Hans Achterhuis is - ondanks beweren van 't tegendeel - evident géén Spinoza-fan
René Gude volgde in een overdrachtsceremonie die op 23 mei plaatsvond op het balkon van het Academiegebouw van de Universiteit Utrecht, Hans Achterhuis op als Denker des Vaderlands.
Bij zijn aantreden op 1 april 2011 van Achterhuis als Denker des vaderlands schreef ik in een blog:
“Hans Achterhuis heeft niet echt veel van Spinoza in zijn werk betrokken. Hij noemde zich op de Spinozadag 2008 in Paradiso geen kenner van Spinoza maar wel een Spinozafan. Hij benadrukte vooral dat Spinoza (net als Machiavelli) de mensen wilde bestuderen zoals zij waren in plaats van zoals men zou willen dat zij zouden zijn. [Het coreferaat dat hij toen hield ging over "De actualiteit van Spinoza" en is als PDF bij de ASK te downloaden.]
Ik ben dus benieuwd of we de komende tijd iets ervan kunnen merken dat de Denker des Vaderlands een Spinozafan is: "iemand die onze grootste Nederlandse filosoof bewondert en die steeds weer door diens inzichten wordt meegesleept," zoals hij dat toen zei (maar wat misschien niet meer dan een gelegenheids- dus beleefdheidsopmerking was?). We wachten benieuwd af.”
Lees verder...Intrigerende Spinoza-illustratie van Maria Elina
Deze tekening van Spinoza van de in Buenos Aires in Argentinië geboren en werkende illustrator Maria Elina (1975), trof ik aan op de website van La Nacion, waar vandaag het hoofdstuk "Spinoza: la geometria de las pasiones" uit Manuel Cruz's Amo, luego existo [Eudeba, 2010 - ik hou van, dus ik besta] geplaatst is.
Het is waarschijnlijk een ilustracion uit dat boek. Ik heb geprobeerd op diverse sites waarop Maria Elina haar werk post er meer over (wellicht een andere afbeelding) te vinden, maar dat lukte niet.
Een intrigerende tekening, waarin via een lens de gewone passionele liefde (het verwijst naar Spinoza's hart), wanneer hij bestudeerd wordt, kan omkeren en verwijzen naar een liefde voor het geheel, de amor Dei intellectualis. Knap gedaan (als ik het goed zie).
Stan Verdult
Lees verder...John Berger’s boek in het Duits verschenen
Het boek van John Berger, Bento's Sketchbook. A meditation, in words and images, on the practice of drawing [zie dit blog] is in Duitsland op de markt gebracht:
John Berger, Bentos Skizzenbuch. Aus dem Englischen von Hans-Jürgen Balmes. Hanser, München 2013
Ik meld het maar even. Zie een bespreking door Ingo Arend: Welthaltiger Blick, luzide Vergleiche: Der Essayist John Berger hat mit „Bentos Skizzenbuch“ sein wohl persönlichstes Werk vorgelegt. Lees verder...10 juni zullen de winnaars van de NWO-Spinozapremie 2013 bekend worden
Vandaag liet de NWO, de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk Onderzoek, weten dat op maandag 10 juni om 16.00 uur bekend zal worden gemaakt welke wetenschappers de NWO-Spinozapremie 2013 (goed voor 2,5 miljoen euro pp) in ontvangst mogen nemen. Er kunnen dus weer enige wetenschappers die mogelijk weten dat ze voorgedragen zijn, in de zenuwen zitten. Nog 13 dagen... Dan volgt de bekendmaking in het Museon in Den haag [Stadhouderslaan 37], als slot van Bessensap, de jaarlijkse ontmoeting van onderzoekers, media en voorlichters.
De feestelijke uitreiking vindt dan weer pas op 27 september 2013 plaats in de Grote Kerk in Den Haag. Dan ontvangen de winnaars symbolisch dat bedrag én een beeldje van Spinoza - hier alvast als voorproefje een stukje van dat beeldje.
Zaterdag in Katwijk twee lezingen Vereniging Het Spinozahuis
Op zaterdag 1 juni 2013 vindt de jaarlijkse algemene leden-vergadering van de Vereniging Het Spinozahuis plaats in De Roskam in Katwijk aan de Rijn [Turfmarkt 2], en worden er twee lezingen over Spinoza gehouden die voor iedereen vrij toegankelijk zijn.
Charles S. Peirce (1839 - 1914) achtte de 'geometrische orde' van de Ethica "merely a veil over the living thought"
Eigenlijk is deze Amerikaanse pragmaticus, wiskundige, wiskundefilosoof, historicus van de wiskunde en natuurkundige, te groot voor een blog als dit. Ik hoef het gelukkig over zijn eigen filosofie niet te hebben en kan me beperken tot alleen zijn relatie tot Spinoza. Nu is daarover niet veel geschreven. Eigenlijk is er slechts één filosofe die zich diepgaand met die relatie heeft bezig gehouden: Shannon Dea. Zij schreef diverse artikelen over Peirce & Spinoza en promoveerde op dat onderwerp. Laat ik haar dat in haar eigen woorden zeggen: “I ended up specializing in early modern philosophy, and writing a seemingly improbable dissertation on the 19th-20th century American pragmatist Charles Sanders Peirce and the 17th century continental rationalist, Baruch Spinoza.” [Hier]
In haar speurwerk diepte ze een recensie van Peirce uit 1894 op over een uitgave van de Ethica waarin hij veelzeggende opmerkingen over Spinoza maakte, maar nog véél meer deed; eigenlijk kaapte hij een recensie om er belangrijke toelichtingen op zijn filosofie en op de relatie wiskunde-logica in weg te stoppen. Daarover schreef Dea “‘Merely a Veil Over the Living Thought’: Mathematics and Logic in Peirce’s Forgotten Spinoza Review.”
Lees verder..."Desire is the very essence of man" op gebouw DNB
Vandaag plaatste Felix Meritis een column, waarin Adriejan van Veen schrijft over de leuze “Desire is the very essence of man” die in het kader van het kunstproject van Joseph Semah, Amsterdam of Above, Amsterdam of Below, aangebracht is op het gebouw van De Nederlandse bank.
Adriejan van Veen studeerde politieke geschiedenis aan de Universiteit Utrecht en werkt aan een promotieonderzoek naar de democratische legitimiteit van onafhankelijke markttoezichthouders, aan de Utrechtse School voor Bestuurs- en Organisatiewetenschappen (USBO).Hij schreef een aardige en actuele beschouwing. Jammer dat er geen foto van de leuze op het gebouw van DNB bij is geplaatst.
Wir glauben all' an einen Gott
Eén ding weet ik zeker: Johann Sebastian Bach (1685 - 1750), de Duitse organist, componist, klavecinist, violist, muziekpedagoog en dirigent van barokmuziek (om het hele rijtje van wikipedia over te nemen), had zijn talenten van de God van Spinoza. Dat hijzelf zich wendde tot de antropomorfe christelijke God doet er in mijn ogen dan minder toe.
Of hij ooit van Spinoza heeft gehoord? Ik denk het niet. En het doet er niet toe. Bach was Lutheraan en zijn muziek geldt als het hoogtepunt van Lutheraanse kerkmuziek en als “muzikale uitdrukking van de Reformatie”. Naar Bachs mening had muziek twee wezenlijke doelen: muziek behoort “tot Gods eer en tot ontspanning van het gemoed” te zijn, schreef hij (nogmaals volgens wiki). Ik beschouw zijn muziek als eveneens het hoogtepunt van ook de spinozistische kerk. Spinoza ging wel eens met z’n huisbaas mee naar de Lutherse kerk, maar heeft Bachs muziek nooit kunnen horen, want die moest nog geboren worden; ook weet ik niet of die kerk al een orgel bezat en hij orgelspel heeft kunnen beluisteren. Waarschijnlijk niet want in de zestiende en zeventiende eeuw werd in Nederland het kerkorgel nog niet tijdens kerkdiensten gebruikt, alleen voor concerten.
De nieuwste van Lotte Egtberts: zelfportretjes met Spinoza
Student illustratie aan het HKU en Spinoza-fan Lotte Egtberts, over wie ik inmiddels al vele blogs had (zie via zoekvenster) is geslaagd voor een aantal opdrachten, waaronder ze ook dit “zelfportret voor Research” maakte. Ze schrijft op haar blog: “Hij is eindelijk af! Voor de foto heb ik m’n Ethica met zijn touwtjes aan mijn ezel gebonden, vervolgens pagina's gescand uit verschillende boeken, mijn lievelings, dat wel. Van die scans heb ik kubusjes gevouwen, ze naast de hangende Ethica op het papier geplakt, mijn papieren ikjes uitgeknipt, er op geplakt, gefotografeerd, bewerkt in photoshop, uitgeprint, weer bewerkt, weer gescand en daarna weer gefotowinkeld zodat die in een magazine paste. Ik ben blij dat ik er klaar mee ben.”
Geen wonder dat ze geslaagd is - met zo'n fraai resultaat. Proficiat Lotte, en dank! Ik kan er mooi mijn blog mee opvrolijken.
Stan Verdult
Spinoza in 'The Affective Turn'
Onder het flinke aantal ‘turns’ die sinds de 1990-iger jaren werden ‘ontdekt’ (zoals "the linguistic turn", de "biopolitical turn" e.a.), blaast ook de "affective turn” z’n partijtje mee. Het was Patricia Ticineto Clough die het beestje z’n naam gaf. In het boek dat ze samen met Jean Halley uitbracht, maar waarvan zij toch vooral de gangmaker was,
Patricia Ticineto Clough, Jean Halley, The Affective Turn: Theorizing the Social [Duke University Press, 2007]
in dat boek dus, zag zij die ‘turn’ als een uiting van "a new configuration of bodies, technology, and matter instigating a shift in thought in critical theory" die aan de orde was bij veranderingen op economisch, politiek en cultureel vlak. De auteurs van het boek zagen “affectivity as a substrate of potential bodily responses, often autonomic responses, in excess of consciousness” (p. 2) Affecten dienen dan ook onderscheiden te worden van emoties, gevoelens of sentimenten en de aandacht gaat bijna volledig uit naar de sensatie-ervaringen en mogelijkheden van het lichaam. Men leest a.h.w. het lichaam...
Lees verder...
De bril van Spinoza
Onlangs verscheen dit boekje van Andrea Sangiacomo (a cura), Gli Occhiali di Spinoza, Le Mani, Recco, 2013. pp. 86
Met behulp van de Google & Bing vertaal-modules maakt ik onderstaande vertaling van de wervingstekst die nieuwsgierig maakt. Naar welke recent ontdekte tekst zou worden verwezen?
De bril van Spinoza,Hoe zou de wereld eruitzien gezien door de filosofie van Baruch Spinoza? Hoe zou ons leven veranderen als we ermee instemmen om de gebaren en gebeurtenissen van alledag te lezen door verschillende brillen? De gelukkig ontdekking van een anoniem manuscript is een kans om te proberen een antwoord te vinden op dergelijke vragen. Om deze mysterieuze tekst te interpreteren, worden mythen, het filosofische denken van Parmenides, de taalfilosofie van Vico, en de ethische filosofie van Spinoza en Petrarca in stelling gebracht. Het resultaat is de ontsluiting van een pad vol ongewone en soms ontoegankelijke vergezichten, vastbesloten om de lezer-ontdekker te leiden langs een aantal van de meest cruciale doctrines van de westerse filosofische traditie, die echter nog steeds wachten om vanuit een nieuwe geest herdacht te worden. Zoals de Alta Via dei Monti Liguri* over door bossen en zee omgeven bergkammen klimt, biedt ook deze tekst een ontdekkingsreis die het geluid van de mythen van het leven van alledag tot een stilzwijgen brengt waartoe dit denken aanleiding geeft.
Lees verder...Groningse Faculteit Wijsbegeerte begint Dutch Seminars in Early Modern Philosophy
Op 29 en 30 januari 2014 wordt het eerste van een beoogde reeks Dutch Seminars in Early Modern Philosophy gehouden door de Faculteit Wijsbegeerte van de Rijksuniversiteit Groningen. Organisatoren zijn Martin Lenz (cf blog) en de door hem aangetrokken Andrea Sangiacomo (cf blog). Hun gezamenlijke project is "Naturalisme én teleologie in Spinoza’s filosofie." Je zou dan verwachten dat er voor zo’n eerste seminar een relatie wordt gelegd met dat thema; b.v. iets als teleologie in de vroeg moderne filosofie; of toch minstens een thema met Spinoza erin. Niets van dat alles: ze gaan de hele breedte in. De enige begrenzing voor de gevraagde papers is: het moet gaan over vroeg moderne filosofie. Ik wens ze veel succes.
Andrea Sangiacomo geeft a.s. zaterdag een lezing tijdens de ledenvergadering van de VHS in Rijnsburg over: "Adam’s sin and Spinoza’s trouble with Willem van Blijenbergh." Eerder was daarvoor Ursula Renz aangekondigd. Niet duidelijk is gemaakt waarom dat niet door kon gaan. Maar nu wordt zij aangekondigd als keynote speaker op ’t komende seminar in Groningen, samen met Eric Schliesser.De initiatiefnemers hebben nog geen plekje op de website van de Groningse Universiteit, althans daar kon ik hun oproep voor papers niet vinden. Die tref je hier en hier hier aan.
op 7 juli 2013 spreekt Andrea Sangiacomo tijdens het Bucharest-Princeton Seminar 2013 in Bran, Roemenië, met als thema THE LOSERS OF THE SCIENTIFIC REVOLUTION, over: "Explaining superstition: Spinoza’s conatus doctrine and its evolution between 1661 and 1670." Kortom de ontwikkeling van het conatus-begrip bij Spinoza staat bij hem flink in de aandacht.
Spinozisme werd 'het seculiere geloof' volgens John Gray
In Trouw een op het cynische affe kritische bespreking door Sebasien Valkenberg van het laatste boek van John Gray: De stilte van dieren. Over de vooruitgang en andere moderne mythen. Ambo/Anthos, 2013
De recensent laat goed zien dat Gray goed beschouwd teveel boeken schrijft, daar hij eigenlijk steeds met hetzelfde boek komt, waarin hooguit wat kleine terminologische verschilletjes worden ingevoerd. Zo recyclet Gray in De stilte van dieren de boodschappen die hij eerder met Zwarte mis, apocalyptische religie en moderne utopieën (2007) bracht. Daarin noemde hij de radicale Verlichting een 'nevenproduct van het christendom'. De Verlichting is in zijn optiek de voortzetting van het (vroege) christendom met andere middelen, misschien zelf nog wel een tandje erger. Verlichtingsfilosofen hebben de kern van hun filosofie volgens hem gepikt van de eerste christenen.
Lees verder...
Heeft de notie 'denkende materie' nog iets met Spinoza van doen?
Begin van deze maand had ik een blog met de titel: “De misvatting over het 'denkende lichaam',” waarin ik verwees naar een artikel over een discussie tussen de Russische geleerden Lev Vygotsky en Evald Ilyenkov. Dat korte blog begon ik zo: “Niet alleen reducerende neurowetenschappers, ook Spinoza-‘kenners’ hebben in reacties op dit blog wel gemeend zo Spinoza’s leer over de lichaam-geest-verhouding te kunnen typeren, alsof hij ons een 'denkend lichaam' zou voorzetten. Volkomen fout uiteraard - een voorbij zien aan zijn sterke benadrukking van de verschillen der attributen.” Uitgebreidheid kan niet vanuit denken begrepen worden en omgekeerd. Ik hoef hier niet naar de vele bewijsplaatsen te verwijzen, denk ik.
Gisteren las ik een tweet waarvan ik hier slechts de helft citeer: “Spinoza niet enige filosoof die gehele materie denken toekende;” de rest leest u daar.
Lees verder...Robert H. M. Elwes (1853 - ?) vertaler van Spinoza
Latere toevoeging: zie blog van 28 maart 2015: Robert Harvey Monro Elwes (1853 - 1892) vertaler van Spinoza's hoofdwerken getraceerd
* * *
Over Robert Harvey Monro Elwes is niets te vinden op internet dan zijn namen en geboortejaar, alsmede dat hij de werken van Spinoza in het Engels vertaalde, die in twee delen bij George Bell and Sons in Londen uitkwamen als The Chief Works of Benedict de Spinoza, translated from the Latin, with an Introduction by R.H.M. Elwes, vol. 1 Introduction, Tractatus-Theologico-Politicus, Tractatus Politicus. vol. 2 De Intellectus Emendatione - Ethica. (Select Letters). London, George Bell and Sons, 1883-1884 [1887, revised edition, 1901 en nog vele herdrukken daarna].
Meer vind je niet. Wel geeft Google duizenden hits naar de vele malen dat je deze vertalingen gebruikt ziet worden. Het is de meest verspreidde en gebruikte op internet. Maar wie iets meer over deze vertaler te weten wil komen, vind op internet over Elwes zelf verder geen spoor. [Misschien nog dit: in the 1891-Census van 't UK komt een Robert H M Elwes voor die in 1854 in Stoke By Clare geboren is en t.t.v. de census woonde in Westminster, St James Westminster; hier en misschien is er nóg een connectie, zie aan 't eind]
Die inleiding geeft een beeld van de stand van de Spinoza-studie en de in het Engels beschikbare vertalingen tot de jaren 1880. Daaruit geef ik het begin en het eind, achterwege laat ik het grote tussenstuk waarin hij leven en leer van onze filosoof schetst. De voetnoten heb ik omgezet in eindnoten.
Lees verder...Spinoza als grondlegger van onze seculariteit enigszins een 'invented tradition'?
De lezing die Spinoza scholar Genevieve Lloyd op 14 mei 2011 tijdens de jaarlijkse ledenvergadering van de Ver. Het Spinozahuis gaf, was één van de brochures die de leden begin deze maand ontvingen: Genevieve Lloyd, Spinoza and the Idea of the Secular. Over haar had ik eerder twee blogs (op 25 en 26 april 2011).
Ze behandelt hier Spinoza in het kader van Taylor’s A Secular Age, dat overigens slechts bescheiden aan de orde komt en die zelf nauwelijks op Spinoza in ging. Ze geeft een boeiende (en natuurlijk niet onbekende) typering van Spinoza, waarbij uiteraard Spinoza’s naturalistisch zicht op moreel deugdzaam leven centraal staat, in het licht van een ontkenning van onsterfelijkheid of een nabestaan waar beloond en vooral gestraft zou worden – een deugdzaam leven dat z’n beloning in zichzelf vindt en dat vooral bestaat uit het zoeken naar waarheid en begrip. Ze behandelt Spinoza's verzet ertegen als atheïst getypeerd te worden, waarbij ze goed laat zien dat het hem daarbij niet ging om zijn reputatie, maar om de juiste erkenning van zijn filosofie. Voorts laat ze duidelijk zien dat hij niet religie als zodanig verwierp, maar superstitie (vooral ook binnen religies). En de hoofdoorzaak van superstitie was de vrees en daarachter weer het geloof in een straffende god in een hiernamaals. Dat was wat Spinoza vooral bestreed.
Lees verder...Gelijkheidsthese of gelijk-opgaan-these?
De dag nadat Chantal Jaquet haar lezing tijdens de algemene ledenvergadering van de VHS had gehouden, schreef ik een uitvoerig blog waarin ik op haar thema inging: “Kan de gelijkheids-these de parallellisme-these verdringen?”
De eerste week van mei ontvingen de leden vijf brochures, waaronder deze van haar lezing:
Chantal Jaquet, From Parallelism to Equality: The Nature of the Union of Mind and Body in Spinoza. Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 104, met de lezing van 26 mei 2012. Uitgeverij Spinozahuis, 2013.
Sindsdien ben ik enige tijd met haar tekst bezig geweest en heb mij afgevraagd, of en in hoeverre we met haar voorstel beter uit zijn. Ik ben er nog niet helemaal maar grotendeels wel uit. Ze formuleert een prima kritiek op de ingeburgerde gewoonte om naar 2/7 te verwijzen met “de parallellisme-these” (“this confusing minefield of a concept”).
Lees verder...Spinoza in Paradoxes of Religious Toleration in Early Modern Political Thought
Een review heden op NDPR door Michael W. Hickson (Santa Clara University) bracht mij op dit boek. Uit die bespreking neem ik zodadelijk enige passages over. Het gaat om:
John Christian Laursen, María José Villaverde (Eds.), Paradoxes of Religious Toleration in Early Modern Political Thought. Lexington Books, 2012
[books.google]
De inhoudsopgave (zie hierna) laat bekende namen zien.
Citaten uit de recensie van Michael W. Hickson:
Lees verder...
"Dat kan toch geen toeval zijn"
Vandaag kwam dagblad Trouw met een nieuwe opmaak. Dat is niet de aanleiding om te bloggen, maar een groot artikel op de voorpagina en in het katern De Verdieping over een onderzoek naar complottheorieën. Daarover zond ik een brief aan de redactie, die ik hier alvast doorgeef, daar er altijd sterk wordt geselecteerd en de meeste ingezonden brieven niet in de krant komen.
Geachte redactie Opinie,
Een merkwaardig zinnetje in het interessante artikel “Dat kan toch geen toeval zijn” over het geloof in complottheorieën (Trouw 22 mei 2013). Daarin wordt onderzoeker Jan Willem van Prooijen geciteerd die, naar het lijkt in een soort verklaring ervoor, zegt: “Mensen geloven gewoon niet dat iets toevallig gebeurt.” Daar hebben mensen groot gelijk in! En ook hijzelf als wetenschapper gaat daar vanuit, anders kan hij wel stoppen. Zo begint Spinoza, onze grootste filosoof, een bewijs met een zin, die voor hem zó vanzelfsprekend is dat hij er niet eens een axioma van maakte, maar die wel als een fundamentele overtuiging aan zijn hele filosofische systeem ten grondslag ligt: “Men moet van elk ding een oorzaak of een reden kunnen aanwijzen waarom het wel of niet bestaat.” (Ethica deel I, Stelling 11, ander bewijs). Niets gebeurt namelijk zomaar toevallig, alles heeft een oorzaak en voor alles is een verklaring. Iets anders is uiteraard of de verklaring van de een, de ander overtuigt. Maar die basisovertuiging is uiterst fundamenteel en zegt iets over ons mensen – alle mensen.
Stan Verdult
Een gedeelte uit het artikel staat op de website.
Lees verder...Audio's van conferentie "Spinoza and Nietzsche in Dialogue"
Van de tweedaagse conferentie Spinoza and Nietzsche in Dialogue, die op 17 en 18 mei 2013 in Birkbeck, University of London, werd gehouden[zie aankondiging in dit blog], werden kort daarna, zoals men inmiddels gewend is, de audio's van de inleidingen op internet gezet [ zie hier]
[Met dank aan Adelin Van Hecke voor de tip]
VHS zomerweek 2013: De actualiteit van de Ethica
Het programma van de Spinozazomerweek, die jaarlijks wordt georganiseerd door de Vereniging Het Spinozahuis (VHS), staat op de website van de VHS. Ik neem die informatie hier graag over.
De Spinozazomerweek zal in 2013 plaatsvinden van maandag 29 juli t/m vrijdag 2 augustus, in Barchem (Achterhoek).
Het thema van de zomerweek 2013 is: de vraag naar de actualiteit van Spinoza’s filosofie, zoals hij deze in de Ethica heeft uiteengezet. Elke dag van deze week is gewijd aan een deel van de Ethica. De vraag naar de actualiteit wordt gesteld aan deskundigen en wetenschappers, die vanuit hun specifieke vakgebied kijken naar dat deel van de Ethica.
Iedere dag begint met een korte uiteenzetting van het betreffende deel van de Ethica. Daarna geeft de deskundige een lezing over de huidige stand van zaken van de kennis. Later op de dag worden fragmenten uit het deel van de Ethica dat aan de orde is plenair gelezen en besproken, waarbij met name de inleider deze vanuit het betreffende vakgebied becommentarieert.
Spinoza via Carlowitz met 'duurzaamheid' in verband gebracht
Hans Carl von Carlowitz (1645 - 1714), stammend uit een adellijke Saksische familie die al meerdere generaties in de bosbouw in het Ertsgebergte zat, deed z’n grandtour van 1665 – 1669, waarbij hij getuige was van de grote brand in Londen en ook Leiden aandeed. In zijn Sylvicultura oeconomica, oder haußwirthliche Nachricht und Naturmäßige Anweisung zur wilden Baum-Zucht (1713) formuleerde hij de gedachte om respectvol en ‘pfleglich’ met de natuur en zijn grondstoffen om te gaan en bekritiseerde hij de op korte termijn-winst gerichte roofbouw der wouden. Hoewel het woord ‘nachhaltend’ (duurzaam) slechts eenmaal voorkomt in dat boek, geldt hij als de munter van dat begrip. [Wiki zie ook het blog van 2 sept 2010: Bij Spinoza zou al 'duurzaamheid' te bespeuren zijn]
In Zeit-online vandaag een interview met Kulturhistoriker Ulrich Grober, “Ein Wort geht um die Welt,” over "Nachhaltigkeit", "sustainable development" (duurzaamheid), waarbij deze teruggrijpt op Carlowitz. Hij wijst erop dat in diens boek passages voorkomen als "Gott und die Natur" in de zin van "die Natur oder vielmehr Gott, der Allmächtige", en zegt dan: „In der Tat. "Deus sive natura" – das ist Spinozas Formel, damit setzt er Gott und die Natur ineins. Auf seiner Grand Tour war der junge Carlowitz ja auch in Leiden, damals lebte der Niederländer noch. Und einer der engsten Vertrauten Spinozas, der sächsische Philosoph und Erfinder Ehrenfried Walther von Tschirnhaus, gehörte zum Umkreis des Oberbergamtes. Spinozas Gedankengut war um 1700 allerdings noch eine brisante Sache. Denn Spinoza galt als Atheist.“
Lees verder...
Trio Spinoza
Nog één keer van Youtube een stukje muziek binnengehaald, een vrije improvisatieoefening van dit groepje dat zich Trio Spinoza noemt.
Trio Spinoza, 02 de fevereiro de 2013, ensaio free improvisation.
Poeta Solar- Guitar; Eduardo Paim-Bass; Carlos Gilberto Wolf-Drums
Lees verder...Mauro Urriza’s "Blues For Spinoza"
We houden het deze dagen even rustig. Daarom dit: in februari 2011 werd het album Mauro Urriza Jazz Project "Inconquistable" uitgebracht door Nada Producciones [aldaar 2 tracks te beluisteren).
Mauro Urriza al piano y composiciones, Marcelo Escrich al contrabajo, Gonzalo del Val como Batería, Luis Gimenez a la guitarra, Javier Martinez a la trompeta y fiscornio, Edurne Oses al Bombardino y Alvaro Diaz en la tuba.
Hoe je er Spinoza in kunt beluisteren, ontgaat mij, maar het stuk werd die naam gegeven en daarom haal ik het hier binnen.
Pinksteren, Think Pink, Pink Moon & Spinoza
Voor sommigen staat het Pinksterweekend volledig in het teken van de fiets in het kader van Think-Pink, de nationale borstkankercampagne. Er zijn er velen die naar Pink Dance Editions gaan, zoals die in Pinksteren Leek. Dan mag hier Nick Drake’s Pink Moon dit blog binnengehaald worden. Zeker waar een maand geleden ene in Londen wonende en studerende David [24, Philosophy and English Literature] op zijn plekje op tumblr.com (een van de snelst groeiende blogsites ter wereld) dit statement maakte – het enige waarin Spinoza voorkomt op zijn tumblelog, waarin de jonge student veel verwijzingen naar filosofie heeft. Ik vond dit wel aardig om er Nick Drake’s Pink Moon bij te zoeken.
[David’s plaatje heb ik gecorrigeerd. Hij had staan "In the 1770s" en zat er wat Spinoza betreft dus een eeuw naast. Die fout wilde ik niet verder verspreiden. De video heb ik 22 mei 2015 vernieuwd, de vorige verdwenen daar Google de account van de uploader verwijderd wegens klachten over schending rechten.]
In de geest in Jerusalem – de Geest in Jerusalem
In de geest ben ik momenteel even bij een gebeurtenis in Jerusalem. En vraag mij af: zou het toevallig zijn dat het Israëlische Spinoza Center, het Van Leer Jerusalem Institute en de Universiteit van Tel Aviv vandaag en maandag in Jerusalem en dinsdag in Tel Aviv het Atlantic Canada-Israel Seminar in Early Modern Philosophy organiseren om het thema “Reason, Freedom, and the Passions in Descartes and Spinoza” te bestuderen?
Of zouden ze juist deze christelijke pinksterdagen hebben uitgekozen om via de geest van Christus, met de geest van Spinoza in contact te komen? Dat wil zeggen: grote wijsheid en geluk te bereiken?
Hier een citaat van Spinoza uit George Santayana, “God in de mens. De christusidee in de evangeliën” (2007) [cf blog]:
“Het is niet in het minst noodzakelijk voor het heil – hij bedoelt eigenlijk: voor een gelukkig leven – om Christus naar het vlees te kennen; maar met betrekking tot de zogenaamde eeuwige zoon van God (de aeterno Dei filio), dat wil zeggen Gods eeuwige wijsheid, die zich manifesteert in alle dingen, en het meest in de menselijke geest en het allermeest in Jezus Christus, ligt de zaak heel anders. Want zonder deze kan geen mens de staat van gelukzaligheid bereiken, daar niets anders hem kan leren wat waar of vals, goed of kwaad is. [Spinoza in Brief 73, aan Oldenburg]
Ik wens de geleerden daar in Israël deze dagen veel wijsheid toe – in Spinoza’s geest van Christus.
Pier Marco Turchetti’s Affecta
Al eerder hebben componisten muziek gemaakt op de 48 definities van de affecten uit de Ethica. Zo zette bijvoorbeeld de Griekse componist Yannis Kyriakides de 48 emoties in Spinoza's Ethica om in 48 muzikale bewegingen [zie dit blog]
Onlangs deed dat ook de jazzpianist Pier Marco Turchetti. Hij bracht de dubbel-CD met piano-solo: Affecta - 48 piano improvisations on the 48 affects of Spinoza’s Ethics.
Beluister hieronder de eerste track, "Cupidità", die onlangs op Youtube werd gezet."This piano solo is a musical tribute to the great thinker Baruch Spinoza (1632-1677), to the deductive spirit of his method, to the segmental rigor of his system, and also to the emotional temperatures' scale of human feeling. The improvisations are directly inspired by the definitions of the 48 feelings from the third part of his philosophical masterpiece "Etica ordine geometrico demonstrata" (1677). The musical art expressed in this double CD is polymorphic and ramified: one can indeed hear instant compositions and improvisations on preset material, thematic evocations, repeated modules, parametric structures, responsorial or episodic forms. The pluri-stylism of music writing is a response to the multi-directionality of Spinoza's philosophical postulates. The ultimate result of this solo and solitary experience is due in large part to the study of method and practice of so called "tabula rasa", conducted with Maestro Stefano Battaglia." [Hier]
Jean-Baptiste Boyer, Marquis d'Argens (1704 – 1771) Spinozistisch pornograaf?
Homme de lettres et philosophe français d'Argens zou zijn beïnvloed door het werk van Spinoza en Pierre Bayle. Hij was een geboren rebel en schreef de populaire brievenroman Lettres juives (1736), waarin hij verschillende Europese regerings-
vormen vergeleek.
Lees verder...
Spinoza als dichter
Op Poemhunter.com kun je een grote verzameling gedichten van allerlei dichters vinden. Gisteren – een regenachtige dag, nietwaar – ging ik er nog eens snuffelen: en zie, Spinoza is er ook als dichter opgenomen. Zo kun je z’n Ethica dus kennelijk ook zien: als een verzameling korte en langere gedichten. Zie hier enige van de quotes:''Things could not have been brought into being by God in any manner or in any order different from that which has in fact obtained.'' [Ethics, bk. I, prop. Xxxiii]
''The order and connection of ideas is the same as the order and connection of things.' [Ethics, bk. II, prop. vii]
''Nothing in the universe is contingent, but all things are conditioned to exist and operate in a particular manner by the necessity of the divine nature.'' [Ethics, bk. I, prop. Xxix]
How would it be possible if salvation were ready to our hand, and could without great labor be found, that it should be by almost all men neglected? But all things excellent are as difficult as they are rare [Ethics, bk. V, prop. Xlii,]
- - - -
Hier past wel een peinzende Spinoza bij. Bhaskar Hande maakte 14 november 2009 deze foto van het Haagse Spinozabeeld en plaatste die op Fllickr.com
Verhaal over Koerbagh, i.p.v. boekbespreking
Van Roelof van Gelder staat vandaag in de Boekenbijlage van NRC Handelsblad een paginagroot verhaal over Adriaan Koerbagh, n.a.v. de boeken van Bart Leeuwenburg (Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh (1633–1669), en Michiel Wielema's vertaling van Adriaan Koerbagh, A Light Shining in Dark Places, to Illuminate the Main Questions of Theology and Religion. Titel:Een radicale volgeling van Spinoza
Een boekbespreking is het eigenlijk niet. Die komt slechts neer op deze zin: "Interessante biografie van de moedige vrijdenker Adriaan Koerbagh en een uitstekende vertaling van diens teksten." Verder wordt het Koerbagh-verhaal nog eens naverteld. Ja, misschien heeft het publiek meer daaraan dan aan een kritische bespreking van die boeken. Het is een goed en duidelijk verhaal geworden. Het artikel wordt geïllustreerd met deze tekening uit 1767 van het Rasphuis aan de Heiligeweg 19 Amsterdam, gezien vanuit de Voetboogstraat.
Een verwijzing naar de petitie kon er niet meer bij. Inderdaad, een spijtbetuiging, excuses hadden beter niet gevraagd kunnen worden. Maar een herinneringsplek is wel passend.
Stan Verdult
Ander geluid uit het Vaticaan over "de edele en hoge gedachten" van Spinoza
„Mit Lateinkenntnissen können wir in einen direkten Dialog treten mit Cicero, Seneca, Augustinus, Thomas von Aquin, Erasmus von Rotterdam, Spinoza, um nur einige Namen zu nennen, und die edlen und hohen Gedanken ergründen, die sie beschäftigten.“
Zo, dit is nog eens een ander geluid dat vanuit het Vaticaan op te tekenen is!
Deze uitspraak doet de Salesianer pater Roberto Spataro SDB, eerste secretaris van de in november 2012 door paus Benedictus XVI opgerichte pauselijke academie voor het Latijn: de Pontificia Academia Latinitatis, die tot doel heeft het Latijn in de r.k. kerk te bevorderen, vooral op de priesterseminaries.
Zie het hele interview op Katholisches.info Magazin für Kirche und Kultur.
Weer herdruk aangekondigd van klassieker in de Spinoza-studie
Van Harold F. Hallett (zie dit blog) verscheen in 1957
Benedict de Spinoza. The Elements of his Philosophy. Athlone, London, 1957. [XVI + 171 pp.]
Daarna verscheen een Facsimile reprint door Thoemmes Continuum, Bristol, 1990
Intussen is weer een nieuwe reprint aangekondigd, te verschijnen op 7 nov. 2013 bij
Bloomsbury Academic, ISBN 9781472506207 [Hier]
[Met dank aan Mark Wijering]
Zie op de site van Andrey Maidansky de korte Biographical Note uit de inleiding van Hallett.
Een 'nieuwe' Gebhardt
Iemand gaf mij door dat er een ‘nieuw’ boek uit was: Carl Gebhardt, Spinoza: von den festen und ewigen Dingen. Het blijkt te gaan om “ein Nachdruck des Originals von 1925” door Salzwasser-Verlag (30. April 2013). De uitgever heeft het nog niet op z’n website vermeld. Bij Amazon.de kost het € 69,90. Bol.com biedt het aan: voor € 75,99
.jpg)
Wie de auteur en de titel van het boek bij google ingeeft krijgt eerst het drietal blogs dat ik in oktober 2011 aan dit boek wijdde. En vervolgens verschijnen er enige hits van antiquariaten waar het boek voor tussen 10 en 15 euro wordt aangeboden. Europeana.eu
biedt scans aan uit de Bodleian Library.
Steven Nadler schreef nu boek waarin Spinoza helemaal niet voorkomt
Vorige maand verscheen een nieuw boek van
Steven Nadler, The Philosopher, the Priest, and the Painter. A Portrait of Descartes. Princeton University Press, (april) 2013
De uitgever over het werk:
“In the Louvre museum hangs a portrait of a middle-aged man with long dark hair, a mustache, and heavy-lidded eyes, and he is dressed in the starched white collar and black coat of the typical Dutch burgher. The painting is now the iconic image of René Descartes, the great seventeenth-century French philosopher. And the painter of the work? The Dutch master Frans Hals--or so it was long believed, until the work was downgraded to a copy of an original. But where, then, is the authentic version located, and who painted it? Is the man in the painting--and in its original--really Descartes?
Lees verder...
Israël de Paul (1630 – 1680) drukte de Tractatus theologico-politicus en de Opera Posthuma
Jan Rieuwertsz was, zoals bekend, de uitgever, maar wie was de drukker van de TTP en de Opera Posthuma? Over de laatste stand van kennis (n.l. dat we dat niet wisten) zie onderaan dit blog. Hier een persbericht van Bijzondere Collecties UvA van vandaag over dat die vraag is opgelost:
Studenten boekwetenschap ontrafelen mysterie van de onbekende drukker
Van de twee belangrijkste werken van de zeventiende-eeuwse filosoof Benedictus de Spinoza (1632-1677) was tot op heden onbekend wie de boeken had gedrukt. Ondanks verwoede pogingen van vroegere onderzoekers bleef het een raadsel welke boekdrukker schuilging achter de valse namen en adressen op de titelpagina's. Twee jonge studenten van de Universiteit van Amsterdam hebben nu door typografisch onderzoek de identiteit van de drukker kunnen achterhalen. Op een congres over de radicale verlichting in Brussel onthullen zij vandaag dat de Amsterdamse drukker Israel de Paul (1630-1680) de geheime drukker van Spinoza's meesterwerken was.
Lees verder...
Léon Brunschvicg (1869 - 1944) deed veel aan kennisverspreiding over Spinoza
Sinds ik in het overzicht, “Spinoza Scholarship”, dat Wiep van Bunge schreef voor The Continuum Companion to Spinoza, zag dat hij voor Frankrijk wel melding maakte van Taine, Renan en Delbos, maar niet van Brunschvicg, wilde ik een blog wijden aan deze filosoof die best veel gedaan heeft aan het verspreiden van kennis over Spinoza.
Léon Brunschvicg was een Frans filosoof die van 1891 tot 1895 doceerde aan het Lyceum van Tours, daarna tot 1900 aan het Lycée Pierre Corneille in Rouen en van 1909 tot aan zijn dood colleges gaf aan de Sorbonne. Hij stond een soort Platoons idealisme voor én een humanisme. Zijn filosofie waarmee hij behoorlijk wat invloed had op het Europese denken, wordt meestal omschreven als ‘kritisch idealisme’. Hij breidde de filosofieën van Kant en Hegel uit met het denken van Plato, Descartes, Spinoza en Pascal. Wiskunde zag hij als het hoogste dat het menselijk denken bereikt had en dat voorafging aan alle activiteiten van de geest. God was voor Brunschvicg dat wat ons in staat stelt om een leven van de geest te leiden. Z’n voornaamste werken waren: La Modalité du jugement (1897); Les Étapes de la philosophie mathématique (1912); Le Progrès de la conscience dans la philosophie occidentale (2 vol., 1927 – Vol II op internet), waarin hij zijn overtuiging uitte dat het doel van filosofie was om zodanige intellectuele activiteit te ontplooien met wiskunde, wetenschap en ethiek dat grotere zelfbewustzijn en eenheid bereikt werd; La Raison et la religion (1939).
Hier gaat het uiteraard om zijn bemoeienissen met Spinoza. Als eerste verscheen het artikel
• La logique de Spinoza. In: Revue de Métaphysique Et de Morale 1 (5):453 - 467 (1893)
Vervolgens verscheen, toen hij nog docent was aan het Lyceum van Tours, het boek, waarmee hij veel succes had en dat achtereenvolgens in meerdere edities uitkwam:
• Spinoza, Felix Alcan, 1894 [in te zien bij archive.org]
Lees verder...
Donald Rutherford onderschrijft a.h.w. de aanpak van dit blog
Vandaag voel ik me behoorlijk ondersteund in mijn aanpak van bepaalde vraagstukken bij Spinoza, met name wat betreft het verzoenen van zijn meer algemene filosofie of theorie (determinisme, geen vrije wil, geen teleologie) met de gewone dagelijkse praktijk, waarin we moeten handelen en waarbij we dan wel moeten ‘doen alsof’ we wél over een vrije wil beschikken en waarbij we uitgaan van doelen die we ons stellen. We moeten wel, we kunnen niet anders, daar we – daar wijst Spinoza ons ook voortdurend op, in de TTP op meerdere plaatsen – niet alle oorzaken voor het gebeuren van dingen kunnen kennen, terwijl we ‘intussen’ wel moeten handelen. Ik zou hier een hele reeks blogs kunnen vermelden, die in deze geest geschreven zijn, maar laat dat achterwege om nu met vreugde te wijzen op wat de aanleiding voor dit blog werd: het hoofdstuk van de filosoof en historicus van de moderne filosofie van de UCSD, University of California, San Diego (die veel publiceerde over Leibniz, maar ook over Spinoza):
Ik neem hieronder de conclusie van zijn bijdrage over (p. 220-21), maar haal hier eerst van Pavlos Kontos (University of Patras), van wie op de NDPR een review verscheen van dit boek (dat ik daardoor op het spoor kwam), de volgende alinea binnen:
Lees verder...
Even weer signaleren
Na zoveel maanden ging ik maar weer eens kijken of het al zoveel jaren terug aangekondigde boek The Oxford Handbook of Spinoza al op komst was. Geen spoor van te bekennen. Wel zag ik dat in juli a.s. bij de Oxford University Press gaat verschijnen:
%2c_Philosophy_and_Its_History.jpg)
Mogens Lærke, Justin E. H. Smith & Eric Schliesser (Eds.), Philosophy and Its History. Aims and Methods in the Study of Early Modern Philosophy
Als je het rijtje auteurs bekijkt, komen velen elkaar in het circuit van Spinoza en van de Early Modern Philosophy tegen. Spinoza zal dus wel aan bod komen, mag je verwachten.
Cognitio mali cognitio est inadaequata – 'het kwaad' of 'een kwaad'?
Aanleiding voor dit blog vormt een pregnante uitspraak die ik vandaag tegenkwam van de Franse filosoof Alain (= Émile-Auguste Chartier; 1868-1951) die in 1900 een boekje schreef Spinoza dat in 1946 nog eens opnieuw op de markt werd gebracht en daarna werd opgenomen in de Éditions Gallimard [Paris, 1949]:
« Penser le mal, c'est penser mal »
[Het kwaad denken, is slecht denken]
Het is duidelijk dat hij hier - uitleggend - een aardige vertaling geeft van hetgeen Spinoza in 4/64 even pregnant beweert: Cognitio mali cognitio est inadaequata.
Corinna Vermeulen vertaalt:
De kennis van het kwade is inadequate kennis.
Zij kan gisteren dan wel beweren dat Henri Krop "erg hoogdravend” vertaalde, maar ik denk toch dat hij hier nauwkeuriger en met meer begrip van Spinoza vertaalde met:
De kennis van een kwaad is inadequate kennis.
Lees verder...Koningin Sophie der Nederlanden (1818 – 1877) "Spinoza, de grootste Nederlander die ooit geleefd heeft"
Zoals blijkt uit het blog van gisteren hield ik me afgelopen dagen even bezig met het zgn. Spinoza-portret dat zgn. van Hendrik van der Spyck zou zijn. Daarbij was ook te lezen dat koningin Sophie, de echtgenote van koning Willem III, volgens Ernst Altkirch “einer Verehrerin des Philosophen”, dat is: Spinoza, geweest zou zijn. Daar wilde ik wel iets meer over te weten zien te komen, want een mede Spinoza-fan wil ik graag nader leren kennen. En het zou toch wel iets bijzonders zijn als er ooit in paleis Noordeinde en later in Huis ten Bosch iemand had gewoond die zich in Spinoza verdiepte. Daartoe ging ik het in de Maastrichtse bibliotheek Centre Céramique beschikbare materiaal na wat ik daarover kon vinden.
Het hád gekund. Ze was een intellectueel begaafde vrouw met grote culturele belangstelling. Ze had een voortreffelijke opvoeding en privé opleiding genoten en veel groten leren kennen. Haar vader, de koning van Württemberg, had haar altijd bij staatszaken betrokken en haar b.v. uittreksels en vertalingen laten maken van in het Frans gestelde politieke stukken en dikwijls met haar over Europese politieke zaken gesproken. Deze achtergrond werd wellicht de belangrijkste bron van haar latere ellende met haar man, de latere manische koning Willem III die haar overal buitensloot en geen enkele taak toebedeelde – haar zelfs buitensloot van de opvoeding van haar oudste zoon ‘Wilwil’. Ze had aanleiding in de vele brieven die ze schreef aan haar Engelse vriendin, Lady Mallet, dikwijls over haar situatie te klagen: “Mijn leven is hard en eenzaam” (29 april 1844); “Ik geloof niet, dat doodgaan moeilijk is. Leven is een veel zwaardere opgave” (23 maart 1876).
Lees verder...Corinna Vermeulen geïnterviewd over haar Ethica-vertaling
Vandaag heeft de website Geschiedenis beleven een interview met Corinna Vermeulen over haar vertaling van de Ethica. Zij ervoer de Ethica als "heel radicaal en verfrissend." Wel vond ze Spinoza's Latijn "nogal slordig." Overigens vindt ze dat het 17e-eeuws Latijn vaak nogal hoogdravend wordt vertaald. Ook de vertaling van Henri Krop vindt ze "erg hoogdravend." Enfin, lees het korte interview met haar door op de afbeelding te klikken. Aardig is dat aan het eind van de pagina onder "Verder lezen & kijken" naar dit blog wordt verwezen.
De Spinoza van het Eetcafé Spinoza in Leeuwarden
Lang, lang geleden, toen ik nog maar kort met dit blog bezig was, had ik ook een blog over het “Eetcafé Spinoza en meer Spinoza-restaurants”. Eenmaal aandacht ervoor vond ik wel genoeg. En om er nou speciaal een keer te gaan eten, ligt het in Leeuwarden te ver van mijn woonplaats Maastricht. Maar vandaag ontdekte ik dat ze er zelfs een beeld van Spinoza in hun café hebben (onder het menu ‘catering’). Dat vind ik genoeg reden om nog eens aandacht te besteden aan Eetcafespinoza.nl
Het beeld van Spinoza dat heel kunstzinnig-scheef is gefotografeerd, heb ik voor dit blog wat rechter gezet.
Het zgn. Spinoza-portret van Hendrik van der Spyck
“Een van de bekendste en meest nagevolgde portretten van Spinoza” [Rudi Ekkart, “Spinoza in Beeld”, p. 137]. Maar, zoals hierna nog zal blijken, is deze identificatie als portret van Spinoza onterecht.
Daar er intussen grote twijfel aan de authenticiteit bestaat, heb ik de afbeelding (of een van z’n ‘derivaten’) nog niet opgenomen in het verzamelblog met afbeeldingen van Spinoza. Toch kan ik er niet omheen dit wél te doen, daar het zo hardnekkig gebruikt blijft worden.
Dat Hendrik van der Spyck, die vooral decoratieschilder was, maar ook portretten zou hebben geschilderd, een portret van Spinoza moet hebben geschilderd, weten we Sebastian Kortholt, die bij de heruitgave van zijn vaders boek De tribus impostoribus magnis (1700) een voorwoord schreef met een korte biografie van Spinoza, waarin hij gegevens verwerkte die hij tijdens zijn grand tour in de jaren 1690 had verzameld en waarbij hij een ontmoeting had met Hendrik van der Spyck. Dus vóór Colerus sprak Sebastian Kortholt over Spinoza met Van der Spyck: “einem glaubwürdigen Manne und sehr geschickten Maler, der auch das Porträt des Atheisten gemalt hat.” [“atque hospite H. van der S… viro fide dignissimo, & pictore perquam artificioso, qui vultum etiam Athei expresserat.”] Dit is, daarop wijst Ernst Altkirch in Spinoza im Porträt [1913], het enige authentieke bericht hierover (p. 64).
Lees verder...
Hertaling van Adriaan Koerbagh's "Een Ligt schijnende in duystere Plaatsen" gaat er komen
U herinnert zich waarschijnlijk nog mijn blog van een maand geleden, 13 april 2013, waarin ik kon meedelen dat Hubert Vandenbossche via mijn blog hoopte in contact te komen met een of meer serieuze gegadigden om Adriaan Koerbagh’s Een Ligt schijnende in duystere Plaatsen te hertalen en zo te zorgen dat het boek voor het Nederlandstalige publiek beschikbaar komt. Voor dat project – hertaling en uitgave – stelde Vandenbossche een bedrag van €25000 beschikbaar. In een volgend blog kon ik laten weten dat er inderdaad al enige geschikte kandidaten met de mecenas contact hadden gezocht.Uit hen koos Vandenbossche Michiel Wielema die volgens hem "de beste papieren" voor het project had. Wat wel te begrijpen is, daar Wielema ook de Engelse vertaling van Een Ligt verzorgde, die bij Brill uitkwam.
Uitgeverij Vantilt is bereid gevonden de hertaling, die naar verwachting over een jaar gereed zal zijn, op de markt te brengen.
En er wordt ook al aan gedacht om na dit project eveneens Den ingebeelde Chaos van Hendrik Wyermars te hertalen en uit te geven.
Al met al een goede, tot vreugde stemmende uitkomst. Het doet mij uiteraard deugd dat ik met dit blog heb mogen bijdragen aan de totstandkoming van deze contacten.
Langs deze weg wens ik Michiel Wielema veel succes bij het hertalingswerk.Te zijner tijd hoop ik er meer nieuws over te kunnen brengen.
Stan Verdult
P.S. De DBNL heeft inmiddels de onjuiste overlijdensdatum van de auteurspagina van Hubert Vandenbossche verwijderd.
P.S. 2. Dit wordt uiteraard hét monument voor Adriaan Koerbagh! Maar graag wijs ik intussen nog eens op de PETITIE "Een monument voor Adriaan Koerbagh" die momenteel staat op 311 ondertekeningen.
Lotte Egtberts’ "schetsje voor een zelfportret"
Lotte Egtberts, student illustratie aan het HKU en Spinoza-fan, over wie ik eerder blogs had [hier, en hier, en hier], is weer eens met Spinoza bezig. Vrijdag [zie hier] bracht ze “schetsjes voor een zelfportret”, waarbij deze
Lees verder...
Vraag over Spinoza gaf doorslag in de 'Grote Geschiedenis Quiz'
Gisterenavond was op tv de finale van de NTR/VPRO 'Grote Geschiedenis Quiz 2013'. Hij vond plaats in de Zuiderkerk in Amsterdam (waar tijdelijk het geschiedenismuseum gevestigd was) en werd gepresenteerd door Joost Karhof. [Na te zien op ggq.nl)
In een, vooruit, spannende inhaalrace won het team van oppositie-parlementsleden, bestaande uit Liesbeth van Tongeren (GroenLinks), Gert-Jan Segers (ChristenUnie) en Paul van Meenen (D66) het van het team van bèta-wetenschappers, te weten bioloog Midas Dekkers, hoogleraar robotica Vanessa Evers en arts-schrijver Ivan Wolffers.Na de acht vragen van de slotronde stonden de teams gelijk, met elk 4 punten, waarna een shoot-out vraag de beslissing moest brengen. Die vraag was: Wat deed de filosoof Spinoza voor de kost?
Vanessa Evers van het bèta-wetenschapsteam drukte wel af, maar wist het niet en ook de andere teamleden wisten dit niet, waarna de beurt naar de parlementsleden ging van wie Paul van Meenen het juiste antwoord wist: Spinoza was lenzenslijper.
En zo is Nederland weer wat te weten gekomen...
Spinoza’s Web (in de maak)
Eén van de plannen waaraan Piet Steenbakkers momenteel werkt is: het tot stand helpen komen van een database op internet, “Spinoza Facts in Focus: An Internet Data Repository”, dat alle bronnen en documenten zal omvatten (gedigitaliseerde teksten en manuscripten) die betrekking hebben op Spinoza, zijn werk, zijn relatienetwerk, en de vroege receptie van zijn denken.
Op 21 mei 2013 zal Steenbakkers tijdens het Wetenschapshistorisch Descartes Colloquium opening van zaken geven over dit project en nog drie andere die gezamenlijk onder de vlag gaan “Spinoza’s Web: Life, Works, Networks and Reception 1650–1800” dat hij dit voorjaar - voor subsidie/financiering neem ik aan – zal indienen. Er zullen drie postdoctoraal onderzoekers bij tewerk gesteld kunnen worden. De andere deelprojecten zijn:
Lees verder...
Spinoza’s sterven, maakt deel uit van zijn filosofie over de dood
De titel van dit blog is mijn conclusie, niet die van Piet Steenbakkers wiens recente brochure ik in dit blog aan de orde wil stellen:
Piet Steenbakkers, Over de dood van Spinoza, en Spinoza over de dood. Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 105, met de lezing van 26 mei 2012. Uitgeverij Spinozahuis, 2013
Is een fraai boekwerkje geworden over Spinoza en de dood. Voor deze blogger is uiteraard wel aardig dat in voetnoot 2 op blz. 4 zijn naam wordt gemeld als degene die Piet Steenbakkers na zijn lezing erop wees dat Colerus niet bij de Van Spyck’s aan de Paviljoengracht, maar bij de weduwe van advocaat Willem van de Werve aan de Stille Veerkade had gewoond. Ik was blij hem voor het verspreiden van die fout in de gedrukte versie te behoeden en voor mij hoefde dat dus niet nog eens vermeld te worden. Maar het illustreert Steenbakkers wens naar preciesheid. Ik vermoed dat hij het daar zo nadrukkelijk markeert, daar hij waarschijnlijk in een of andere eerdere publicatie die fout al wél heeft verspreid. Die fout is hiermee dus duidelijk en in het openbaar rechtgezet. Waarvan acte.
Lees verder..."Briefwisseling tussen een calvinist en Spinoza"
Gisteren, 10 mei 2013, had het Reformatorisch Dagblad, een bespreking door H. L. Groenenboom van Miriam van Reijen’s hertaling van en inleiding op ”Spinoza. Brieven over het kwaad” [Wereldbibliotheek, Amsterdam, 2012; ISBN 978 90 284 2488 3; 175 blz.; € 19,90.]
Begint zo: “De Dordtse calvinist en handelaar in granen Willem van Blijenbergh (1632–1696) en filosoof en vrijdenker Benedictus de Spinoza (1632–1677) willen vriendschap sluiten op basis van een gemeenschappelijk zoeken naar waarheid. Dat loopt uit op een teleurstelling.” En eindigt aldus: “De uitgave van deze briefwisseling geeft een interessant historisch beeld van de confrontatie van calvinisme en opkomend verlichtingsdenken in de zeventiende eeuw.”
Bij het artikel is de cover van het boek geplaatst én het zgn. Haagse portret van Spinoza, waarbij foutief wordt gemeld dat het een foto van de Herzog August Bibliothek zou betreffen, wat suggereert dat het om het Wolfenbüttel-portret zou gaan. Ach, kleinigheidje.
Als u de bespreking op de website van het RD wilt bekijken: dat kan niet op zondag…
Roger Scruton (1944) over Spinoza blijft spannend
Tot mijn vreugde zag ik dat Mark Behets op "Spinoza in Vlaanderen” een bespreking bracht van het boek Spinoza van Roger Scruton dat in 1986 verscheen bij de Oxford University Press en in 2000 in vertaling van Hessel Daalder in de reeks Kopstukken van uitgeverij Lemniscaat werd opgenomen. [Zie hier] Het was voor mij aanleiding nog eens te kijken naar mijn bespreking van 24 juli 2009, waar ik ook een later boek van Scruton bij betrok. Mark en ik zijn net zo enthousiast over de kwaliteit waarmee Scruton moeilijke zaken weet uit te leggen.
Ik herinner me nog goed hoe ik lange tijd profijt trok uit de manier waarop hij de twee-aspect-benadering uitlegde, n.l. hoe je op twee manieren naar een schilderij kunt kijken: naar de voorstelling die de schilder uitdrukt en naar het materiaal waaruit het schilderij bestaat en de manier waarop het ontstaan is. Dat levert twee semantisch volstrekt verschillende verhalen: een kunstbeschouwing en een materiaal-analyse. Ik blijf het een knappe uitleg vinden, ook nadat ik later ontdekte dat het voor het echt begrijpen van Ethica 2/7 een niet geheel passende uitleg is. De orde en het verband van het ene verhaal en dat van het andere verhaal in het voorbeeld zijn niet gelijk, zoals de orde en samenhang van dingen en de erbij passende ideeën wel gelijk zijn: één orde en samenhangend verband uitmaken. Wel semantisch (attributief) verschillend, maar qua orde en verband gelijk en hetzelfde. Daarover is een en ander te lezen in het net door de VHS uitgebrachte boekje van Chantal Jaquet, From Parallelism to Equality: The Nature of the Union of Mind and Body in Spinoza. [Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 104, met de lezing van 26 mei 2012. Uitgeverij Spinozahuis, 2013] Nogmaals, de toelichting van Scruton heeft me als beginnend Spinozist wel flink op weg geholpen.
Lees verder...
Vijf nieuwe Mededelingen vanwege het Spinozahuis
Terwijl ik voorbije dagen hard bezig was de burcht die dit blog blijkt te moeten zijn, tegen vijandelijke aanvallen te verdedigen, ontvingen we, d.w.z. de leden van de Vereniging Het Spinozahuis, woensdag een dikke enveloppe met vijf nieuwe Mededelingen. Ik vind het wel mooi dat ik na dit korte blogloze tijdperk het eerste blog mag wijden aan deze vijf boekjes:
Genevieve Lloyd, Spinoza and the Idea of the Secular. Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 102, met de lezing van 14 mei 2011. Uitgeverij Spinozahuis, 2013
Miriam van Reijen, Spinoza’s bijdrage aan een actueel debat: bestaat de vrije wil? Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 103, met de lezing van 14 mei 2011. Uitgeverij Spinozahuis, 2013
Chantal Jaquet, From Parallelism to Equality: The Nature of the Union of Mind and Body in Spinoza. Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 104, met de lezing van 26 mei 2012. Uitgeverij Spinozahuis, 2013
Piet Steenbakkers, Over de dood van Spinoza, en Spinoza over de dood. Mededelingen vanwege het Spinozahuis nr. 105, met de lezing van 26 mei 2012. Uitgeverij Spinozahuis, 2013
Fokke Akkerman, Taal en tekst van Spinoza. Uitgeverij Spinozahuis, 2013 (tekst van in 2012 voorgenomen lezing die door persoonlijke omstandigheden niet gehouden kon worden. Iets ervan werd tijdens de zomerweek van de VHS door Piet Steenbakkers overgebracht en op dit blog besproken).
Lees verder...Even wat passen op de plaats
Het wordt even een paar dagen stil op dit blog.
Er is niet aan te ontkomen. Wil ik dit blog kunnen blijven voortzetten dan moet ik even doorbijten en van alle (duizenden) blogs van de voorbije jaren de reactiemogelijkheid stopzetten. Daarvoor moet ik elk blog openen en een vakje aanvinken - het kan niet anders.
Anders blijf ik elke dag gedwongen worden om de vele fake-reacties van de cyberpiraten te verwijderen. Dit blijft maar doorgaan. Vandaag heb ik weer rond de 75 van deze spams moeten verwijderen en nog blijven ze binnenvallen. Het is dweilen met de kraan open.
Ik vind het wel zonde van de tijd, maar ontkom er niet aan: wil ik in de toekomst met plezier kunnen blijven bloggen, dan moet ik deze klus klaren.
Voortaan houdt ik alleen van de laatste blogs de reactiemogelijkheid open (gedurende ca. een week). Er wordt immers toch al weinig gereageerd en als dat gebeurt, dan op de meest recente blogs.
Mocht iemand op een oud blog willen reageren, dan kan dat via de bij het blog behorende e-mail (zie in de kop en rechts bij de links).
De cyberpiraten hebben in zoverre gewonnen dat zij mij tot deze verdedigingsstrategie dwingen. Maar als dat karwei geklaard is, zal dit blog een onneembare vesting blijken (voor vijand én vriend, dat wel).
't Plaatje heb ik zelf (geen haar beter...) even van internet gepiraat.
Stan Verdult
Los dos ojos de Spinoza...
Tot mijn verrassing bracht Alfredo Lucero-Montaño uit Tijuana in Mexico gisteren op zijn site Spinozianas: filosofía y política het hoofdstuk dat de titel gaf aan het boek van Leszek Kolakowski, The Two Eyes of Spinoza [St. Augustine’s Press, South Bend, Indiana, 2004].
Hoe hij eraan komt weet ik niet; misschien bestaat er een e-reader van het boek. Zouden mijn recente blogs over dit boek hem op het spoor ervan hebben gebracht? Net zoals ik zijn blog onder mijn links heb staan, staat Spinoza.blogse.nl bij hem onder de links. Net zoals ik soms wel eens bij hem kijk, neemt hij misschien ook wel eens een kijkje op dit blog. Wie weet is hij naar die tekst op zoek gegaan n.a.v. mijn eerdere blogs. Hoe dan ook, ik vind het wel mooi nu naar zijn blog met de tekst van dat hele hoofdstuk te verwijzen.
Mijn blogs n.a.v. dit boek waren: “Zwei Spinozas wohnen, ach! in meiner Brust” (18 april 2013) en “De twee blikrichtingen van Spinoza”(19 april 2013), waarin ik slechts een deel uit dat hoofdstuk overnam en vertaalde. Alfredo Lucero-Montaño vertaalde alleen de titel, "Los dos ojos de Spinoza", de rest van de tekst staat daar in het Engels. [Zie aldaar]
Stan Verdult
Van Anet Bleich kreeg Leeuwenburgh's Koerbagh-boek 4 sterren
De Volkskrant van afgelopen zaterdag 4 mei 2013 had een korte recensie van de hand van Annet Bleich van het boek van Bart Leeuwenburg, Het noodlot van een ketter. Adriaan Koerbagh (1633–1669) [Vantilt, 2013]. Zij gaf het boek 4 sterren. 
PETITIE "Een monument voor Adriaan Koerbagh"
Tinneke Beeckman nog eens kort over Spinoza
In de rubriek "Filosoof over filosoof" van het Magazine ‘de Geus’ - het tijdschrift van het Vrijzinnig Centrum-Geuzenhuis vzw en de erbij aangesloten verenigingen - staat in de mei-aflevering een artikel, waarin Tinneke Beeckman nog eens uitlegt wat Spinoza voor haar betekent. De tekst is op drie plekken online te vinden: de bladerversie van het magazine De Geus op internet, Liberales.be, en haar blog.
Symposium ter nagedachtenis aan prof. Rena Fuks-Mansfeld (1930-2012)
In een blog van 3 december 2012 besteedde ik aandacht aan het overlijden van de joodse historica Renate Fuks-Mansfeld. In een blog van 27 januari 2013 besteedde ik nog eens aandacht aan haar boek De Sefardim in Amsterdam tot 1795. Aspecten van de ontwikkeling van een joodse minderheid in een Hollandse stad. In een reactie op dat herdenkingsblog verbaasde ik me erover dat er zo weinig aandacht in de media aan het leven en de dood van deze historica werd gewijd.
Daaraan komt nu verandering. Op 7 juni 2013 organiseert het Menasseh ben Israel Instituut een middagsymposium ter nagedachtenis aan prof. Rena Fuks-Mansfeld (1930-2012) met Prof. dr. Evelien Gans, Prof. dr. Karin Hofmeester, dr. Gerben Zaagsma, dr. Hans Goedkoop, dr. Shanti van Dam, dr. Pauline Micheels, en Prof. dr. Judith Frishman (moderator). [Zie mbii]
Zie door klikken op de afbeelding het gehele programma.
De toegang is gratis, wel vooraf aanmelden (zie programma):
The Swerve / De zwenking biedt nauwelijks beeld van "hoe de wereld modern werd"
Op aanraden van twee o zo
verschillende Spinozakenners (Piet Steenbakkers en Wim Klever) heb ik het boek
van Stephen Greenblatt gelezen: De
zwenking. Hoe de wereld modern werd. De Maastrichtse bibliotheek had de bij
De Bezige Bij in 2012 uitgegeven vertaling van Arthur de Smet in huis. Ik liet
andere dingen even liggen en las het boek in één ruk uit – zo’n boeiend en goed
geschreven (en vertaald) boek is het. Greenblatt, Renaissance- en
Shakespeare-deskundige, is een gedreven en begenadigd schrijver. Hij heeft zijn
onderwerp diepgaand en in de breedte bestudeerd en weet zich goed in te leven
in hoe zaken mogelijkerwijs gegaan zouden kunnen zijn waar we dingen niet
weten. Hij vult met gemak de gaten in onze kennis.
Greenblatt biedt ons een product
van het ‘New Historicism’, dat is een stroming die niet een werk louter op
zichzelf beziet, maar dat doet in z’n historische context. En zo krijgen we een
werk dat is uitgebouwd tot een globale cultuurgeschiedenis van de Oudheid tot 
de
Verlichting. Lucretius [99 - 55 v.
Chr.] is, gezien ook de ondertitel, de held van het boek op de
achtergrond, maar de renaissancist Poggio Bracciolini is het belangrijkste
personage en het boek is dan ook vooral een historisch verhaal over zijn leven,
zonder dat het een complete biografie wordt. Bracciolini’s ontekking in 1417 van
Lucretius’ boek De rerum natura is de
rode draad.
Op bevrijdingsdagavond: 300 Koerbagh-handtekeningen
Chapeau! Klein mijlpaaltje bereikt in de Koerbagh-petitie.De zelfbehoud-paradox
Vanmorgen ergens tussen 9:30 en 9:45 uur gaf Wim Klever op een recent blog een reactie, waarop ik reageerde. Het ging over paradox. Vervolgens reageerde hij in diezelfde periode met deze tweet:
Zelfbehoud eigen werk? Neen. 'Ik heb NUL kracht mij in het leven te houden ... AB ALIO CONSERVOR / word door buitenwereld bewaard' (of niet)
— Wim klever (@wimklever) 5 mei 2013
En ik zie daarin zo’n schitterende Spinozistische paradox. Er líjkt sprake van een tegenstelling, maar dat is schijn, want oplosbaar resp. uitlegbaar.
Zelfbehoud is de samenvatting in één woord van het “in suo esse perseverare”.
Lees verder...Beth Lord over Spinoza’s theorie over de politieke mogelijkheden van vrouwen
Wat een toeval (ja, toeval bestaat echt). Nog maar net
hoorde ik Piet Steenbakkers in zijn college bij het Studium Generale in
Maastricht (zie blog) bij het aandachtspunt “Uitsluiting
vrouwen”, waar hij door tijdgebrek nauwelijks op in ging, en passant wel verwijzen naar een
artikel van Beth Lord, waarin zij erop zou wijzen dat Spinoza er vanuit ging
dat de (economische) situatie van vrouwen zou veranderen en dus ook hun
politieke mogelijkheden...
... en zie, vandaag krijg ik van bezoeker van dit blog, Adelin
Van Hecke, de informatie dat het artikel gratis te downloaden staat.
Beth Lord, “'Disempowered by Nature': Spinoza on The
Political Capabilities of Women.” In: British
Journal for the History of Philosophy, Volume 19, Issue 6, 2011 [HTML en PDF]
Spinoza: E tenebris tantis tam clarum extollere lumen...
Lucretius hief in de eerste 30 regels van het 3e boek
van zijn De Rerum Natura [De natuur
der dingen; III, 1-30] een hymne aan Epicurus aan. De eerste regels ervan, E
tenebris tantis tam clarum extollere lumen [U die in donkere nacht het eerst
zo’n stralend licht/ wist op te heffen], zo schreef Piet Schrijvers onlangs,
werden door Lactantius gericht tot Jezus, door Herman Gorter tot Marx, en door
Italiaanse humanisten tot Dante.
Laat ik dan mogelijk de eerste zijn die deze
regels richt tot Spinoza.
E tenebris tantis tam clarum extollere lumen
qui primus potuisti inlustrans commoda vitae,
O gij die, uit het duister, helder schijnend licht
ontstoken hebt als baken op den levensweg,
[vertaling: A.
Rutgers van der Loeff, Atomen tegen goden. De Haan in Hilversum, 1966.
U die in donkre nacht het eerst zo'n stralend licht
wist op te heffen en het welzijn heeft onthuld
[vertaling Piet
Schrijvers, De rerum natura / De natuur van de dingen, [Latijn/Nederlands.
Historische uitgeverij, 1 2008, 3 2011;
blz. 190/191.
Dat wordt dan:
U, Spinoza, die in de duisternis 't eerst zo’n helstralend licht wist op te heffen als baken voor het leven…
Stan Verdult
Ook volgens Spinoza spreken we vrijheid af
Voor het thema van Bevrijdingsdag van dit jaar koos het Nationaal Comité 4 en 5 mei: 'Vrijheid spreek je af’
In Spinoza heeft het Comité en hebben wij allen een voorloper: via de staat spreken we onze zaken af en stellen we ons vrijheid ten doel.
POMNIK
SPINOZY [MONUMENT VAN SPINOZA] foto van Poolse philosopherinthecity.com
Kenan Malik (1960) behandelt in a.s. boek over het morele denken ook Spinoza
Kenan Malik is in India geboren en groeide op in
Manchester (Engeland). Hij studeerde neurobiologie aan de Universiteit van
Sussex en geschiedenis en wetenschapsfilosofie aan Imperial College in Londen.
Hij schreef artikelen voor onder andere The
Guardian, The Independent, The Financial Times en Nature. En hij schreef enige
spraakmakende boeken:
• The Meaning of
Race: Race, History and Culture in Western Society [Palgrave / New York
University Press, 1996]
• Man, Beast and Zombie: What Science Can and Cannot Tell Us About Human Nature [Weidenfeld & Nicolson 2000 / Rutgers University Press, 2002]. Ook in het Nederlands vertaald overzicht van de opvattingen binnen diverse wetenschappelijke disciplines over het wezen van de mens.
• Strange Fruit:
Why both sides are wrong in the race debate [Oneworld, 2008]
• From Fatwa To Jihad: The Rushdie Affair And Its Legacy [Atlantic Books, 2009]. Ook in het Nederlands vertaalde beschouwing over de houding van moslims ten opzichte van de vrijheid van meningsuiting en hun woede over kritische boeken en cartoons over de islam.
Aan een boek dat dit jaar zal verschijnen bij Atlantic
en waarin hij “a history of moral thought” wil geven, werkte hij deels in het
openbaar door vooraf al grote delen ervan op een blog te plaatsen om er alvast
reacties mee uit te lokken, waarmee hij zijn voordeel zou kunnen doen. Daarin bleek
dat ook Spinoza’s Ethica aan de orde komt: A BOOK IN PROGRESS [PART 10]:
SPINOZA’S ETHICS
Na een korte algemene schets over Spinoza schrijft
hij over wat ook ik al vaak heb aangeduid als de paradox bij Spinoza:
We laten de Koerbagh-petitie toch niet hangen op 289?
Al bijna een etmaal staat de stand der ondertekeningen op 289. We laten het toch niet gebeuren dat het daar stopt?
Daar ik heb mogen constateren dat flink wat ondertekenaars van de petitie "Een monument voor Adriaan Koerbagh" tevens bezoekers van dit blog zijn, ben ik zo vrij nog eens op de mogelijkheid te wijzen om uw naam bij de overige ondertekenaars te voegen (klik op onderstaand bord om bij de petitie te komen).
Hoe modern was Spinoza?
Vorige week sprak Piet Steenbakkers op het Studium
Generale in Maastricht over “Spinoza
tussen actualiteit en eeuwigheid” [cf blog]. Intussen zijn de slides aan de hand waarvan
hij zijn lezing gaf op de website van SG Maastricht geplaatst [PDF]. Het is uiteraard
moeilijk om een idee van een lezing te krijgen aan de hand van de
powerpointprojecties, maar ik grijp de mogelijkheid aan om even te wijzen op
het 4e thema, waarbij vraagtekens werden geplaatst bij de kenmerken die
Jonathan Israel hanteert om de moderniteit te typeren en daarin Spinoza
centraal te plaatsen. Steenbakkers verwees naar enige onderwerpen in de
Tractatus Politicus die voor ons tegenwoordig nogal knarsen en schuren:
4 SPINOZA ALS WEERBARSTIGE MODERNE DENKER
‘Problematische’ aspecten (TP)
• Vernietigen van steden als onderdeel van reguliere
oorlogvoering (TP 6.35, 9.13) – in navolging van Machiavelli
• Extreme straffen voor wie wijzigingen in regels
aristocratie voorstelt (bv. reductie aantal patriciërs, verlenging opperbevel):
executie, onteigening, gedenkteken (TP 8.25)
• Uitsluiting vrouwen (TP 11)
Jonathan Israel op de Leerstoel Willy Calewaert 2013
Professor Jonathan Israel van het Princeton Institute
for Advanced Study (USA) heeft aanvaard om dit jaar de Leerstoel Willy
Calewaert te bekleden.
Willy Calewaert (1916 – 1993) was criminoloog, doctor
in de rechten, verzetsstrijder, politiek links actief en vrijzinnig vrijdenker,
tweemaal Minister van Nationale Opvoeding (1973-1974 en 1980-1981) en eenmaal
Minister van Openbaar Ambt en Institutionele Hervormingen (1979-1980), was tegen
verzuild en voor gemeenschapsonderwijs.
Door de Unie Vrijzinnige Verenigingen werd in samenwerking met de Vrije
Universiteit Brussel de Leerstoel Willy Calewaert ingericht [cf].
Op 8, 14, 21 en 23 mei 2013 zullen door Jonathan Israels
colleges worden gegeven.
8 mei: inaugurale les ‘Enlightenment,
Revolution and Democrcy’,
14 mei: gastcollege getiteld ‘The Enlightenment: Was it a Constructive Dialogue
or a Conflict between its Radical and Moderate Wings?’
21 mei: ‘The American Revolution and the Beginnings
of Democratic Revolutionary Republicanism in Europe (1775-1800)’
23 mei: ‘Ideas, Ideology and Terror in the French Revolution (1789-95)’.
De lezingen zijn gratis, wel vooraf opgeven [zie hier of hier].
Lees verder...Bloggen – de pro's en con's
Gisteren en vandaag heb ik weer honderden valse reacties van dit blog verwijderd. Ik weet niet of ik dit volhoud en vrees dat ik het brengen van reacties ga beëindigen; dat wil zeggen: naar reacties op oude blogs niet meer zal omzien en de vervuiling gewoon ga negeren en van nieuwe blogs de mogelijkheid om te reageren zal beëindigen (het is geen doen om dat achteraf bij de duizenden eerdere blogs te doen – dat zou een voor een moeten gebeuren, wat ik niet zie zitten).
Jarenlang heb ik met groot plezier feitjes en meningen over Spinoza doorgegeven. Dat plezier is door dit gedoe behoorlijk afgenomen. Maar goed, een beetje Spinozist weet hoe hij zich hier het beste tegenover kan opstellen. De filosofie van Spinoza helpt...
Enfin, even nog iets positiefs over de internetomgeving. Recent stuitte ik op
twee blogs, waarop wel eens over Spinoza wordt geschreven. Ik vermeld ze hier:
• Blog van Toon
Kasdorp (Maatschappelijke overwegingen) – een blog van een gepensioneerd
advocaat die af en toe over Spinoza schrijft
https://akasdorp.wordpress.com/
Enige dagen terug had hij een blog: "Spinoza en de God van het westen." Erg onder de
indruk ervan was ik niet, maar het feit dát er geblogd werd deed me deugd.
• Veritas vincit - een blog van een gepensioneerde uit het onderwijs, Arjen Stilklik, met
interesses in fotografie, geschiedenis, politiek, religie, Bach, evolutieleer,
Spinoza, Nietzsche - met als logo het gebrandschilderde caute dat ik ooit in een blog had.
http://arjenstilklik.blogspot.nl/
Had zaterdag 27 april 2013 een blog: Twee aanvallen op Spinoza: het atheïsme en de
cirkelredenering
De misvatting over het 'denkende lichaam'
Niet alleen reducerende neurowetenschappers, ook Spinoza-‘kenners’ hebben in reacties op dit blog wel gemeend zo Spinoza’s leer over de lichaam-geest-verhouding te kunnen typeren, alsof hij ons een 'denkend lichaam' zou voorzetten. Volkomen fout uiteraard - een voorbij zien aan zijn sterke benadrukking van de verschillen der attributen.
Ik ben niet van plan daar diep op in te gaan, maar wil slechts wijzen op een fraai artikel van Andrey Maidansky op zijn website over een discussie over dit onderwerp n.a.v. publicaties van o.a. Lev Vygotsky en Evald Ilyenkov. Interessant om kennis van te nemen:
Andrey Maidansky, Polemics on res cogitans, or how to improve Spinoza's theory of mind [hier]
De 'verbetering' van Spinoza's theorie van de menselijke geest, zit in de benadrukking van de historische sociale ontwikkeling van het menselijke intellect en de menselijke vrijheid door de arbeid. Geest en lichaam ontwikkelen zich in een sociaal netwerk van arbeid en (sociaal-culturele) relaties: hét principium individuationis.
Thomas Hirschhorn voegt aan de reeks Spinoza-, Deleuze-, Bataille- het Antonio Gramsci-Monument toe
Die ‘monumenten’ bestaan tijdelijk en vooral uit zilverkleurige tape. Het vierde zal worden gewijd aan Antonio Gramsci, de Italiaanse communistenleider die door Mussolini gevangen was gezet. Het zal tevens het laatste zijn in de reeks, die daarmee dus af is. De Dia Art Foundation heeft bekend gemaakt dat dit laatste, het Gramsci-Monument van de Zwitserse kunstenaar Thomas Hirschhorn, zal worden opgericht bij de Forest Houses, een huisvestingsproject in Morrisania, in de South Bronx.
Het Gramsci-Monument zal geëxposeerd worden van 1 juli tot 15 september 2013 [cf].
Zaterdag 11 juni 2013 zal Hirschhorn zijn project in een gesprek met curator Yasmil Raymond van de Dia Art Foundation toelichten [cf].
Er is inmiddels een website van het Gramsci-Monument (in een lay out, zoals ook bij het Bijlmer-Spinoza-project te zien was).
Zie ook artikeltje in de NYT van 2 mei 2013; en in de Artribune van 5 mei 2013.
* * *
Het "Spinoza-Monument" in Amsterdam 1999 [cf blog]
[zie hier alle drie eerdere 'monumenten']
Lees verder...
De mist ingaan
Hoe makkelijk kun je er naast zitten als je alleen maar
op een vertaling afgaat en niet even een blik werpt op het origineel, in het
geval van Spinoza dus op zijn oorspronkelijke Latijnse Ethica.
Zo eindigt Michael Marder (Research Professor at the
University of the Basque Country) in een overigens interessant blog met deze
passage:
“Spinoza finishes his Ethics with the praise of blessedness — Proposition 42: “Blessedness is not the reward of virtue, but
virtue itself…” — which is a direct translation both of his Hebrew
(Baruch) and his Latin (Benedictus) names, meaning “blessed.” For Spinoza to
say, then, that blessedness is virtue itself is an act of self-affirmation,
consistent with his thinking.”
De schrijver maakte gebruik van de vertaling van Edwin Curley en vergat kennelijk even de
Latijnse tekst te raadplegen. In het
Latijn is in 5/42 niet sprake van benedictus
maar van beatitudo, in het Nederlands
meestal vertaald met ‘gelukzaligheid’. Er is vast wel enige verwantschap tussen
beide begrippen te ontwaren, maar hetzelfde zijn ze niet en dus ga je makkelijk
de mist in met de bewering dat Spinoza met zijn laatste stelling zijn denken uiteindelijk
met zichzelf heeft willen gelijkstellen en met zijn Ethica dus een ultieme vorm van zelfbevestiging heeft geleverd.
En dat NB in een artikel over Leibniz’ wet van de
identiteit van het ononderscheidbare (identity of indiscernibles).
