieën over Socrates, Avicenna, Kant, Augustinus, Malebranche, Pascal en Anselmus en daarna in 1902 van
Paul-Louis Couchoud, Benoît de Spinoza
In te zien bij archive.org
Zie bespreking door Gaston Faelens in Persée [Année 1905, Volume 12, Numéro 46, pp. 276-277 – cf.
Lees verder...Hans Gribnau's "De macht van het recht, Spinoza's bijdrage aan de rechtstheorie" geïnternationaliseerd
Het artikel van Hans Gribnau, "De macht van het recht,
Spinoza's bijdrage aan de rechtstheorie," dat in 1992 in het Nederlands Juristenblad verscheen [67,
nr 43 (1992), p 1443-51] werd door hemzelf in het Engels vertaald voor het boek
dat ik in het vorige blog signaleerde (en waarvoor het de aanleiding vormde):
Santos Campos (ed.), Spinoza and Law. Farnham/Burlington, Ashgate, 2015
Gribnau was toen universitair docent aan de rechtenfaculteit van de Erasmus Universiteit waar hij de inleiding tot de rechtswetenschap en rechtsfilosofie doceerde. Onlangs, 22 mei 2015, postte hij vanuit Tilburg University, Fiscal Institute and the Center for Company Law waar hij sinds 1998 werkzaam en sinds 1 sept. 2011 hoogleraar is, het PDF van dit artikel
“The Power of Law: Spinoza’s Contribution to Legal Theory,” p. 21-37
Gezien de hoge prijs van dat boek is het uiteraard extra nuttig dat zijn artikel via internet beschikbaar komt. Maar bijzonder is dat er in zo’n internationale reader ook een bijdrage vanuit Nederland meedoet.
Lees verder...Spinoza’s groundbreaking theory of law
“Spinoza’s practical philosophy has received a recent boom in attention by readers throughout the world.” Zo lezen we in de blurb van een opmerkelijk boek dat in februari uitkwam: een reader met artikelen over wat er bij Spinoza te vinden is aan theorie over het recht – de bijeengebrachte artikelen komen uit een periode die de jaren 1929 – 2014 omvat. Daaronder het in het Engels vertaalde artikel van Hans Gribnau uit 1992: “De macht van het recht, Spinoza's bijdrage aan de rechtstheorie." Daarover in een volgend blog. Hier eerst dat boek gesignaleerd.
A. Santos Campos (ed.), Spinoza
and Law. Farnham/Burlington, Ashgate,
2015,
“This volume collects some of the best writings on Spinoza’s philosophy of law and includes a critical examination of Spinoza’s theory of the types of law, his natural law theory, as well as the modern reformulation of his approach to the nature of laws and to natural rights. This collection of essays (some of which are published in the English language for the very first time) shows how Spinoza was able to deliver a revolutionary idea of natural law that breaks away from the traditions of natural law and of legal positivism.
Lees verder...Inutilis scientia Spinozana [112] Weer Opera Posthuma in de veiling - nu zonder portret
Op 9 juni 2015 komt er bij Christies weer een exemplaar van de B.d.S. Opera Posthuma in de veiling [cf.]. Deze keer een exemplaar zonder het zgn. Opera-portret. Christies schat dat het voor een bedrag tussen $3,822 - $5,351 over de toonbank zal gaan.
Wat een verschil met wat blijkbaar betaald wordt voor een exemplaar mét portret, zoals ik in dit blog van 20 februari 2015 kon doorgeven (gevraagd werd €68.000).
"Spinoza. Das Abenteuer der Immanenz" – een klassieker
Voorbije dagen heb ik mij weer eens bezig gehouden met Yirmiyahu
Yovel: Spinoza. Das Abenteuer der
Immanenz [Steidl Göttingen, 2012], de vertaling in één deel die ik
bezit van Spinoza And Other Heretics:
Volume 1: The Marrano Of Reason; Volume 2: The Adventures Of Immanence
[Princeton University Press, 1989, 21992] – een voortreffelijke
vertaling; echt mooi Duits om van te genieten. Vooral de inhoud van het boek is
het die het de moeite waard maakt het om de zoveel tijd weer eens ter hand te
nemen. [Zie hier mijn bespreking van het eerste deel]
Eerder had ik slechts enige hoofdstukken van het tweede deel gelezen. Nu las ik het voor het eerst in z’n geheel en kreeg ik nog grotere bewondering voor de grote en brede eruditie van waaruit Yovel dit boek schreef. Hij is niet alleen duidelijk goed thuis in de filosofie van Spinoza, maar ook in Hegel, Marx, Nietzsche en Freud. Het is duidelijk dat hij begrijpt waarover hij spreekt én dan wat te vertellen heeft. Ik zeg dat niet zomaar. Wat een verschil met de inleiding van Jasper Schaaf, Realistische vrijheid en dynamische macht in het licht van het denken van Spinoza en Marx [Mededelingen vanwege Het Spinozahuis, Nr. 110] dat we onlangs ontvingen en waaruit we niets interessants over Spinoza of Marx te weten komen. Daar zit geen verhaal, geen lijn, geen betoog in – een en al broddelwerk en wat hap snap in-en-uit-praten, meer is het niet. De VHS zou als uitgever de vrijheid moeten nemen om, als een lezing tegenviel en zeer onder de maat was, te weigeren om het dan ook nog uit te geven. Maar dit terzijde.
Lees verder...Heeft Spinoza een moderne morele filosofie?
Dat hangt af van welke moderniteitseis er gesteld wordt. Als er onder verstaan wordt de mate waarin die filosofie gedragsverplichtingen en normen uitstraalt, hoe deontologisch hij is, dan kun je de vraag stellen: hoeveel ‘moraliteit’ vind je bij Spinoza? De aanleiding voor dit blog is het nieuwe lemma op de Internet Encyclopedia of Philosophy [IEP] waar ik onlangs in een blog op wees, n.l. het door John Grey geschreven lemma: “Spinoza: Moral Philosophy.” [Cf. IEP]
”Het verlangen om goed te doen, dat uit het leven onder leiding van de rede voortkomt, noem ik plichtsbesef,” (vertaalt Krol), pietas (schrijft Spinoza in 4/37s1), ‘morality’ (vertaalt Curley). Wat betekent daar ‘besef van plicht’ resp. ‘morality’? Dat is dus de vraag.
Ik vind dat John Grey een op vele punten voortreffelijk artikel schreef, waarvan veel op te steken is, juist over het ethische deel van de Ethica (vooral vanaf deel 4). Het geeft een goede samenvatting van de hoofdlijnen; en tegelijk krijg je iets mee van de vraagstukken die in de recente secundaire Spinoza-literatuur daarover aan de orde worden gesteld.
Lees verder...Spinijntje / Spinoza Miffy van Saskia Pfaeltzer
Saskia Pfaeltzer, in onze kringen bekend van het boek dat zij samen met Erik Bindervoet maakte, Spinoza’s achtbaan [cf. blog], creëerde een kunstwerk, waarin zij “twee Nederlandse iconen” tot één beeld maakte: Nijntje en Spinoza werden Spinijntje – en in ‘t Engels Spinoza Miffy. En zie, niet ver van mij vandaan, in de tuinen van Chateau St Gerlach (zoals ze Kasteel St. Gerlach in Houthem, Limburg het liefst noemen) staat dit Spinoza-beeld van haar! Bob Hoekstra, lid van de Spinoza Kring Limburg, stuurde mij deze foto’s toe die zijn vrouw, Marga Smit, maakte. Uiteraard plaats ik ze meteen in dit blog. Met dank aan de maaksters (van beeld en foto).
